Γ.Βιζυηνός : ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ.
Ἀπὸ τὰ ἀριστουργήματα τῆς νεοελληνικῆς πεζογραφίας τὸ "ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ" τοῦ Βιζυηνοῦ ἐξακολουθεῖ νὰ ἀποτελεῖ ὑπόδειγμα διηγήματος μαζὶ βεβαίως μὲ τὴν "ΦΟΝΙΣΣΑ" τοῦ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ καὶ τὸν "ΚΑΤΑΔΙΚΟ" ἢ τὸ "ΠΙΣΤΟΜΑ" τοῦ ΘΕΟΤΟΚΗ*.
Ὑπόθεση:
μιὰ νεαρὴ μητέρα στὴν ΒΙΖΥΗ τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης τοῦ 19ου αἰ., Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΒΙΖΥΗΝΟΥ μετὰ ἀπὸ κάποιο γλέντι, πλακώνει στὸν ὕπνο της καὶ σκοτώνει ἄθελα της τὸ μωρό της (ποὺ εἶναι κορίτσι) κι ἀπὸ τότε νοιώθοντας μιὰ ἀπέραντη ΕΝΟΧΗ ὑπερπροστατεύει τὴν ἄλλη της κόρη ποὺ γεννήθηκε κατόπιν (καὶ πῆρε τὸ ὄνομα τῆς νεκρῆς ΑΝΝΙΩΣ) κι ὅταν ἐκείνη ἀρρωσταίνει καὶ ΠΕΘΑΙΝΕΙ, ἀρχίζει νὰ υἱοθετεῖ διάφορες κοπέλλες ζητῶντας ἀπεγνωσμένα ΕΞΙΛΕΩΣΗ ἀπὸ τὸν θεό...
Συγκλονιστικὴ σκηνὴ ἡ ΠΡΟΣΕΥΧΗ τῆς Μάνας μέσα στὸν ναὸ ὀπου ξενυχτάει τὴν ἅρρωστη κὀρη ΑΝΝΙΩ γιὰ νὰ γιάνει.
Στὴν φοβερὴ προσευχή της ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΜΙΑΝ ΑΠΟΤΡΟΠΑΙΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟΝ ΘΕΟ· ζητᾶ νά τῆς πἀρει ἐναν ἀπὸ τοὺς μικροὺς γυιούς της καὶ νὰ σώσει τὴν κόρη.
"ΣΟΥ ΕΦΕΡΑ ΔΥΟ ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΣΟΥ ...ΧΑΡΙΣΕ ΜΟΥ ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ" , ζητᾶ γονυπετὴς στὸ εἰκόνισμα τοῦ Σωτῆρος.
Τὴν ἀπαίσια αὐτὴ προσευχὴ ἄκουσε ὁ μικρὸς Γιωργῆς (Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ δηλαδὴ) καὶ πετάχτηκε ἔντρομος ἐκτὸς τοῦ ναοῦ .
Συγκλονιστικὴ εἶναι καὶ ἡ περιγραφὴ στὸ ἡμίφως τοῦ ναοῦ ,τοῦ ὁράματος τῶν σκελετῶν καὶ τῶν ἁγιογραφιῶν ποὺ ζωντανεύουν καὶ κινοῦνται ἀπειλητικοί —μιὰ περιγραφὴ στὴν ὁποία διάφοροι εἰδικοὶ βλέπουν μιὰ πρώιμη ἐκδήλωση τῆς ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ τοῦ Βιζυηνοῦ...
Τελικὰ ὁ γυιὸς , ὁ Γιωργῆς, μεγαλώνοντας πῆγε τὴν μάνα του γιὰ ἐξομολόγηση καὶ ἄφεση στὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη , ὁ ὁποῖος τῆς ἔδωσε τὴν ἄφεση γιὰ τὸ ἁμἀρτημα τοῦ ἀκοὺσιου θανάτου τοῦ βρέφους, ἀλλὰ ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΗΤΑΝ ΑΛΛΟ...
