ΥΠΗΡΞΑΝ ΠΟΛΛΟΙ ΓΝΩΣΤΙΚΙΣΜΟΙ.Ποτέ δέν ὑπῆρξε ἑνιαῖος Γνωστικισμός.
Ὑπάρχουν ὁρισμένα ἐπιστημονικά συγγρἀμματα ποὺ ὄντως γράφουν ἱστορία, ὑπὸ τὴν ἔννοια ὅτι ἀλλάζουν τὶς ἀντιλήψεις ποὺ ἔχουμε γιὰ κάποια πνευματικὰ μεγέθη. Ἑνα τέτοιο σύγγραμμα εἶναι καὶ τό "ΤΙ ΕΝΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΙΣΜΟΣ;" { What is Gnosticism?} τῆς Karen KING (Cambridge,2003).
Παρακάτω παρουσιάζω μιὰ σύντομη περίληψη τοῦ ἐν λόγῳ πονήματος:
Ο Γνωστικισμὸς , γράφει ἡ King, δὲν ὑπῆρξε ποτὲ ἕνα ΕΝΙΑΙΟ θρησκευτικὸ φαινόμενο.
Ἡ ἀντίληψη περὶ ἑνιαίου κινήματος Γνωστικῶν ἀποτελεῖ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ἀπὸ τὴν νεώτερη ἱστοριογραφία τῆς "ἀντιαιρετικῆς" πολεμικῆς Ἐπισκόπων τοῦ 2ου αἰ.
Συγκεκριμένα ,λἐει ἡ King ,ὁ ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ καὶ ὁ ΤΕΡΤΥΛΛΙΑΝΟΣ κατασκεύασαν τὴν ἔννοια τῆς "αἵρεσης" ἀποκαλῶντας ὅλους τοὺς ( ΕΚΤΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ) ἰδεολογικοὺς τους ἀντιπάλους , συλλήβδην ὡς ΓΝΩΣΤΙΚΟΥΣ.
Ἔτσι ὅμως "ΜΙΑ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΕΤΑΤΡΑΠΗΚΕ ΣΕ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΝΤΟΤΗΤΑ".
Αὐτὰ γράφει ἡ King ἐν ἔτει 2003.
Σήμερα βεβαίως γνωρίζουμε ὅτι ὄντως ΥΠΗΡΞΑΝ ΠΟΛΛΟΙ ΓΝΩΣΤΙΚΙΣΜΟΙ καὶ ὁ γνωστικισμὸς ποτέ δεν ὑπῆρξε ἕνα ἑνιαῖο κίνημα.
Ἤδη ἡ θρησκειολογία καὶ ἡ ἱστορικὴ ἑπιστήμη ἔχουν ξεπεράσει τὴν ...παιδικὴ ἀσθένεια τοῦ ΑΝΑΓΩΓΙΣΜΟΥ {reductionism = θεωρῶ διαφορετικὰ κινήματα ὡς ΕΝΙΑΙΑ} .
Σήμερα μιλοῦμε πιὰ γιὰ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ μᾶλλον, παρὰ γιὰ Γνωστικισμό.
Οἱ ἰδέες αὐτὲς μποροῦν νὰ συνοψιστοῦν σὲ τρεῖς κυρίαρχες -ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΔΕΝ ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΤ'ΑΝΑΓΚΗΝ- καὶ εἶναι οἱ ἀκόλουθες:
1) χρειάζεται ἕνα Οὐράνιο Ὄν γιὰ νά σώσει τὸν Κόσμο
2) ὁ Κόσμος εἶναι δημιούργημα τοῦ ΚΑΚΟΥ Θεοῦ
3) ὁ Κόσμος εἶναι δημιούργημα ἑνὸς ΑΤΕΛΟΥΣ Δημιουργοῦ {=Ἰαλνταμπαώθ}
Θὰ ὁλοκληρώσω αὐτὰ τὰ ὀλίγα καὶ ἐπιγραμματικὰ γιὰ τὸ βιβλίο τῆς King λέγοντας τὰ ἑξῆς:
Ἡ ἱστορικὴ ἔρευνα τοῦ Γνωστικισμοῦ (ἢ σωστότερα :τῶν Γνωστικισμῶν) εἶναι ἀπαραίτητη στὴν Ἐκκλησαστικὴ Ἱστορία (καὶ τὴν θεολογία) καθότι ἡ 1η γνωστική (ἢ κατὰ ὁρισμένους :πρωτο‒γνωστική) ἰδέα ποὺ ἀνέφερα παραπάνω, ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ καὶ μάλιστα προϋποτίθεται στὸ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ Εὐαγγέλιο: "οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβὰς ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου"(ΙΩ.3,13)
