Ψευδεπίγραφα τῆς Καινῆς Διαθήκης : ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Μὲ τὸν ὅρο "ψευδεπίγρσφα" ἐννοοῦμε τὰ πλαστὰ ἤ νόθα ἐργα τῆς ἀρχαίας καὶ χριστιανικῆς Γραμματείας ποὺ χρησιμοποιοῦν ΨΕΥΔΩΣ ὄνομα γνωστῶν συγγραφέων.
Κλασσικὰ παραδείγματα ἐν προκειμένῳ ἀποτελοῦν οἱ νόθοι ΔΙΑΛΟΓΟΙ τοῦ ΠΛΑΤΩΝΑ πχ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Α' καὶ Β'ἤ οἱ μή—γνήσιες ΕΠΙΣΤ̣ΟΛΕΣ τοῦ ΠΑΥΛΟΥ, πχ ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ.
Δὲν θὰ κάνω λεπτομερεῖς ἀναφορὲς περί ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ στὸν περιορισμένο χῶρο μιᾶς ἀνἀρτησης, θὰ ἀναφέρω μόνο δύο βασικοὺς παράγοντες ἀπὸ ὅπου κρίνεται ἡ γνησιότητα ἤ μὴ ἑνὸς ἀρχαίου κειμένου —ἐξαιρῶντας τὴν ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ :
1. ἡ ΓΛΩΣΣΑ τοῦ κειμένου.
Πχ στὸν διάλογο "ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ" ποὺ φέρει τὸ ὄνομα τοῦ Πλάτωνα εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ γλῶσσα τοῦ κειμένου ΔΕΝ εἶναι ἐκείνη τῆς πλατωνικῆς περιόδου ἀλλὰ μεταγενέστερη κατὰ μισὸν αἰῶνα.
Ἐξάλλου ὑπάρχει διαφορὰ στὸ ΥΦΟΣ ·
πχ στὴν χρήση ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΩΝ ἤ τοῦ συνδέσμου "ΚΑΙ" { στὸ σημεῖο αὐτὸ νὰ πῶ ὅτι ἐδῶ ἀποδεικνύεται χρήσιμη ἡ χρήση τῶν ὑπολογιστῶν στὴν ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΥΦΟΥΣ ΔΥΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ}
2. οἱ ΙΔΕΕΣ τοῦ κειμένου.
Πχ στὴν Ἐπιστολὴ Α' ΤΙΜΟΘ. τοῦ Παύλου ἀναφέρεται ἡ αἵρεση τοῦ Γνωστικισμοῦ { "ψευδώνυμος γνῶσις", Α' ΤΙΜ.6,20} , ἡ ὁποία ὅμως ἐμφανίστηκε ὅπως γνωρίζουμε δεκαετίες ΜΕΤΑ τὸν θάνατο τοῦ Παύλου.
Βεβαίως τὰ παραπάνω δὲν ἀποτελοῦν εὒκολο ἔργο διότι πολλὰ ἔργα δὲν τὰ ἔγραφαν οἱ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΣΥΓΡΑΦΕΙΣ ἀλλὰ τὰ ΥΠΑΓΟΡΕΥΑΝ σὲ γραμματεῖς
πχ ἡ Ἐπιστολὴ ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ τὴν ὁποίαν ἔγραψε ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΟΥ ΑΠ.ΠΑΥΛΟΥ ΤΕΡΤΙΟΣ :
"ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐγὼ Τέρτιος ὁ γράψας τὴν ἐπιστολὴν ἐν Κυρίῳ"{ ΡΩΜ.,16,22}.
Ἄλλες φορὲς πάλι ὁ συγγραφέας ἀναφέρει ὅτι —ἐπειδὴ κυκλοφοροῦν πολλὰ ΨΕΥΔΕΠΙΓΡΑΦΑ ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ—ἔγραψε ἰδιοχείρως τὴν ἐπιστολὴ καὶ προσφέρει ἕνα σημάδι τοῦ ΓΡΑΦΙΚΟΥ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ δίκην ΥΠΟΓΡΑΦΗΣ
δηλ. ὡς δεῖγμα γνησιότητας τοῦ κειμένου:
"ὁ ἀσπασμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ Παύλου , ὅ ἐστὶ σημεῖον ἐν πάσῃ ἐπιστολῇ· οὕτω γράφω"{ Β' ΘΕΣΣ.3.17}.
Ὡστόσο, ἕνας καλὸς φιλόλογος δὲν πρέπει νὰ παρασύρεται ἀπὸ τέτοιου εἴδους διαβεβαιώσεις·
και στὶς ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ καὶ σὲ κείμενα τῆς ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ὑπάρχουν τέτοιες ΨΕΥΔΕΙΣ ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑΣ.
Γνωστὸ παράδειγμα ἡ Β' ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΕΤΡΟΥ ποὺ βεβαιοῖ ὅτι εἶναι γραμμένη ἀπὸ τὸν Πέτρο λέγοντας ΨΕΥΔΩΣ ὅτι ἦταν παρὼν στὴν Μεταμὀρφωση τοῦ Κυρίου {=τὴν φωνὴν ἡμεῖς ἠκούσαμεν ἐξ οὐρανοῦ ἐνεχθεῖσαν ...ὄντες ἐν τῷ ὄρει τῷ ἁγίῳ, Β'ΠΕΤΡ.1,18} ἐνῶ εἶναι φανερὸ ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ γράφτηκε ἀπὸ τὸν Ἀπ. Πέτρο—ποὺ αὐτοαποκαλεῖται ΣΥΜΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ {Α' ΠΕΤΡ.5,1} — καὶ ὁ ὁποῖος φαίνεται νὰ γνωρίζει τὴν Καταστροφὴ τῆς Ἱερουσαλὴμ τοῦ 70 μΧ { Β' ΠΕΤΡ.2,12} *
ἐνῶ ὅπως γνωρίζουμε ὁ Πέτρος εἶχε πεθάνει ἤδη ἀπὸ τὸ 64 μΧ στὴν Ρώμη κατὰ τὸν διωγμὸ τοῦ Νερωνος.
Νὰ σημειώσω τέλος ὅτι τὰ ψευδεπίγραφα κείμενα ΔΕΝ ΧΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥΣ ἐπειδὴ χρησιμοποιοῦν ψευδῶς τὰ ὀνόματα ἄλλων ἀπὸ τοὺς ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ συγγραφεῖς·
χαρακτηριστικὸ παράδειγμα τὸ βιβλίο τοῦ ΕΝΩΧ
ἄνευ τοῦ ὁποίου εἶναι ἀκατανόητη ἡ χριστιανικὴ Ἐσχατολογία ἤ ὁ προαναφερθεὶς ψευδοπλατωνικὸς διάλογος "ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Α " ποὺ ἄν καὶ ΔΕΝ ἐγράφη ἀπὸ τὸν Πλάτωνα , ὡστόσο ἀποτελεῖ τὸ καλύτερο ἐγχειρίδιο τῆς πλατωνικῆς σκέψης.
_________
* στὴν Β' ΠΕΤΡ τὸ πρόβλημα ποὺ συζητεῖται εἶναι ἡ ΜΗ ΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ποὺ στὰ πρωτοχριστιανικὰ χρόνια εἶχε ΤΑΥΤΙΣΤΕΙ μὲ τὴν ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ { ΜΑΡΚ.13}.
Τὸ πρόβλημα τῆς ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ προέκυψε μετὰ τὸ 70μΧ
καὶ πάντως ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ τοῦ ὑποτιθέμενου συγγραφέα τῶν δύο ὁμώνυμων Ἐπιστολῶν.
