W.Bauer : Ὀρθοδοξία καὶ Αἵρεση στὸν ἀρχέγονο Χριστιανισμό. ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ .

Φρονῶ ὅτι τὸ ἐν λόγῳ σύγγραμμα τοῦ Walter Bauer  ἐκδοθὲν τὸ 1934 (πρωτότυπος τίτλος στά γερμανικά : rechtgläubigkeit und ketzerei im ältesten christentum ) εἶναι ὅ,τι καλύτερο ἔχει γραφτεῖ τὸν 20ο αἰ. σχετικὰ μὲ τὴν ἱστορία τοῦ ἀρχέγονου Χριστιανισμοῦ.  Δυστυχῶς οὔτε κι αὐτὸ ἔχει μεταφραστεῖ στὰ ἑλληνικά (ἐξ ὅσων γνωρίζω μέχρι τώρα -ἐν ἔτει 2022) γι αὐτὸ θὰ παρουσιάσω μιὰν σύντομη  περίληψη τοῦ περιεχομένου του γιὰ κάθε ἐνδιαφερόμενο.

Ὁ Bauer  ξεκινᾶ  τὴν ἔρευνά του λέγοντας ὅτι ἡ ἀντίληψη ποὺ μᾶς  παρουαιάζει ὁ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ στὴν "ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ" του, περὶ μιᾶς ἑνιαίας "ὀρθόδοξης" Ἐκκλησίας ποὺ ἀποτελοῦσε τὴν κυριαρχοῦσα πλειοψηφία ἔναντι τῶν ἄλλων μειοψηφικῶν "αἱρετικῶν" χριστιανικῶν Κοινοτήτων ΑΠΕΧΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.

Ὁ  Bauer χρησιμοποιῶντας ΠΛΗΘΩΡΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΗΓΩΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟΧΡΩΣΕΩΝ (ἀπὸ τὸν Ἰγνάτιο Ἀντιοχείας μέχρι τὶς Ψευδοκλημέντειες Ὁμιλίες) ἀποδεικνύει ὅτι ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ ΟΙ ΛΕΓΟΜΕΝΕΣ "ΑΙΡΕΣΕΙΣ",  ΕΚΕΙ  ΑΥΤΕΣ ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΑΠΟΤΕΛΟΥΣΑΝ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ : πχ.  οἱ ἰουδαιοχριστιανοὶ στὴν Παλαιστίνη ,οἱ Μοντανιστὲς στὴν Φρυγία, οἱ Μαρκιωνιστὲς στήν Συρία καὶ βεβαίως οἱ Γνωστικοὶ διαφόρων κλάδων στὴν Αἴγυπτο κλπ.

Ποῦ κυριαρχοῦσε πλειοψηφικὰ ἡ μετέπειτα λεγόμενη " Ὀρθοδοξία " ; 

Στὴν ΡΩΜΗ , τὴν ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ. 

Καὶ αύτὴ ἦταν ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΙΤΙΕΣ τῆς τελικῆς της κυριαρχίας  ὡς Ὀρθοδοξίας στὸ Βυζαντινὸ Κράτος τὸν 4ο αἰ., ἐνῶ  τὸν 2ο αἰ. οἱ περισσότερες Ἐκκλησίες  ΓΝΩΣΤΙΚΙΖΑΝ*

(Ἀπόδειξη τῆς δύναμης τῆς Ρωμαϊκῆς Ἐκκλησίας ἀποτελεῖ ἡ Α’ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ —περὶ τὸ 90μΧ—ποὺ ἀποκαθιστᾶ τοὺς "ὀρθοδόξους" πρεσβυτέρους τῆς Κορίνθου, διώχνοντας ἀπὸ ἐκεῖ τοὺς "γνωστικίζοντες ἰουδαιοχριστιανούς ποὺ εἶχαν καταλάβει ἠγετικὲς θέσεις.)

[ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ  ΓΙΑ ΜΗ ΕΙΔΙΚΟΥΣ:

 ὅλες οἱ Ἐκκλησίες ΤΟΤΕ αύτοαποκαλοῦντο  "ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ" ποὺ σήμαινε ἀκριβῶς ΟΡΘΟΔΟΞΕΣ, σὲ ἀντίστιξη  μὲ τὶς  "αἱρετικές"] .

