Ἀγάλματα στὸ πηγάδι : Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΏΝ (529μΧ)
Ἡ Ἀθήνα κατὰ τὴν ΠΡΩΤΟΒΥΑΝΤΙΝΗ περίοδο (5ος‒6ος αἰ.μΧ) εἶχε γνωρίσει μιὰν ἀλματώδη πνευματικὴ ἀκμὴ μὲ τὴν ἵδρυση πληθώρας ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ στεγαζομένων σὲ πολυτελεῖς ΕΠΑΥΛΕΙΣ μὲ σπουδαστήρια καὶ κεντρικὸ ἀμφιθέατρο (καθὼς καὶ μὲ πολυθεϊστικὰ ἱερά). Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔχει φέρει στὸ φῶς καμμιὰ δεκαριὰ τέτοιες ἐπαύλεις ἐκ τῶν ὁποίων περὶ τὶς πέντε ἔχουν ἀφιθέατρα δηλ κεντρικὴ μακρόστενη αἴθουσα
μὲ ἁψιδωτὴ κόγχη στὴν μία ἄκρη {=Γυμνάσιο γιγάντων στὴν ἀρχαία ἀγορά, Σχολὴ Πρόκλου ἀπέναντι ἀπὸ τὸ Ἡρώδειο, Σχολὴ Δαμάσκιου βορείως τοῦ Ἀρείου Πάγου , ἒπαυλη-σχολή στὴν ὁδὸ Μακρυγιάννη 19‒27 καθώς καὶ ἄλλη μία ἔπαυλη -σχολὴ συμβολὴ τῶν ὁδῶν Ἡρώδου Ἀττικοῦ μὲ Β.Σοφίας καθὼς ἐπίσης καὶ ἔπαυλη κάτω ἀπὸ τὸ ΝΕΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ—κτήρια Ζ καὶ Ε (βλ.παρακάτω)
Συγκεκριμένα, στὴν περιοχὴ τοῦ Νἐου Μουσείου Ἀκροπόλεως ἡ κατοίκηση ἔχει ξεκινήσει περὶ τὸ 3.500 π.Χ.καὶ μέχρι τὶς ἀρχὲς τοῦ 5ου αἰῶνα π.Χ. ἡ συνοικία βρίσκεται στὶς παρυφὲς τῆς πόλης, ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη. Στὰ τέλη τοῦ 5ου αἰῶνα π.Χ., ἡ περιοχὴ ρυμοτομεῖται καὶ ἐντάσσεται στὸ τειχισμένο τμῆμα τῆς πόλης. Μέχρι τὶς ἀρχὲς τοῦ 1ου αἰ. π.Χ ἀναπτύσσεται ἕνα πυκνὸ ὁδικὸ δίκτυο καὶ κτίζονται σπίτια μὲ μικρὲς ἐσωτερικὲς αὐλές, καταστήματα καὶ ἐργαστήρια (βλ. ΟΙΚΙΑ Θ τοῦ 3ου αἰ.πΧ). Τὸ 86 π.Χ. καταστρέφεται ἀπὸ τὸν ΣΥΛΛΑ καὶ γιὰ ἀρκετὰ χρόνια ἐγκαταλείπεται. Ἀργότερα πάνω στὰ ἐρείπια οἰκοδομοῦνται ἐργαστήρια (συνήθως κεραμεικῆς). Ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 2ου αἰ. μ.Χ. ἡ συνοικία γνωρίζει ἄνθιση. Τὰ σπίτια γίνονται μεγαλύτερα, μὲ περίστυλες αὐλές, δωμάτια μὲ πολύχρωμες τοιχογραφίες και με ψηφιδωτά δάπεδα, ἰδιωτικά ἀποχωρητήρια καὶ μὲ δικά τους λουτρά. Ὅλα ὅμως καταστρέφονται τὸ 267 μ.Χ., κατὰ τὴν εἰσβολὴ τῶν Σκανδιναυῶν ΕΡΟΥΛΩΝ, ὅταν ΟΛΗ Η ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ —ΠΛΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΝΑΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ (Θησείου)—ΙΣΟΠΕΔΩΘΗΚΕ καὶ ΚΑΗΚΕ...
