Τὸ μυστικό πρωτόκολλο Καραμανλῆ—Μεντερὲς γιὰ τὴν Κύπρο (1959).
Ἡ Συμφωνία τῆς Ζυρίχης μεταξύ Ἑλλάδας καὶ Τουρκίας τῆς 11ης Φεβρουαρίου 1959, ποὺ συνομολόγησαν οἱ Ἀβέρωφ καὶ Ζορλοῦ (ἀντίστοιχοι Ὑπουργοί Ἐξωτερικῶν Ἑλλάδας καὶ Τουρκίας) καὶ ὑπέγραψαν ὁ Ἑλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς καὶ ὁ Τοῦρκος ὁμόλογός του Ἀντνάν Μεντερές, ὁριστικοποίησε τὶς τελικές διευθετήσεις γιὰ τὴν τύχη τῆς Κύπρου. Ἀκολούθως, ἐνσωματώθηκε στὶς Συμφωνίες, ποὺ ὑπογράφηκαν στὶς 19 Φεβρουαρίου 1959 στὸ Λονδῖνο ἀπὸ τοὺς Πρωθυπουργούς τῆς Μεγάλης Βρετανίας, Ἑλλάδας καὶ Τουρκίας, τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Μακάριο ὡς ἡγέτη τῆς ἑλληνοκυπριακῆς κοινότητας καὶ τὸν δρα. Κουτσιούκ ὡς ἡγέτη τῆς τουρκοκυπριακῆς κοινότητας.
Οἱ Συμφωνίες ΖΥΡΙΧΗΣ—ΛΟΝΔΙΝΟΥ γιὰ τὴν Κύπρο ἦταν ὅ,τι ἁκριβῶς ἐπεδίωκαν οἰ ΑΓΓΛΟΙ σχετικὰ μὲ τὴν Μεγαλόνησο ἐπειδὴ ὄχι μόνο ἄφηναν βρεττανικὲς βάσεις στὸ νησί, ἀλλὰ κυρίως ἐπειδὴ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΑΝ ΣΤΟ ΔΙΗΝΕΚΕΣ ΤΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, ἀπαγορεύοντας ὁποιαδήποτε ΕΝΩΣΗ ἢ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ τῆς νήσου, δηλ. ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ καὶ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ.
Συγκεκιμένα, Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΣ τῆς 16ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1960 προβλέπει τὰ ἀκόλουθα:
<ΑΡΘΡΟ 1
Ἡ Κυπριακὴ Δημοκρατία ἀναλαμβάνει νὰ διασφαλίσει τὴν διατήρηση τῆς ἀνεξαρτησίας, τῆς ἐδαφικῆς ἀκεραιότητας καὶ ἀσφάλειας, καθὼς καὶ τὸν σεβασμὸ τοῦ Συντάγματός της.
Δεσμεύεται νὰ μὴν συμμετέχει, ἐν ὅλῳ ἢ ἐν μέρει, σὲ καμία πολιτικὴ ἠ οἰκονομικὴ ἕνωση μὲ ὁποιοδήποτε κράτος.
Ὡς ἐκ τούτου, κηρύσσει ἀπαγορευμένη κάθε δραστηριότητα ποὺ μπορεῖ νὰ προωθήσει, ἄμεσα ἢ ἔμμεσα, εἰτε τὴν ἕνωση μὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο κράτος εἰτε τὴν διχοτόμηση τοῦ νησιοῦ.
ΑΡΘΡΟ 2
Ἡ Ἑλλάδα, ἡ Τουρκία καὶ τὸ Ἡνωμένο Βασίλειο, λαμβάνοντας ὑπόψη τὶς δεσμεύσεις τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας ποὺ ὁρίζονται στὸ Ἀρθρο Ι τῆς παρούσης Συνθήκης, ἀναγνωρίζουν καὶ ἐγγυῶνται τὴν ἀνεξαρτησία, τὴν ἐδαφικὴ ἀκεραιότητα καὶ ἀσφάλεια τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας, καθὼς καὶ τὴν κατάσταση τῶν πραγμάτων ποὺ θεσπίζονται ἀπὸ τὰ Βασικὰ Ἀρθρα τοῦ Συντάγματός του.
Ἡ Ἑλλάδα, ἡ Τουρκία καὶ τὸ Ἡνωμένο Βασίλειο ἀναλαμβάνουν ἐπίσης νὰ ἀπαγορεύσουν, σὲ ὅ,τι τὶς ἀφορᾶ, ὁποιαδήποτε δραστηριότητα ποὺ ἀποσκοπεῖ στὴν προώθηση, ἄμεσα ἢ ἐμμεσα, εἰτε τῆς ἕνωσης τῆς Κύπρου μὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο κράτος εἰτε τῆς διχοτόμησης τοῦ νησιοῦ.
