Ἡ μοναδικὴ δημόσια διάλεξη περί "Ἀγαθοῦ" τοῦ Πλάτωνος.
Ὁ ΑΡΙΣΤΟΞΕΝΟΣ, μαθητὴς καὶ σχολιαστὴς τοῦ Ἀριστοτέλη, διασώζοντας τὴν πληροφορία τοῦ διδασκάλου του περὶ τῆς περίφημης ΜΟΝΑΔΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ Διάλεξης τοῦ Πλάτωνος ΠΕΡΙ Τ'ΑΓΑΘΟΥ γράφει τὰ ἑξῆς·
< Ἀριστοτέλης ἀεὶ διηγεῖτο τοὺς πλείστους τῶν ἀκουσάντων παρὰ Πλάτωνος τὴν περὶ τἀγαθοῦ ἀκρόασιν παθεῖν· προσιέναι μὲν γὰρ ἕκαστον ὑπολαμβάνοντα λήψεσθαί τι τῶν νομιζομένων τούτων ἀνθρωπίνων ἀγαθῶν οἷον πλοῦτον, ὑγίειαν, ἰσχύν, τὸ ὅλον εὐδαιμονίαν τινὰ θαυμαστήν· ὅτε δὲ φανείησαν οἱ λόγοι περὶ μαθημάτων καὶ ἀριθμῶν καὶ γεωμετρίας καὶ ἀστρολογίας καὶ τὸ πέρας ὅτι ἀγαθόν ἐστιν ἕν, παντελῶς οἶμαι παράδοξόν τι ἐφαίνετο αὐτοῖς, εἶθ' οἱ μὲν ὑποκατεφρόνουν τοῦ πράγματος, οἱ δὲ κατεμέμφοντο. tί οὖν τὸ αἴτιον; οὐ προῄδεσαν...> ΑΡΙΣΤΟΞΕΝΟΣ,ΑΡΜΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ,
39, 4–40, 8, (da Rios).
[ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ :
ὁ Ἀριστοτέλης συνήθιζε πάντα νὰ διηγεῖται αὐτὸ ποὺ ἔπαθαν οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ἀκροατὲς τῆς διάλεξης τοῦ Πλάτωνος Περὶ τἀγαθοῦ.
Ὁ καθένας ἀπὸ αὐτοὺς περίμενε νὰ μάθει κάτι σχετικὸ γιὰ πράγματα ποὺ γενικὰ θεωροῦνται ὡς ἀγαθὰ ἀπὸ ὅλους, ὅπως ὁ πλοῦτος, ἡ ὑγεία, ἡ ἰσχύς, ἡ πλήρης εὐδαιμονία, ἡ ὁποία εἶναι καὶ ἄξια θαυμασμοῦ.
Ὅμως ὅταν ἀντιλήφθηκαν ὅτι ἡ ὁμιλία τοῦ Πλάτωνος ἀναφερόταν στὰ μαθηματικά, τοὺς αριθμούς, τὴ γεωμετρία, τὴν ἀστρολογία καὶ ὅτι τὸ Ἀγαθὸ εἶναι τὸ ΕΝ ποὺ ἀποτελεῖ τὴν οὐσία τοῦ ΠΕΡΑΤΟΣ, τοὺς φάνηκε πιστεύω ἐντελῶς παράδοξο τὸ θἐμα τῆς ὁμιλίας ὥστε ἄλλοι τὸ περιφρόνησαν καὶ ἄλλοι τὸ ἀπέρριψαν.
Ποιὸς ἦταν ὁ λόγος;
Δὲν κατάλαβαν περί τίνος ἐπρόκειτο.... ]
Κατὰ τὸν ΘΕΜΙΣΤΙΟ ἡ μοναδικὴ αὐτὴ ΔΗΜΟΣΙΑ διάλεξη τοῦ Πλάτωνος* δὲν παρουσιάστηκε στὴν Ἀκαδημία, ἀλλὰ στὸ θέατρο τοῦ Πειραιᾶ (πιθανῶς στὴν Ζέα —βλ. Themistii, Οratio XXI, 245 c-d (Orationes, Lipsiae, 1832, σ. 299 Dindorf )
ἐνῶ κατὰ τὸν Gaiser ἡ Διάλεξη αὐτὴ ἔλαβε χώρα λίγο πρὶν τὸν θάνατο τοῦ Πλάτωνος ἀφοῦ τὴν ἀγνοεῖ ἡ Ζ' ΕΠΙΣΤ. ἡ ὁποία γράφτηκε μετὰ την δολοφονία τοῦ Δίωνος, τὸ 354πΧ (ὁ Πλάτων ἀπεβίωσε τὸ 348/7πΧ).
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΠΕΡΙ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΗΜΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΛΕΞΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ "ΠΕΡΙ Τ'ΑΓΑΘΟΥ" βλ.Konrad Gaiser, Plato's enigmatic lecture 'On the Good', στο Phronesis, τόμ. 25, τχ 1, σελ. 5–37, 1980.
