ΤΟ ΗΜΙΦΩΝΟ ΓΙΟΝΤ -j- ΤΑ ΕΞΗΓΕΙ ΟΛΑ...

Στὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ ἀλφάβητο ( στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ὑπῆρχαν περὶ τὰ 30  ἀλφάβητα, σχεδὸν ἕνα ἀνὰ περιοχὴ...) πέραν τῶν γνωστῶν γραμμἀτων ὑπῆρχαν: τὸ γιόντ -j (πχ εὐθεjα)  τὸ δίγαμμα-F (πχ Fοιδα)  καὶ τὸ κόππα -Q (πχ Qόρινθος).

 Τὸ  ΗΜΙΦΩΝΟ γιόντ (ἄν καὶ δὲν ἔχει σωθεῖ σὲ  ἰδιαίτερη γραπτὴ μορφή) μετέχει σέ  πολλὰ φθογγικὰ πάθη καὶ ΕΞΗΓΕΙ πολλά  ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΑ "λάθη" στοὺς τονισμούς 

(ποὺ τὰ ἀποκαλοῦμε καταχρηστικῶς "ἐξαιρέσεις").

 Ἐξηγῶ·

στὰ πρωτόκλιτα θηλυκὰ τὸ  -α τῆς κατὰληξης εἶναι μακρὸ ὅταν προηγεῖται φωνῆεν ἤ -ρ ἐνῶ   στὶς ἂλλες περιπτώσεις  (δηλ. μετὰ ἀπὸ σύμφωνο ἤ ἡμίφωνο πλὴν τοῦ -ρ) εἶναι βραχύ.

 Ὅμως σὲ λέξεις ὅπως "σφαῖρα", "μοῖρα", "εὐθεῖα","βαρεῖα" κλπ ΕΝΩ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΟΤΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ ΦΩΝΗΕΝ 

(ὁπότε  θά ἔπρεπε νὰ ἦταν  μακρὸ τὸ -α) 

στὴν πραγματικότητα ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ ΤΟ ΗΜΙΦΩΝΟ ΓΙΟΝΤ-j  (κι ὄχι τὸ φωνῆεν -ι) ὁπότε ὀρθά, τὸ -α τῆς κατάληξης εἶναι βραχύ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

σφαρ-ja> σφαjρ-α {=ἐπένθεση /μετάθεση}

> σφαῖρα

εὐθεja>εύθεῖα {συναίρεση ε+j =ει}

32 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