Ο ἐξιαλαμισμὸς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας πραγματοποιήθηκε μἐσῳ τῶν Δερβίσηδων.
Ἀπὸ τὰ θεμελιακὰ ἐπιστημονικὰ συγγράμματα τὸ συγκεκριμένο τοῦ καθηγητῆ . Σ. ΒΡΥΩΝΗ (Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΥ, 11ος—15ος ΑΙΩΝΑΣ, ΜΙΕΤ, 2000) παρουσιάζει μιὰν ἱστορικὴ ἀλήθεια ποὺ συχνά λησμονοῦμε. Ἐξηγεῖ ὁ ΒΡΥΩΝΗΣ ὅτι ὁ ἐξισλαμισμὸς τῆς ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ ( πού ξεκίνησε ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ ΣΟΥΛΤΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΡΟΥΜ τοῦ ΙΚΟΝΙΟΥ καὶ ὁλοκληρώθηκε ἐπὶ ΟΘΩΜΑΝΩΝ ) ὀφειλόταν στὸν θρησκευτικὸ συγκρητισμὸ τῶν ΔΕΡΒΙΣΗΔΩΝ (12ος‒13ος αἰ.) Συγκεκριμένα , οἱ βυζαντινοὶ πληθυσμοὶ τῆς Μικρασίας πού μετὰ τὶς εἰσβολὲς τῶν Τουρκικῶν φύλων εἶχαν μείνει ΧΩΡΙΣ ΚΛΗΡ̣ΙΚΟΥΣ (οἱ ὁποῖοι κατέφυγαν στὴν Κων/πολη) δηλ. ΧΩΡΙΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ , μὲ τὸν καιρὸ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΤΗΚΑΝ μέσῳ τοῦ συγκρητισμοῦ τῶν ΜΥΣΤΙΚΙΣΤΙΚΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΩΝ ΤΑΓΜΆΤΩΝ τῶν ΔΕΡΒΙΣΗΔΩΝ καὶ τῆς προπαγάνδας τῶν ΑΛΕΒΙΤΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ (σούφι,μπεκτατσῆδες, μεβλεβίδες, κλπ) Συγκεκριμένα οἱ ἀλεβῆδες καί δερβίσηδες, ΔΗΘΕΝ ἀφανάτισ...