Διαμαντῆς Κούτουλας

 Ὁ ὅρος FILIOQUE  πού σημαίνει <ΚΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΥΙΟΥ> {filius= υἱός /que=τε, καί} δέν βρίσκεται στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως πού συντάχτηκε τὸ 381μΧ στὴν Β' ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΚΩΝ/ΠΟΛΗΣ {=ἐκ πατρὸς ἐκπορευόμενον}.  Τὸ FILIOQUE ἐμφανίστηκε  ἐπισήμως τὸ 447μΧ ἀπὸ τὸν Πάπα Λέοντα ὁ ὁποῖος ἁκολούθησε μιὰ λατινική παράδοση τονίζουσα τὴν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ (ΟΜΟΟΥΣΙΟΝ) ἀπἐναντι στοὺς πολλοὺς ἀρειανιστὲς τῆς Δύσεως καθότι τὰ πολυπληθῆ γερμανικὰ φῦλα τῶν Γὀτθων εἶχαν προσηλυτιστεῖ στὸ ἀρειανικὸ δόγμα κυρίως.  ( Ἐξάλλου ἡ Ρώμη γνώρισε  τὸ Σύμβολο τοῦ 381 στὴν Δ' ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνος τοῦ 451μΧ.)  Τό  FILIOQUE ὅμως παρἐμεινε στό λατινικὸ κείμενο (EX PATRE FILIOQUE PROCEDIT= ΕΚ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΕΚΠΟΡΕΥΟΜΕΝΟΝ) καὶ μετὰ τὸ 451 μέ συνέπεια τὸ ζήτημα αύτὸ ἀργότερα, νὰ  ἀποτελέσει  μεῖζον θεολογικὸ θέμα ἰδιαιτέρως μετά τὸ ΣΧΙΣΜΑ τοῦ 1054 καὶ νὰ παρουσιάζεται μέχρι σήμερα ὡς ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ διαφορὰ μεταξὺ Καθολικῶν καὶ Ὀρθοδόξων,  παρόλες τὶς ΑΤΥΧΕΙΣ προσπάθειες  συμβιβασμοῦ τῆς ἙΝΩΤ

Γράφει ὁ  ΠΛΑΤΩΝ  στὸν διάλογο " ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ"   περιγράφοντας τὸν μῦθο τῆς δημιουργἰας (σὲ τρία στάδια) τοῦ ἀνθρώπου ποὺ διηγήθηκε ὁ Πρωταγόρας στὸν ΣΩΚΡΑΤΗ , ὅτι ὁ Δίας δώρισε τὴν ΑΙΔΩ καὶ τὴν Δ̣ΙΚΗ (δηλ. τὴν ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ)  στοὺς ἀνθρώπους γιὰ νὰ μποροῦν νὰ συμβιώνουν χωρὶς νὰ ἀλληλοεξοντώνονται δεδομένου ὅτι ἡ ΦΩΤΙΑ ποὺ ἔκλεψε ὁ ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ  καὶ τὴν ἔδωσε στοὺς ἀνθρώπους ,τοὺς πρόσφερε ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ ἀλλὰ δὲν ἦταν ἀρκετὴ γιὰ νὰ τοὺς ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙ καὶ ἔτσι ἐκεῖνοι, ὅποτε συγχρωτίζοντο, ἀλληλοεξοντώνονταν.. Γιὰ νὰ μὴν χαθεῖ λοιπὸν τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, στέλνει ὁ Δίας τὸν Ἑρμῆ  νὰ δωρίσει στοὺς θνητοὺς τὴν  αἰδὼ[=φιλότιμο ] καὶ τήν  δίκη[=αἴσθημα δικαίου ] οἱ ὁποῖες  συνιστοῦν τὴν πολιτικὴ ἀρετή, γιὰ νὰ μπορέσουν ἔτσι νὰ ὑπάρξουν  ἀνθρώπινες ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ. Ρώτησε, λοιπὸν  ὁ Ἑρμῆς τὸν Δία  πῶς νὰ μοιράσει στοὺς ἀνθρώπους τὴν ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ: "  ἐπὶ πάντας νείμω "[=σὲ ὀλους θὰ  διανείμω τὴν πολιτικὴ ἀρετή] ἤ σὲ ΜΕΡΙΚΟΥΣ , ὅπως πχ τὰ  διάφορα ταλέντα ἤ τὶς δεξιότητες. "

     Τὰ περὶ ἀνθρωπογόνου Ἑλλάδος κλπ ἀποτελοῦν ἐδάφιο τοῦ Ἰουδαίου φιλοσόφου  ΦΙΛΩΝΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ ἀπὸ τὸ ἔργο του <ΠΕΡΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ> ὅπως τὸ διασώζει στὴν <ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ> ὁ ἐκκλησιαστικὸς συγγραφέας ΕΥΣΕΒΙΟΣ. Μεταφράζω  τὸ ἐδάφιο τῆς φωτό· <Διότι μόνο ἡ Ἑλλάδα  δημιουργεῖ ἀληθινοὺς ἀνθρώπους, ἀποδεδειγμἐνα οὐράνιο φυτό καὶ Θεοῦ βλαστάρι, ἐπειδὴ γέννησε  τὴν λογικὴ μὲ τὴν ὁποία κατακτᾶται ἡ γνώση>  {=μόνη γὰρ ἡ Ἑλλὰς ἀψευδῶς ἀνθρωπογονεῖ, φυτὸν οὐράνιον καὶ βλάστημα θεῖον ἠκριβωμένον, λογισμὸν ἀποτίκτουσα οἰκειούμενον ἐπιστήμῃ} _____ ΥΓ. Τὰ γραφόμενα καὶ πολλάκις ἀναπαραγόμενα, περὶ τοῦ χωρίου αύτοῦ  ὡς ΔΗΘΕΝ  ἐδαφίου τοῦ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ εἶναι ΠΑΝΤΕΛΩΣ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΑ (δὲν ὑπάρχει τὸ ἐδάφιο αύτὸ σὲ ΚΑΝΕΝΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ἢ ΚΩΔΙΚΑ τοῦ Δ’ Εὐαγγελίου)  ἐνῶ τὰ συμφραζόμενα στὸ κείμενο  τοῦ ΦΙΛΩΝΟΣ ἀναφέρονται στὴν παρατηρούμενη ὑλικὴ πενία τῆς Ἑλλάδος σὲ σχέση μὲ τὸν ὑλικὸ πλοῦτο ἄλλων βαρβἀρων χωρῶν.  Καὶ στὸ κείμενο, τὴν σοφία τῶν Ἑλλήνων ἀποδίδει ὁ Φίλων στὴν ὀλιγάρκεια τους

