ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΟΥ ΜΕΝΩΝΟΣ: Ἀφοῦ δὲν ξέρεις τί εἶναι Ἀρετή, πῶς θὰ τὴν γνωρίσεις ὅταν τὴν βρεῖς;
Γράφει ὁ Πλάτων στὸν διάλογο "ΜΕΝΩΝ" ὅτι ρώτησε ὁ πλούσιος Λαρισαῖος Μἐνων τὸν Σωκρἀτη, ἂν ἡ Ἀρετὴ διδάσκεται καὶ ἐκεῖνος, ἀφοῦ τοῦ ἀπἀντησε ὅτι δέν γνωρίζει τί εἶναι <ἀρετή>, τὸν κάλεσε νὰ ψάξουν μαζὶ νὰ βροῦν τὸν ὁρισμό της.
Τότε ὁ Μἐνων τοῦ ἀπηύθυνε τὸ γνωστὸ ἐρώτημα τοῦ <ἐριστικοῦ*> λόγου τῶν Σοφιστῶν ποὺ ἀποκαλεῖται "ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΟΥ ΜΕΝΩΝΟΣ" :
<καὶ τίνα τρόπον ζητήσεις, ὦ Σώκρατες, τοῦτο ὃ μὴ οἶσθα τὸ παράπαν ὅτι ἐστίν; ....εἰ καὶ ὅτι μάλιστα ἐντύχοις αὐτῷ, πῶς εἴσῃ ὅτι τοῦτό ἐστιν ὃ σὺ οὐκ ᾔδησθα; —ΠΛ.ΜΕΝΩΝ, 80e>
{ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ=καὶ πῶς θὰ ἐρευνήσεις Σωκρἀτη αὐτὸ ποὺ καθόλου δέν ξέρεις τί εἶναι; ...κι.ἂν τὺχει νὰ τὸ συναντήσεις, πῶς θὰ ἀναγνωρίσεις ὅτι εἲναι αύτὸ ποὺ ἔψαχνες, ἀφοῦ δέν τὸ γνώριζες ἀπὸ πρίν;}**
Ὁ Σωκράτης ἀπάντησε στὸ Παράδοξο τοῦ Μένωνος μὲ μυθολογικὸ τρόπο, λέγοντας ὅτι ἡ Ψυχὴ εἶναι Ἀθάνατη καὶ γνωρίζει τὰ πάντα
ἀλλὰ τὰ ἔχει λησμονήσει μέ τὴν ἐνσάρκωση της στὴν ὕλη. Κι ἐπειδὴ τὰ Πάντα εἶναι ἀπὸ τὴν ἴδια Οὐσία, μόλις θυμηθεῖ τὸ ἕνα, θυμᾶται καὶ τὰ ὐπόλοιπα:
<ἅτε οὖν ἡ ψυχὴ ἀθάνατός τε οὖσα ...καὶ ἑωρακυῖα καὶ τὰ ἐνθάδε καὶ τὰ ἐν Ἅιδου καὶ πάντα χρήματα, οὐκ ἔστιν ὅτι οὐ μεμάθηκεν·... ἅτε γὰρ τῆς φύσεως[81d]ἁπάσης συγγενοῦς οὔσης, καὶ μεμαθηκυίας τῆς ψυχῆς ἅπαντα, οὐδὲν κωλύει ἓν μόνον ἀναμνησθέντα ὃ δὴ μάθησιν καλοῦσιν ἄνθρωποι τἆλλα πάντα αὐτὸν ἀνευρεῖν....τὸ γὰρ ζητεῖν ἄρα καὶ τὸ μανθάνειν ἀνάμνησις ὅλον ἐστίν> {ΠΛ.ΜΕΝΩΝ, 81c-d}.
{ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ=ἡ ψυχὴ εἶναι ἀθἀνατη ...καὶ ἔχει δεῖ καὶ τὰ ἐδῶ πράγματα καὶ αὐτὰ τοῦ Ἅδη ὅλα καὶ δὲν ὑπάρχει τίποτα ποὺ νὰ μὴν τὸ ξέρει...καὶ ἐπειδὴ εἶναι κοινὴ ἡ φύση ὅλων τίποτα δέν ἐμποδίζει μόλις θυμηθεῖ ἕνα πρᾶγμα , τὸ ὁποῖο οἱ ἄνθρωποι ὀνομάζουν μάθηση, νὰ βρεῖ καὶ ὅλα τὰ ἄλλα...γιατὶ ἡ ἔρευνα καὶ ἡ μάθηση εἶναι στὴν πραγματικότητα ἀνάμνηση καθ' ὁλοκληρίαν}
Συνεπῶς λέει ὁ Πλάτων, Η ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΗ.
Ἂν ἀφαιρέσουμε τὰ μυθολογικὰ συμφραζόμενα ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι αύτὸ ποὺ θέλει νὰ πεῖ ὁ Πλάτων εἶναι κάτι ἀνάλογο μὲ αύτὸ ποὺ παρατήρησε 2000 χρόνια ἀργότερα ὁ ΚΑΝΤ πῶς δηλαδὴ Η ΓΝΩΣΗ ΜΑΣ ΘΕΜΕΛΙΟΥΤΑΙ ΣΕ ΠΡΟΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΝΟΗΣΗΣ ΜΑΣ.
______
* ἐριστικὸς λόγος ἢ διάλογος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ καταλήγει σὲ ἀδιέξοδο
** ἡ μετάφραση τῶν ἀποσπασμάτων τοῦ πλατωνικοῦ "Μἐνωνος" εἶναι δική μου.