Ἦταν ἡ ΦΟΒΕΡΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΓΥΙΟΥ ΑΝΤΙ ΚΟΡΗΣ καὶ κυρίως ἡ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΞΑΓΝΙΣΕΩΣ, ἡ μὴ ἐμπιστοσύνη στὴν εὐσπλαχνία τοῦ θεοῦ.
Κάτι ποὺ δὲν ἐντόπισε οὔτε ὁ Πατριάρχης οὔτε ἡ Μάνα, ἡ ὁποία ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΣΕ ΝΑ ΣΥΓΧΩΡΕΣΕΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ..
Καὶ τελειώνει τὸ διήγημα ὡς ἑξῆς·
"Καλὸς ἀνθρωπος, τῆς εἶπον, αὐτὸς ὁ Πατριάρχης. Ὁρίστε; Τώρα πιὰ πιστεύω, ὁτι ἦλθεν ἡ καρδιά σου στὸν τόπο της.
Ἡ μήτηρ μου δὲν ἀπεκρίθη.
- Δὲν λέγεις τίποτε, μητέρα; τὴν ἠρώτησα μετά τινος δισταγμοῦ.
- Τὶ νὰ σὲ πῶ, παιδί μου! Ἀπήντησε τότε σύννους καθώς ἦτον · ὁ Πατριάρχης εἶναι σοφὸς καὶ ἅγιος ἀνθρωπος. Γνωρίζει ὁλες τὲς βουλὲς καὶ τὰ θελήματα τοῦ Θεοῦ, καὶ συγχωρνᾶ τὲς ἁμαρτίες ὅλου τοῦ κόσμου. Μά, τὶ νὰ σὲ πῶ! Εἶναι καλόγερος. Δὲν ἔκάμε παιδιά, γιὰ νὰ μπορῇ νὰ γνωρίσῃ τὶ πρᾶγμα εἶναι τὸ νὰ σκοτώσῃ κανεὶς τὸ ἰδιο τὸ παιδί του !
Οἱ ὀφθαλμοί της ἐπληρώθησαν δακρύων καὶ ἐγὼ ἐσιώπησα.".
Καὶ πλανᾶται ἐν τέλει στὸ διήγημα τὸ ὐπόρρητο ἐρώτημα τοῦ Βιζυηνοῦ:
"ΠΟΙΟ ΗΤΑΝ ΤΟ (πραγματικό) ΑΜΑΡΤΗΜΑ
ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ;"
Θὰ συμπληρώσω·
γνωρίζουμε ΟΝΤΩΣ κι ἐμεῖς ποιὰ εἶναι τὰ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ἁμαρτήματά μας;
Ἢ γιὰ νὰ τὸ πῶ διαφορετικά·
μπορεῖ ὅσα λὲμε νὰ εἶναι ἀλήθεια ,
ἀλλὰ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΚΑΜΜΙΑ ΦΟΡΑ
ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΨΕΜΑ....
______________
ΥΓ πάντοτε ὅταν, διδάσκοντας Βιζυηνό, διάβαζα στὴν τάξη τὸ ἐν λόγῳ ἀριστούργημα ,μοῦ ἔρχονταν δάκρυα στὰ μάτια καὶ βούρκωνε ἡ φωνή μου καὶ τότε ἔπεφτε στὴν τάξη ΙΕΡΗ ΣΙΓΗ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΒΙΖΥΗΝΟΥ...
ΥΓ2 ὁ Βιζυηνὸς γράφει βεβαίως σὲ καθαρεύουσα (ἐκτὸς τῶν διαλόγων ὅπου ἀκολουθεῖ τὴν καθομιλουμένη τῆς ἐποχῆς καὶ τῆς περιοχῆς) γεγονὸς ποὺ τὸν καθιστᾶ ἀπροσπέλαστο στοὺς σύγχρονους Νεοέλληνες, τοὺς ἀγνοοῦντες ΚΑΘΕ παλαιὰ μορφὴ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας..
* διαβάζοντας κάποιος τοὺς 3 μεγάλους τῶν Ν.Ε. Γραμμάτων, ΒΙΖΥΗΝΟ—ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ—ΘΕΟΤΟΚΗ , ἀποκτᾶ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ κριτήριο γνωρίζοντας πῶς εἶναι τὸ ΚΑΛΟ διήγημα..