Καὶ ὁλοκληρώνει ὁ Bauer τὴν μελἐτη του ὑπενθυμίζοντας ὅτι Η ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ "ΑΠΟΨΗΣ" ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΔΙΑ ΜΙΑΣ & ΕΦΑΠΑΞ, ΑΛΛΑ' ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΑΙΩΝΩΝ , μέσῳ πολλῶν καὶ συχνὰ  ΑΙΜΑΤΗΡΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ,ὥσπου  τὸν 4ο αἰ. τελικὰ  ἐπιβλήθηκε ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΙΣΧΥ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ὡς "ὀρθὴ πίστη" , ἡ ἐκδοχὴ τοῦ χριστιανισμοῦ ποὺ πρέσβευε ἡ Ἐκκλησία τῆς ΡΩΜΗΣ.

Τελειώνοντας αὐτὴν τὴν σύντομη περίληψη προσθὲτω τὸ ἑξῆς:

ὁ Bauer  ἀσχολήθηκε στὴν ἐν λόγῳ ἔρευνα του μόνο μὲ τὸν 2ο αἰ μΧ.  Τὰ πορίσματα του ὅμως  ἰσχύουν—ἐξ ὅσων ἔχω μελετήσει ὡς ἱστορικός—καὶ γιὰ τοὺς ἑπόμενους αἰῶνες· χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ὁ ΑΡΕΙΑΝΙΣΜΟΣ τοῦ 4ου αἰ. ὁ ὁποῖος σὲ πλεῖστα μἐρη ἀποτελοῦσε τὴν πλειοψηφία  τοῦ χριστιανικοῦ πληθυσμοῦ καὶ ἀργότερα ὁ ΜΟΝΟΦΥΣΙΤΙΣΜΟΣ ποὺ κυριαρχοῦσε στοὺς ἀνατολικοὺς πληθυσμούς τῆς Αὐτοκρατορίας (κι ὁ ὁποῖος ἀποτέλεσε τὴν ΥΠΟΡΡΗΤΗ αίτία ἀπόσχισης τῶν ἐπαρχιῶν αὐτῶν ἀπὸ τὸ Κράτος καὶ τὴν σχεδὸν ΑΜΑΧΗΤΙ παράδοση τους στοὺς ΑΡΑΒΕΣ τὸν 7ο αἰ.)

Καὶ μιὰ ὑποψία μου: 

 ὀλες αὐτὲς οἱ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ  "αἱρέσεις" στὸ Βυζάντιο (ΜΟΝΟΦΥΣΙΤΙΣΜΟΣ—ΝΕΣΤΟΡΙΑΝΙΣΜΟΣ κλπ) ὑποκρύπτουν &  ἄλλου εἴδους διαφορὲς (πχ  ΕΘΝΟΤΙΚΕΣ-ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ) τῶν ἀνατολικῶν πληθυσμῶν μὲ τὸν ἑλληνορρωμαϊκὸ κέντρο τῆς Αὐτοκρατορίας.

* ἡ θἐση αὐτὴ τοῦ Bauer  ξεσήκωσε πολλὲς ἀντιδράσεις ἀπὸ ἱστορικοὺς καὶ θεολόγους,  ἀλλὰ ἐπιβεβαιώθηκε τὸ 1945 μὲ τὴν ἀνακάλυψη τῆς ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ βιβλιοθήκης στὸ NAG HAMMADI.

Πάντως  σήμερα γιὰ τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα (ἡ ὁποία ἄσκησε κριτικὴ σὲ κάποιες ὑπερβολὲς τοῦ Bauer) ἀποτελεῖ κοινὸ τόπο ἡ ἀντίληψη ὅτι ἡ "ἀρχαία  ὀρθοδοξία" ἀποτελεῖ ΜΙΑ ἀπὸ τὶς ΠΟΛΛΕΣ ἐκφάνσεις τοῦ πρώιμου χριστιανισμοῦ (πχ. ἰουδαιοχριστιανοί, γνωστικοί κλπ)  καὶ ὂχι κατ’ἀνάγκην τὴν πλειοψηφοῦσα...