Φ.ΠΕΣΣΟΑ: Πῶς ἕνας Ἀναρχικὸς ἔγινε Τραπεζίτης.
Πασίγνωστο τὸ παλιὸ (1922) διήγημα τοῦ Φ.ΠΕΣΣΟΑ (τὸ συνιστῶ ἰδιαιτέρως γιὰ μαθητές) καὶ παρακάτω θὰ συνοψίσω τὶς ἰδέες του ἐπισημαίνοντας τὴν προέλευση τους.
Ὁ Πεσσόα ξεκινᾶ μὲ τὴν ἀφήγηση (σχεδὸν μονόλογο) ἑνὸς τραπεζίτη ποὺ ἐξηγεῖ στὸν συνομιλητή του πῶς ἔγινε ἀναρχικὅς..
Καταρχὰς παρουσιάζει τὸν χωρισμὸ τῶν ΣΟΦΙΣΤΩΝ σὲ φύσει καὶ νόμῳ πραγματικότητες. Ὅ,τι εἶναι φυσικὸ εἶναι ἀληθὲς, ὅ,τι ἀποτελεῖ ΘΕΣΜΟ συνιστᾶ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ τοῦ φυσικοῦ ἀνθρώπου καὶ ὁ ἀναρχικὸς τὸ ΠΟΛΕΜΑ.
Ἄρα, συμπέρασμα πρῶτο: Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΧΘΡΟΣ ΠΑΝΤΟΣ ΘΕΣΜΟΥ .
Συνεπῶς δὲν ἀγωνίζεται γιὰ νὰ ἐγκαθιδρύσει ΑΛΛΟΥΣ θεσμοὺς στὴν θἐση τῶν θεσμῶν τοῦ "ΑΣΤΙΚΟΥ" Κράτους, ὅπως πχ ἐπιδιώκει ἡ Ἀριστερά, ἀλλὰ πολεμᾶ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ, ὡς ΜΗ—ΦΥΣΙΚΟΥΣ, ἄρα ΚΑΤΑΠΙΕΣΤΙΚΟΥΣ γιὰ τὸν φυσικὸ ἄνθρωπο.
Στὴν συνέχεια ἐξηγεῖ ὁ ἀναρχικὸς τραπεζίτης πῶς ἀποχώρησε ἀπὸ τὴν ΟΜΑΔΑ ἀναρχικῶν στὴν ὁποία μετεῖχε (κι ἐδῶ φαίνεται ἡ ἐπιρροὴ τῶν "ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΩΝ" τοῦ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ)
ὄταν διεπίστωσε ὅτι ΑΥΘΟΡΜΗΤΩΣ & ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΩΣ τὰ ἄτομα τῆς ἀναρχικῆς ὁμάδας ΕΙΧΑΝ ΧΩΡΙΣΤΕΙ ΣΕ ΔΙΑΤΑΖΟΝΤΕΣ καὶ σὲ ΥΠΟΤΑΣΣΟΜΕΝΟΥΣ .
Τότε σκέφτηκε ὅτι πιθανῶς Ο ΕΞΟΥΣΙΑΣΜΟΣ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ( ἢ σὲ μιὰν διαστρεβλωμένη φυσικὴ ροπή, πχ."πτώση" τῶν πρωτοπλάστων) .
Ὁπότε σκέφτηκε πὼς ἀφοῦ Η ΟΜΑΔΑ ΓΕΝΝΑ ΑΝΕΠΑΙΣΘΗΤΑ ΤΥΡΑΝΝΙΑ ,τότε ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΕΡΓΗΣΕΙ ΜΟΝΟΣ καθότι πᾶσα ἀγέλη εἶναι γεννημένη γιὰ Σκλαβιά.
Τελικὰ ,ἐξηγεῖ, κατέληξε νὰ γίνει ΤΡΑΠΕΖΙΤΗΣ ἐπιδιώκοντας ΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΧΡΗΜΑ τὸν πιὸ ἀπάνθρωπο καὶ ΜΗ—ΦΥΣΙΚΟ θεσμό (ἐδῶ ὁ Πεσσόα θυμίζει ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ).
Καὶ ὁλοκληρώνει τὴν ἀφήγηση του λέγοντας: "ἐγὼ εἶμαι ὁ ἀληθινὸς ἀναρχικός ὄχι ὁ ψευδοαναρχικὸς τῶν θεωρητικολογούντων" διότι ἀπελευθέρωσα ἕναν ἀνθρωπο —ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ—ἀπὸ τὴν τυραννία τοῦ σκληρότερου καταπιεστῆ : τοῦ ΧΡΗΜΑΤΟΣ.
Θὰ ὁλοκληρώσω αὐτὴν τὴν συνοπτικὴ ἀνσρτηση μὲ τὸ ἑξῆς·
διαβάζοντας αὐτὸ τὸ μικρὸ ἀριστούργημα τοῦ ΠΕΣΣΟΑ ἐντυπωσιάζεται κανεὶς ὄχι μόνο ἀπὸ τὴν διαύγεια τῶν συλλογισμῶν του (ΣΟΦΙΣΤΕΣ =ΚΑΘΕ ΘΕΣΜΟΣ ΚΑΤΑΠΙΕΖΕΙ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ —ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ =ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟΝ ΚΑΤΑΠΙΕΣΤΙΚΩΤΕΡΟ ΘΕΣΜΟ) ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἐνάργεια μὲ τὴν ὁποία περιγράφει πὼς ΣΕ ΚΑΘΕ ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ (ΑΥΘΟΡΜΗΤΩΣ ΚΑΙ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΩΣ) ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ.
Ἴσως αύτὸ νὰ ἀποτελεῖ καὶ τὸ ὑψηλότερο σημεῖο τοῦ διηγήματος καὶ τὸ ΜΕΓΑ ΔΙΔΑΓΜΑ γιὰ τὸν ἀναγνώστη.