ΑΡΘΡΟ 3
Ἡ Κυπριακὴ Δημοκρατία, ἡ Ελλάδα καὶ ἡ Τουρκία ἀναλαμβάνουν νὰ σέβονται τὴν ἀκεραιότητα τῶν περιοχῶν ποὺ διατηρήθηκαν ὑπὸ τὴν κυριαρχία τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου κατὰ τὴν ἵδρυση τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας καὶ νὰ ἐγγυηθοῦν τὴν χρήση καὶ τὴν ἀπόλαυση ἀπὸ τὸ Ἡνωμένο Βασίλειο τῶν δικαιωμάτων ποὺ πρέπει νὰ κατοχυρωθοῦν ἀπὸ τὴν Κυπριακὴ Δημοκρατία σύμφωνα μὲ τὴν Συνθήκη γιὰ τὴν Ἵδρυση τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας ποὺ ὑπογράφηκε στὴν Λευκωσία τὴν σημερινὴ ἡμερομηνία.
ΑΡΘΡΟ 4
Σὲ περίπτωση παραβιάσεως τῶν ὅρων τῆς Συνθήκης ἡ Ἑλλάδα, ἡ Τουρκία καὶ τὸ Ἡνωμένο Βασίλειο ἀναλαμβάνουν τὴν ὑποχρέωση νὰ διαβουλεύονται ἀπὸ κοινοῦ σχετικὰ μὲ τὶς παραστάσεις ἢ τὰ μέτρα ποὺ εἶναι ἀπαραίτητα γιὰ τὴ διασφάλιση τῆς τήρησης αὐτῶν τῶν διατάξεων.
Ἐφόσον δὲν εἶναι δυνατὴ ἡ κοινη ἢ συντονισμένη δράση, καθεμία ἀπὸ τὶς τρεῖς ἐγγυήτριες δυνάμεις διατηρεῖ τὸ δικαίωμα νὰ ἀναλάβει δράση μὲ μοναδικὸ σκοπὸ τὴν ἀποκατάσταση τῆς κατάστασης πραγμάτων ποὺ δημιουργήθηκε ἀπὸ τὴν παροῦσα συμφωνία.
ΑΡΘΡΟ 5
Ἡ παροῦσα Συνθήκη ἀρχίζει νὰ ἰσχύει τὴν ἡμερομηνία τῆς ὑπογραφῆς της. Τὰ πρωτότυπα κείμενα τῆς παρούσης Συνθήκης θὰ κατατεθοῦν στὴν Λευκωσία.
Τὰ Ὑψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θὰ προχωρήσουν τὸ συντομότερο δυνατὸν στὴν καταχώριση τῆς παρούσης Συνθήκης στὴν Γραμματεία τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν, σύμφωνα μὲ τὸ ἄρθρο 102 τοῦ Χάρτη τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν.>
Γιὰ νὰ "γλυκάνουν" τὸ χἀπι στοὺς ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥΣ—οἱ ὁποῖοι δὲν κέρδιζαν τίποτα ἀπὸ τὴν ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ τῆς Κύπρου, ἐνῶ θὰ κέρδιζαν τὰ πἀντα ἀπὸ μιὰ ΕΝΩΣΗ Κύπρου, Ἑλλάδος ἢ μιὰ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ καὶ μοίρασμα τῆς Μεγαλονήσου μεταξὺ τῶν δύο ΝΑΤΟΪΚΩΝ χωρῶν Ἑλλάδας,Τουρκίας—γιὰ νά εὐχαριστήσουν λοιπὸν τὶς ΗΠΑ οἱ πρωθυπουργοὶ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ καὶ ΜΕΝΤΕΡΕΣ συνυπέγραψαν ΛΙΓΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ΚΑΤΟΠΙΝ ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΒΡΙΟ ΤΟΥ 1959, τὸ λεγόμενο "μυστικὸ πρωτόκολλο" {"ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΚΥΡΙΩΝ"} ποὺ περιελάμβανε τὰ ἀκόλουθα:
1. Ἡ Ἑλλάς καὶ ἡ Τουρκία θὰ ὑποστηρίξουν τὴν εἴσοδον τῆς Δημοκρατίας τῆς Κύπρου εἰς τὸ ΝΑΤΟ. Ἡ ἐγκατάστασις βάσεων τοῦ ΝΑΤΟ εἰς τὴν νῆσον, ὡς καὶ ἡ σύνθεσις αuτῶν, ἐξαρτᾶται ἐκ τῆς συμφωνίας τῶν δύο Κυβερνήσεων.