Ὁ χῶρος ἀναδιοργανώθηκε καὶ πάλι στὰ τέλη τοῦ 4ου – ἀρχές 5ου αἰ. μ.Χ. . Ὅλα τὰ σπίτια ἀπέκτησαν περίστυλες αὐλές ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΝΘΙΣΗ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ (βλ. ΟΙΚΙΕΣ Γ καὶ Η τοῦ 4ου‒5ου αἰ.μΧ). Τὴν ἐν λόγῳ συνοικία , τὸν 5ο καὶ 6ο αἰ. μΧ καλύπτει μιὰ τεραστίων διαστάσεων (5000m2) πολυτελὴς ἔπαυλις μὲ ψηφιδωτὰ καὶ ἰδιωτικό λουτρό (κτήριο Ζ), ἕδρα ὑψηλόβαθμων ἀξιωματούχων τῆς πόλης ποὺ μᾶλλον στέγαζε καὶ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗ φιλοσοφικὴ σχολὴ ὅπως παρόμοιες ἐπαύλεις τῆς πρωτοβυζαντινῆς περιόδου (ἔτσι δείχνουν τὰ γλυπτὰ θεῶν ποὺ βρέθηκαν ἐκεῖ,καθὼς καὶ ἡ ΠΛΗΘΩΡΑ ΕΙΔΩΛΙΩΝ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΠΕΤΑΜΕΝΑ ΣΕ ΠΗΓΑΔΙΑ , ὁμοίως μὲ τὴν ΟΙΚΙΑ ΔΑΜΑΣΚΙΟΥ —βλ. παρακάτω—μετὰ τὸ Διάταγμα τοῦ Ἰουστινιανοῦ κατὰ τῶν Νεοπλατωνικῶν) .
Ἀπὸ τὸ 529μΧ ΠΟΥ Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ ΚΛΕΙΝΕΙ ΤΙΣ ΣΧΟΛΕΣ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΑΚΜΑΖΕΙ καὶ τὸ 582 μΧ Ο ΧΩΡΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΛΑΒΟΥΣ. Ἀργότερα κεραμοποιοὶ στήνουν ἐκεῖ τὰ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ τους, τὰ ὁποῖα λειτουργοῦν ὣς τὸν 8ο αἰ.μΧ.ΤΑ ΚΤΗΡΙΑ ΑΥΤΑ (Ζ ΚΑΙ Ε ) ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΠΑΥΛΕΩΣ.(ἡ ὁποία κάλυπτε ὅλην σχεδὸν τὴν ἀρχαία συνοικία κατὰ τὴν πρωτοβυζαντινὴ περίοδο) ΕΙΝΑΙ ΠΟΥ ΒΛΕΠΕΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ κάτω ἀπὸ τὸ Μουσεῖο Ἀκροπόλεως.
Ἡ ὅλη περιοχὴ μετὰ τὸν 8ο αἰ. ΕΡΗΜΩΝΕΙ καὶ μόνο ἀργότερα ,τὸν 10‒12ο αἰ.μΧ, νέα σπίτια καὶ ἐργαστήρια οἰκοδομοῦνται, τὰ ὁποῖα λειτουργοῦν μέχρι τὴν ὁριστικὴ εγκατάλειψη τῆς τοποθεσίας (γνωστῆς σήμερα ὡς ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ) στις ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰῶνα μ.Χ.
_1.jpg)
ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑΤΟΥ
Η ΥΠΟΓΕΙΑ ΠΟΛΗ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
Καὶ γιὰ τὶς ἄλλες ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ τῆς πρωτοβυζαντινῆς ἐποχῆς, οἱ ὁποῖες φιλοξενοῦντο σὲ ἰδιωτικὲς ἐπαύλεις ,οἱ ἀνασκαφὲς ἔδειξαν ὅτι ΕΝΩ ΟΛΕΣ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΣΧΟΛΕΣ ΑΚΜΑΣΑΝ, ὅπως προαναφέραμε, ΤΗΝ ΕΝ ΛΟΓῼ ΕΠΟΧΗ (5ος-6ος ΑΙ.) ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΦΤΗΚΑΝ ΤΟΝ 6ο ΑΙ , δηλ τὴν ἐποχὴ ποὺ ὁ Ἰουστινιανὸς εκλεισε τὶς Σχολὲς τῶν Ἀθηνῶν (529μΧ) [="ἀπαγορεύεται νὰ ἀσκοῦν διδασκαλία αὐτοὶ ποὺ πάσχουν ἀπὸ τὴν ἱερόσυλη τρέλα τῶν Ἑλλήνων" /CODEX JUSTIN. Ι,11,10 ] καὶ ὅπως γράφει ἡ πηγὴ τῆς ἐποχῆς :"έπεμψε ἐν Ἀθήναις {=ὁ Ἰουστινιανός} κελεύσας μηδένα διδάσκειν φιλοσοφίαν μήτε νόμιμα {=νομική} ἐξηγεῖσθαι" (ΙΩ.ΜΑΛΑΛΑΣ, Χρονογραφία,18)
Είδικῶς ἡ "ΟΙΚΙΑ ΔΑΜΑΣΚΙΟΥ" —οἰκία Ω κατὰ τοὺς ἀρχαιολόγους—βορείως τοῦ Ἀρείου Πάγου ἀποτέλεσε τὴν τελευταία φιλοσοφικὴ σχολὴ** καθόσον ἐκεῖ εἶχε μεταφέρει τὴν ἕδρα τῆς ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ὁ Δαμάσκιος ,
ἡ ὁποία προηγουμένως στεγαζόταν στὴν οἰκία ΠΡΟΚΛΟΥ ,ἡ ὁποία ἦρθε στὸ φῶς τὸ 1955 καὶ κατόπιν θάφτηκε κάτω ἀπὸ τὴν Δ.Ἀρεοπαγίτου !!
