ΟΙ ΔΥΟ ΜΟΡΦΕΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ.
Ὑπάρχει ἡ κοινὴ πεποίθηση στοὺς μελετητὲς τοῦ Πλάτωνος ὅτι ὡς ΧΡΟΝΟ ὁ Πλάτων θεωρεῖ τὴν ΚΙΝΗΤΗ εἰκόνα τῆς ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ (βλ. ΤΙΜΑΙΟΣ) ἐνῶ μὲ τὸν ὅρο "αἰώνιος" ἐννοεῖ τὴν ἀπουσία διάρκειας, δηλ. τὴν ΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ.
Ὠστόσο, σὲ αὐτὴν τὴν ἁπλουστευμένη άντίληψη ἔχουν ἐγερθεῖ ἀντιρρήσεις ἀπὸ σοβαροὺς πλατωνιστές, ἐκ τῶν ὁποίων σημειώνω δύο:
1) ὁ Whittaker (1968) θεωρεῖ ὅτι ὁ Πλάτων δὲν ἔχει δημιουργήσει ἀκόμα τεχνικὴ φιλοσοφικὴ ὁρολογία καὶ πάντως ἡ ἀντίληψη τῆς αἰωνιότητας ὡς ἀχρονικότητας εἶναι ἰδέα τοῦ ΠΛΩΤΙΝΟΥ* (αἰὼν ἀδιάστατος, ΕΝΝΕΑΔΕΣ, ΙΙΙ, 2, 32‒33) ἡ ὁποία προβλήθηκε ἀναχρονιστικὰ στὸν πλατωνικὸ Τίμαιο. Ἐν πάσει περιπτώσει στὸν Πλάτωνα ἡ αἰωνιότητα μπορεῖ νὰ θεωρεῖται καὶ ὡς ἀχρονικὴ ΔΙΑΡΚΕΙΑ καθόσον ὑπάρχει πέραν τῆς ΑΚΙΝΗΤΗΣ αίωνιότητας τῶν ΙΔΕΩΝ {=μορφῶν, ἀρχετύπων} καὶ ἡ ΚΙΝΟΥΜΕΝΗ αἰωνιότητα τοῦ Οὐρανοῦ τῶν Ἀπλανῶν.
2) ὁ Robinson (1986) ὑποστηρίζει ὅτι στὸν πλατωνικὸ Τίμαιο ὑπάρχουν συνώνυμοι ὅροι ποὺ ὅμως δὲν ἔχουν ἀκριβῶς τὸ ἴδιο περιεχόμενο πχ. οἱ ὅροι ΑΪΔΙΟΣ, ΑΙΩΝΙΟΣ διαιώνιος κλπ. Γράφει λοιπὸν ὁ Robinson ὅτι ὑπάρχουν δύο μορφὲς αἰωνιότητας, ἠ ΑΚΙΝΗΤΗ (βλ. Ἰδέες) καὶ ἡ ΚΙΝΗΤΗ (βλ. Σύμπαν, Χώρα **, Δημιουργός) .
Ἄρα, συμπεραίνει ὁ Robinson,ὁ Πλάτων ἀναφέρεται σὲ ΔΥΟ ΤΥΠΟΥ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΕΣ :
τὴν ἄχρονη τῶν ἀκίνητων Ἰδεῶν (ΑΪΔΙΟΣ) καὶ τὴν κινούμενη τοῦ σύμπαντος ποὺ ἔχει ἀτέρμονα διάρκεια (ΑΙΩΝΙΟΣ).
______________________
J.Whittaker, The eternity of platonic forms, Phoenix, 27, 1973, 387-391
T.M.Robinson, The Timaeus on types of duration ,ICS, 11,1986
______
*ὁ Πλωτῖνος βεβαίως εἶχε ἀποδεσμεύσει τὴν ἔννοια τῆς αἰωνιότητας ἀπὸ αύτὴν τοῦ χρόνου θεωρῶντας τήν ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ ὡς ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ἐποπτεία τῶν νοητῶν ἀπὸ τὴν νόηση.
** "χώρα" ὀνομάζει ὁ Πλάτων τὸν προϋπάρχοντα "χῶρο" ποὺ λειτουργεῖ ὡς ὐποδοχέας τῶν αἰσθητῶν, μόνο ποὺ ἡ χώρα αύτὴ κινεῖται ἀενάως μὲ ἀνώμαλη ταλάντωση καὶ σὲ αὐτὴν ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΖΟΝΤΑΙ οἱ Ἰδέες παράγοντας τὰ αἰσθητά (χωρὶς νὰ ἐφάπτονται μὲ αὐτά) τὰ ὁποῖα αἰαθητά, χωρὶς τὴν χώρα (χῶρο) θὰ ἦταν ἀδύνατο νὰ ὑπάρξουν καὶ νὰ νοηθοῦν..