2. Συνεφωνήθη μεταξύ τῶν δύο Πρωθυπουργῶν ὁτι θὰ παρέμβουν παρὰ τῷ Προέδρῳ καὶ Ἀντιπροέδρῳ τῆς Δημοκρατίας τῆς Κύπρου, ἀντιστοίχως, ἐπὶ τῷ σκοπῷ ὁπως τεθοῦν ἐκτὸς νόμου τὸ Κομμουνιστικόν Κόμμα καὶ ἡ κομμουνιστική δρᾶσις.
3.Ὁ πρῶτος διοικητὴς τοῦ Τριμεροῦς Στρατηγείου, τοῦ προβλεπομένου ὑπὸ τοῦ ἄρθρου 3 τῆς Συνθήκης Συμμαχίας μεταξὺ τῆς Δημοκρατίας τῆς Κύπρου, τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Τουρκίας, θὰ ὁρισθῆ διὰ κλήρου.
4. Συνεφωνήθη ὅτι ἀμέσως μετὰ τὴν ὑπογραφήν τῶν Συνθηκῶν δέον νὰ ἀρθοῦν τὰ ἰσχύοντα σήμερον ἐν Κύπρῳ ἔκτακτα μέτρα καὶ ὁτι δέον νὰ προκηρυχθῆ γενικὴ ἀμνηστία.
5.Τὸ Σύνταγμα θὰ καταρτισθῆ, ἐντὸς τοῦ συντομωτέρου δυνατοῦ χρονικοῦ διαστήματος, ὑπὸ ἐπιτροπῆς ἀποτελουμένης ἐξ ἑνὸς ἀντιπροσώπου τῆς ἑλληνικῆς κοινότητος τῆς Κύπρου, ἑνὸς ἀντιπροσώπου τῆς τουρκικῆς κοινότητος τῆς Κύπρου καὶ δύο ἀντιπροσώπων ὁρισθησομένων ὑπὸ τῆς ἑλληνικῆς καὶ τουρκικῆς Κυβερνήσεως, ἀντιστοίχως.
Ἡ επιτροπή αὐτὴ ἥτις θὰ ἐνισχυθῆ εἰς τὸ ἔργον της ὑπὸ ἑνὸς νομικοῦ ἐμπειρογνώμονος, ἔχοντος ἰδιότητα συμβούλου καὶ ἐκλεγησομένου ὑπὸ τῶν Ὑπουργῶν τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδας καὶ τῆς Τουρκίας, ὀφείλει νὰ λάβῃ ὑπ' ὄψιν της καὶ νὰ σεβασθῆ ἐπακριβῶς, κατά τὰς ἐργασίας της, τὰ τεθέντα εἰς τὰ κείμενα τῆς Διασκέψεως τῆς Ζυρίχης σημεῖα καὶ νὰ ἐκπληρώσῃ τὸ ἔργον της συμφώνως πρὸς τὰς οὕτω καθιερωθείσας ἀρχάς».
(ΑΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΕΝΟ ΕΓΓΡΑΦΟ :
RGC1073/39 τῆς 21 Σεπτ. 1959).
Βεβαίως οἱ Ἀμερικανοί δέν "γλυκάθηκαν" μὲ αύτὴν τὴν ἀναιμική "ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΚΥΡΙΩΝ" διότι ΔΕΝ ΠΡΟΕΒΛΕΠΕ ΚΑΝΕΝΑ ΜΕΤΡΟ ΕΞΑΝΑΓΚΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΝΑ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΣΤΟ ΝΑΤΟ— ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ
ΑΧΡΗΣΤΕΥΤΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΣ ΤΟΥ 1960— ἔτσι ἔκτοτε οἱ ΗΠΑ στράφηκαν μὲ ποικίλους τρόπους ἐναντίον τῶν ἡγετῶν ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ—ΜΕΝΤΕΡΕΣ οἱ ὁποῖοι στὸ Κυπριακὸ ἐξυπηρἐτησαν τὰ ΑΓΓΛΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ (ὁ Τοῦρκος πρωθυπουργὸς μάλιστα εἶχε καὶ οἰκτρὸ τέλος τὴν ἑπόμενη χρονιά...)