 Καταρχὰς νὰ πῶ τοῦτο· οἱ νεὠτεροι συγγραφεῖς ἀδυνατοῦν νὰ κατανοήσουν τὸν ρόλο καὶ τὴν σημασία τοῦ ΧΟΡΟΥ στὸ ἀρχαῖο Δρᾶμα, γι αύτὸ κατακρεουργοῦν τὸν χορὸ στὶς σύγχρονες ἀποδόσεις ἀρχαίας Τραγωδίας ἢ τὸν ἐξαφανίζουν.  Ἐξηγῶ· τὸ νεὠτερο δρᾶμα εἶναι ἔργο δωματίου, εἶναι ΑΣΤΙΚΟ δρᾶμα ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ τοῦ οἴκου. (βλἐπε πχ. τὴν "Στέλλα Βιολάντη" τοῦ Γ. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ ὄπου ἡ κοινὴ γνώμη δέν ἔμαθε ποτὲ τὸ πῶς & ΓΙΑΤΙ  πέθανε ..). Ἀντιθέτως ἡ ἀρχαία— ἡ ἀθηναϊκή, ἀκριβέστερα—Τραγωδία διαδραματίζεται ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΘΕΑ  καὶ τὴν Πόλη ἐκπροσωπεῖ ὁ ΧΟΡΟΣ.  Δὲν ὑπάρχουν μυστικὰ στὸ ἀρχαῖο δρᾶμα· ΟΛΟΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΙ ΕΓΙΝΕ. Συνεπῶς ὁ ΧΟΡΟΣ ἀποτελεῖ κυρίαρχο μέρος τοῦ ΑΡΧΑΙΟΥ Δράματος καὶ  μποροῦμε νὰ διακρίνουμε ἄν κάποιος ξένος (ἢ νεοέλλην)  σκηνοθέτης ΚΑΤΑΝΟΗΣΕ τὸ ἀρχαῖο  ἔργο ποὺ θἐλει νὰ ἁνεβάσει, παρατηρῶντας πῶς παρουσιάζει τὸν ΧΟΡΟ.. Ὅσον ἀφορᾶ συγκεκριμένα στὴν ἑρμηνεία τῆς  σοφόκλειας " Ἀντιγόνη" πρἐπει νὰ λάβουμε ὐπόψιν τὰ ἑξῆς: α)

 Ὑπάρχουν, ὡς γνωστόν, δὺο διηγήσεις γιὰ τὴν Δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου στὴν ΓΕΝΕΣΗ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης· ἡ μία, ἡ πρώτη ποὺ ὅμως εἶναι ἡ μεταγενέστερη καὶ ἀνάγεται στὴν λεγόμενη ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΠΗΓΗ (Ρ) γραφεῖσα μετὰ τὴν βαβυλώνεια αἰχμαλωσία (5ος πΧ) μιλᾶ γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπινου ΖΕΥΓΟΥΣ μέσα στὸ πλαίσιο τῆς Ἑξαημέρου.  Ἡ δεύτερη διήγηση  πού εἶναι χρονικὰ παλαιότερη, ἀνάγεται στὴν ΓΙΑΧΒΙΚΗ ΠΗΓΗ (J) περὶ τὸν 9ο αἰ.πΧ καὶ κάνει λόγο γιὰ δημιουργία πρῶτα τοῦ Ἀδάμ,  μετὰ γιὰ δημιουργία τῶν ζώων καὶ τέλος ἡ δημιουργία τῆς γυναικός, τῆς Εὔας ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ Ἀδάμ.  Αὐτὲς οἱ ἀφηγήσεις  ἐκτὸς τοῦ ὅτι εἶναι  ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΕΣ  έπηρεασμένες ἁπὸ τὰ παρόμοια ΕΠΗ τῆς Ἐγγὺς Ἀνατολῆς, εἶναι σαφῶς διαφορετικές.   Συμβιβασμὸ αύτῶν τῶν δύο παραδόσεων προσπάθησε νὰ κάνει ὁ ΦΙΛΩΝ Ο ΙΟΥΔΑΙΟΣ ἢ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ ἕνας ἑλληνιστὴς Ἰουδαῖος τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ (ὐπολογίζεται ὅτι πέθανε περὶ τὸ 50μΧ). Δέν θὰ ἀναλύσω βεβαίως ἐδῶ τὴν φιλώνεια σκέψη ἡ ὁποία ἐπηρέασε τὸν χριστιανισμό (βλ. τὰ περὶ ΛΟΓΟΥ στὸ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ) θ