(βλ. φωτό.)
Στήν "ΟΙΚΙΑ ΔΑΜΑΣΚΙΟΥ" ἐντοπίστηκε ἀπὸ τὴν ἄρχαιολογικὴ σκαπάνη κάτι συγκινητικό:
πρὶν φύγουν οἱ ἰδιοκτῆτες, οἱ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ ἔθαψαν μὲ εὐλάβεια στὸ πηγάδι ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΛΥΠΤΑ θεωρῶντας ὅτι θὰ ἐπιστρἐψουν. Δέν γύρισαν ποτὲ ὅμως , διότι, ὅπως ἔδειξαν οἱ ἀνασκαφές, τὸ Οἴκημα ἐκχριστιανίστηκε ἀπὸ τὸν ἑπόμενο ἰδιοκτήτη του, ὁ ὁποῖος ζωγράφισε σταυροὺς στά ψηφιδωτὰ καὶ ἕνα ἀκέφαλο ἄγαλμα τῆς Ἀθηνᾶς τὸ μετέτρεψε σὲ σκαλοπάτι στὸ κατώφλι.... (βλ.φωτό.).
[ Ὅλες αὐτὲς οἱ σχολὲς οἱ στεγαζόμενες σὲ ἰδιωτικὲς ἐπαύλεις καθὼς καὶ ἡ ΟΙΚΙΑ ΔΑΜΑΣΚΙΟΥ ,ἡ τελευταία φιλοσοφικὴ σχολὴ τῶν Ἀθηνῶν, ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΑΝ,ὅπως προείπαμε, τὸ 582μΧ κατὰ τὴν εἰσβολὴ τῶν ΣΛΑΒΩΝ στὴν Ἀθήνα ]
Κατὰ τὴν παράδοση *** οἱ 7 καθηγητὲς τῆς πλατωνικῆς ἀκαδημίας (ΔΑΜΑΣΚΙΟΣ ὁ Σύρος—ΣΙΜΠΛΙΚΙΟΣ ὁ Κίλικας—ΕΥΛΑΜΙΟΣ ὁ Φρύγας—ΠΡΙΣΚΙΑΝΟΣ ὁ Λυδός—ΕΡΜΕΙΑΣ—ΔΙΟΓΕΝΗΣ ὁ Φοίνικας —ΙΣΙΔΩΡΟΣ ὁ Γαζαῖος) κατέφυγαν στὸν Πέρση βασιλιᾶ ΧΟΣΡΟΗ ,ἐνῶ τὸ 532μΧ μὲ τὴν συνθήκη ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ—ΧΟΣΡΟΗ μπόρεσαν νὰ ἐπιστέψουν ἀβλαβεῖς στὶς πατρίδες τους. Εἰδικῶς ὁ ΣΙΜΠΛΙΚΙΟΣ ἐγκατασταθεὶς στὴν συνοριακὴ πόλη ΧΑΡΡΑΝ ἵδρυσε φιλοσοφικὴ σχολὴ (ἡ ὁποία διατηρήθηκε μέχρι τὸν 11ο αἰ. ὁταν κατατράφηκε ἀπὸ τοὺς Σελτζούκους) .ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΣΙΜΠΛΙΚΙΟΥ ΤΗΣ ΧΑΡΡΑΝ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΠΕΡΑΣΕ ΣΤΟΥΣ ΑΡΑΒΕΣ ΤΗΣ ΒΑΓΔΑΤΗΣ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ μέσῳ τῆς ΑΝΔΑΛΟΥΣΙΑΣ ἔφτασε ,1000 μετὰ, στὴν ΔΥΣΗ...
_________
ΠΗΓΕΣ:
* Ε.Μπάνου—Κ.Τσόγκα :
ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ: ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ (ἀπὸ ὅπου προέρχονται οἱ φωτογραφίες καὶ τὰ σχέδια ἐκ τῶν ἀνασκαφῶν) καὶ Σ.ΕΛΕΥΘΕΡΑΤΟΥ:Τὸ Μουσεῖο καὶ ἡ Ἀνασκαφή, ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ, ΑΘΗΝΑ 2006, Ἐκδοση τοῦ Ὀργανισμού Ἀνέγερσης Νέου Μουσείου Ἀκρόπολης
**Αthanassiadi P. 1999, Damascius. The Philosophical History, Athens,σ.343-347
*** "Ρωμαῖοι καὶ Πέρσαι σπονδὰς ἔθεντο ....τὸ δεῖν ἐκείνους τοὺς ἄνδρας ἑς τὰ σφέτερα ἤθη κατιόντας βιοτεύειν ἀδεῶς τὸ λοιπὸν ἐφ' ἑαυτοῖς"(ΑΓΑΘΙΑΣ, ΙΣΤ. Β, 81,115).