Θὰ ὁλοκληρώσω μὲ τὰ ἑξῆς·
φυσικά, οἱ Συμφωνίες ΖΥΡΙΧΗΣ—ΛΟΝΔΙΝΟΥ ἦταν μιὰ ΑΓΓΛΙΚΗΣ προελεύσεως ἔμπνευση ἡ οποία ΑΔΙΚΟΥΣΕ τὸν ΑΓΩΝΑ γιὰ ΕΝΩΣΗ τῆς ΕΟΚΑ καὶ διασφάλιζε τὰ ΑΓΓΛΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ στὸ νησί, διότι οἱ Ἄγγλοι δὲν ἐπιθυμοῦσαν ἕνωση Κύπρου—Ἑλλάδος διότι αύτὸ θὰ εἶχε ὡς συνέπεια τὴν νατοποίηση δηλ.τὴν ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ τῆς Κύπρου. *
Ἡ Ἀγγλία ὅμως ΗΘΕΛΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟΝ ΤΗΣ ΜΟΝΟΝ κι ἔτσι ἐπεδίωκε—στὴν χειρότερη γι αὐτὴν περίπτωση —ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΚΥΠΡΟ , ἐνῶ οἱ Ἀμερικανοὶ ὑπἐθαλπταν τὴν ΕΝΩΣΗ Κύπρου καὶ Ἑλλάδος.
Ἐν τοῖς πρἀγμασιν ,ὁ ΜΑΚΑΡΙΟΣ, ὁ ὁποῖος γιὰ νὰ μὴν χάσει τὸ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ του ἀξίωμα ἐπιθυμοῦσε κι αὐτὸς ἀνεξἀρτητη Κύπρο, ἐξυπηρετοῦσε τὰ ἀγγλικά συμφέροντα, ἐνῶ ὅσοι μιλοῦσαν γιὰ ἕνωση ἐξυπηρετοῦσαν —ΕΞ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ—τά ἀμερικανικά.
Γι αὐτὸ καὶ οἱ προταθεῖσες ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους συμφωνίες Ζυρίχης—Λονδίνου ΗΤΑΝ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ, προβλέπουσες τὸ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΑΚΟ ΒΕΤΟ, κάτι ποὺ ΕΞΙΣΩΝΕ ΤΗΝ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΟΥ 80% ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΩΝ 20%ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ.
Δηλ. οἱ Ἄγγλοι ἑπεδίωκαν τὴν δημιουργία ἑνὸς ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΥ κράτους στὴν Κὐπρο ΠΟΥ ΘΑ ΕΒΑΖΕ ΣΤΗΝ ΓΩΝΙΑ ΚΑΘΕ ΣΧΕΔΙΟ ΕΝΩΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ—ΕΛΛΑΔΟΣ.
Αὐτὴ ἦταν ἡ οὐσία καὶ ἡ στόχευση τῶν Συμφωνιῶν Ζυρίχης—Λονδίνου.
Τελικὰ οἱ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΖΥΡΙΧΗΣ—ΛΟΝΔΙΝΟΥ ΑΚΥΡΩΘΗΚΑΝ ΓΡΗΓΟΡΑ ὅταν τὸν ΝΟΕΜΒΡΙΟ τοῦ 1963 ὁ Κύπριος Πρόεδρος Ἀρχιεπίσκοπος ΜΑΚΑΡΙΟΣ παρουσίασε τὸ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΩΝ 13 ΣΗΜΕΙΩΝ ἀναθεώρησης τῶν Συμφωνιῶν Ζυρίχης—Λονδίνου, γεγονὸς ποὺ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΔΑΦΙΚΗ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟ 1964.
(ὅπως ἔχω ἀναφέρει σὲ ἄλλην εὐκαιρία
Γενικὸ Συμπέρασμα·
ΧΩΡΙΣ ΓΝΩΣΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΑΓΓΛΟ—ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΗ Η ΟΛΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ.
______
* ἐνῶ οἱ Ἄγγλοι ἤθελαν ἀνεξἀρτητη Κύπρο ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ, οἱ Ἀμερικανοὶ βολευὸντουσαν μὲ δύο σενάρια: εἴτε ΕΝΩΣΗ Κύπρου—Ἑλλάδος (βλ. σχέδιο Ἄτσεσον) εἴτε ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ καὶ διπλῆ ἕνωση (ἡ μισὴ Κύπρος στὴν Ἑλλάδα καὶ ἡ ἂλλη μισὴ στὴν Τουρκία), γιατὶ καὶ στὶς δύο περιπτώσεις Η ΚΥΠΡΟΣ ΓΙΝΟΤΑΝ ΝΑΤΟΪΚΟ δηλ. ἀμερικανικὸ ΕΔΑΦΟΣ.