______
* ἔχω τὴν ὑποψία ὅτι γιὰ νὰ θελήσει ὁ Πλάτων νὰ παρουσιάσει ΔΗΜΟΣΙΩΣ διἀλεξη περὶ τοῦ ΑΓΑΘΟΥ (δηλ.περὶ τῆς ΑΓΡΑΦΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ του ἠ ὁποία δὲν περιἐχεται ΡΗΤΑ ἀλλὰ ὐπορρήτως στοὺς Διαλόγους του) φαίνεται ὅτι κάποιοι Ἀθηναῖοι ἄρχισαν νὰ κατηγοροῦν τοὺς ΑΚΑΔΗΜΕΙΚΟΥΣ ὅτι ἔχουν ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ἑτοιμάζοντας ὀλιγαρχικὴ συνωμοσία κατὰ τοῦ Δήμου . Ἔτσι—ὐποψιάζομαι—ὁ Πλάτων ἐξέθεσε δημοσίως τὴν ΑΠΟΚΡΥΦΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ του περὶ τοῦ ΑΓΑΘΟΥ λέγοντας ὅτι τὸ ΑΓΑΘΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΝ—καὶ φυσικὰ οἱ περίεργοι ποὺ πῆγαν ν'ἀκούσουν ἔφυγαν ΑΠΟΒΛΑΚΩΜΕΝΟΙ...
ΥΓ. ἐκ συγκρίσεως τῶν πλατωνικῶν Διαλόγων "ΦΙΛΗΒΟΣ" καί "ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ" καθὼς καὶ ὅσων παραδίδει ὁ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ στά "ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ" {Α.6} γιὰ τὰ ΑΓΡΑΦΑ ΔΟΓΜΑΤΑ τοῦ Πλὰτωνος, μποροῦμε νὰ φανταστοῦμε τὸ τί θὰ εἶπε σὲ ἐκείνη τὴν περίφημη διάλεξη ὁ Πλάτων·
θὰ μίλησε γιὰ τὸ ΕΝ (δηλ τὴν ἑνότητα ποὺ προσδὶδει ΔΟΜΗ στὰ ὄντα) ὠς ἔκφανση τῆς ΘΕΟΤΗΤΑΣ.
Τὸ ΕΝ ὅμως ἐκδηλούμενο, δηλ. ἐρχόμενο στὴν ὕπαρξη , ἐμφανίζεται αύτομάτως ὡς ΠΟΛΛΑΠΛΟ ὡς ἐξῆς: καταρχὰς διακρινόμενο σὲ δύο "μέρη", τὴν Ἑνότητα καὶ τὴν Ὕπαρξη στὰ ὁποῖα μετέχει, κατόπιν τὸ κάθε "μέρος" περιέχει ἄλλα δὺο "μἐρη" ἑνότητας καὶ ὕπαρξης, σὲ μίαν ἐπ’ἄπειρον διαιρετικότητα.
Καὶ βεβαίως , ἡ Πολλαπλότητα σημαίνει ΑΡΙΘΜΗΣΗ.
Καί —φαντάζομαι—θὰ ὀλοκλήρωσε ὁ Πλάτων λέγοντας ὅτι οἱ ΑΡΙΘΜΟΙ εἶναι οἰ "ΙΔΕΕΣ" οἱ ὁποῖες μαθηματικοποιῶντας τὸν ἄπειρο χῶρο δίνουν ὕπαρξη στά ὄντα.
ΥΓ2 καταλαβαίνω πὼς θα φύγανε ἀπηυδησμένοι οἱ Ἀθηναῖοι ποὺ πῆγαν ἐκ περιεργείας νὰ ἀκούσουν τὸν μεγαλύτερο τῶν φιλοσόφων...
Τοὺς ζηλεύω ὅμως,γιατὶ θἄθελα νὰ ἤμουν κι ἐγὼ ἐκεῖ...
ΥΓ3 Τὴν διάλεξη αύτὴ κατέγραψε ὁ Ἀριστοτέλης σὲ ἐνα τρὶτομο βιβλίο ποὺ χάθηκε μὲ τὶτλο "ΠΕΡΙ ΤΑΓΑΘΟΥ".
Τὴν πληρέστατη συλλογὴ μαρτυριῶν, σχετικὰ μὲ τὸ βιβλίο αύτὸ ἀποτελεῖ ὁ τρίτος τόμος τῆς σειρᾶς «Librorum deperditorum fragmenta», σὲ ἐπιμέλεια τοῦ Olof Gigon: Aristotelis opera, Librorum deperditorum fragmenta, ex. Rec. Immanuelis Bekkerei, ἔκδ. Academia Borussica, 2nd ed. Accedunt Fragmenta, Scholia, Index. Aristotelicus, addendis instruxit fragmentorum collectionem retractavit Olof Gigon, έκδ. De Gruyter, Novi Eboraci (New York), Berolini 1987, (Περὶ τἀγαθοῦ, σωζόμενα ἀποσπάσματα, ἀπ. 20–97,3. σελ. 333–350).
