ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΑΛΗ-ΠΑΣΑ ΓΙΑ ΙΔΡΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Γιὰ τό "Λιοντάρι" τῆς Ἠπείρου συμβαίνει κάτι τὸ παράδοξο ·
ἐνῶ ἔχουμε πληθώρα πρωτογενῶν πηγῶν
(πχ περιηγητές -οἱ περισσότεροι βεβαίως "πράκτορες" τῶν κυβερνήσεων τους)
γνωρίζουμε λίγη ἀπὸ τὴν ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ
γιὰ τὶς ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ἐπιδιώξεις τοῦ Ἀλῆ,
ἐνῶ τὸ πρόσωπο του ,τὸ ἔχει περιβάλει μιὰ μυθοπλασία μέ ..ὀριενταλικά -κι ὄχι μόνο- στερεότυπα .
Ἐκ προοιμίου νὰ πῶ ὅτι ὁ Ἀλῆς ξεκίνησε ὡς ΛΗΣΤΑΡΧΟΣ ,τὸν ὁποῖον τελικὰ ἡ Πύλη διόρισε "δερβέναγα" -φύλακα τῶν διαβάσεων- καὶ ἐν τέλει διοικητή Τρικάλων πρῶτα καὶ Ἰωαννίνων κατόπιν (1787).
Δὲν θὰ ἀσχοληθῶ * μὲ τὴν βιογραφία του ἐδῶ
-εἶναι εὔκολα προσιτὴ σὲ ὅλους‒
θὰ ἀναφέρω μόνο τὴν ἱστορικὴ διαδρομὴ
τοῦ Πολιτικοῦ του ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ σχεδιασμοῦ ποὺ τὸν ὁδήγησε καὶ στὸ οἰκτρό του τέλος..
1) ὁ Ναπολέων νικῶντας στὴν Ἰταλία παίρνει τὰ Ἑπτάνησα (ΣΥΝΘΗΚΗ ΚΑΜΠΟΦΟΡΜΙΟ-1797) καὶ φτάνει στὴν πόρτα τοῦ Ἀλῆ,
ὁ ὁποῖος θεωρεῖ τὶς ναπολεόντειες νίκες στὴν Ἰταλία ( ποὺ ΔΙΕΛΥΣΑΝ ΤΗΝ ΜΑΚΡΑΙΩΝΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ)
ὡς εὐκαιρία νὰ καταλάβει ΑΥΤΟΣ τὰ Ἰόνια Νησιὰ καὶ τὶς ἠπειρωτικές τους κτήσεις
< Βουρθωτό, Πρέβεζα,Βόνιτσα,Πάργα> ,
ὅλες ΤΕΩΣ βενετσιάνικες κτήσεις.
Ὅμως τὰ Ἑπτάνησα τὰ θέλει γιὰ τὸν ἑαυτό του ὁ Ναπολέων γιὰ νὰ ἔχει πρόσβαση σὲ μιά μελλοντικὴ ΔΙΑΝΟΜΗ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, ἐνῶ στὸν Ἀλῆ ὑπόσχεται νὰ τὸν κάνει ....βασιλιᾶ τῆς ΑΛΒΑΝΙΑΣ (ὅπως ἀναφέρει κι ὁ Byron σὲ Ἐπιστολή πρὸς τὴν μητέρα του ,τὸ 1809)
Πράγματι ὁ Ναπολέων-σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς Ἄγγλους- ἐπεδίωκε τὸν ΔΙΑΜΕΛΙΣΜΟ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καὶ τὴν ἵδρυση Ἑλληνικοῦ Κράτους, γι αὐτὸ κι ἔστειλε στὴν Πελοπόννησο τοὺς ἑλληνικῆς καταγωγῆς Κορσικανούς ΝΤΙΝΟ & ΝΙΚΟΛΟ STEFANOPOLI
γιά "κατασκοπία" καὶ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ.
Καὶ ὄντως ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὰ ἀπομνημονεύματα τους ,οἱ Stefanopoli εἶχαν πάρει πολῦ ζεστὰ τὴν Ἀποστολή τους..
Ἀντίθετα οἰ Ἄγγλοι ἐπεδίωκαν τὴν ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΟΘΩΜ.ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
ἀπο φόβο γιὰ Ρωσικὴ κάθοδο στὴ Μεσόγειο.
Μόνο ἄν ἡ διάλυση τῶν Ὀθωμανῶν ἦταν ἀναπόφευκτη, θὰ στήριζαν οἱ Ἄγγλοι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΚΡΑΤΗ στὴν περιοχή. Σὲ αὐτὴ τὴν ἐπιδίωξη ἀλλωστε στόχευε καὶ ἡ κατάληψη τῶν Ἑπτανήσων ἀπὸ τους Ἄγγλους ...
2) ὅταν οἱ Ἄγγλοι νικοῦν στὴν Αἴγυπτο τὸν Ναπολέοντα ,ὁ ΡΩΣΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ συνασπισμὸς προσφέρει στὰ Επτάνησα ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ( Ἰόνιος Πολιτεία -1800), καὶ ὁ Ἀλῆς στρέφεται στοὺς Ἄγγλους .
Ζητᾶ ἀπὸ τὸν Ἄγγλο πρεσβευτή στὴν Κ/πολη νὰ τοῦ στείλει πρόξενο καὶ τὸ 1804 φτάνει στὰ Γιάννενα ὁ D.Morier,ὁ ὁποῖος ζητᾶ ἀπὸ τὸν Ἀλῆ
σὲ περίπτωση ποὺ ἡ Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία χάσει τὶς εὐρωπαϊκὲς κτήσεις της ΝΑ ΑΝΑΚΗΡΥΧΘΕΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ.
3) ὡστόσο μετὰ τὶς νέες νίκες του Ναπολέοντα καὶ τὴν Συνθήκη τοῦ ΤΙΛΣΙΤ (1807)
οἱ Γάλλοι ἐπιστρέφουν στὰ Ἑπτάνησα , κι ὁ Ἀλῆς ξεκινᾶ πάλι ἐπαφὲς μαζὶ τους
< ἠδη ἀπὸ τὸ 1805 εἶναι πρόξενος τῆς Γαλλίας στὰ Γιάννενα ὁ γνωστὸς ΠΟΥΚΕΒΙΛ, ἐνῶ οἰ Ἄγγλοι στέλνουν τὸν Leake ὡς δικό τους ἐκπρόσωπο στὸν Ἀλῆ>.
Βλέπουμε δηλ ὅτι ὅλη αὐτὴ τὴν ἄκρως ΡΕΥΣΤΗ περίοδο -λόγῳ τῶν ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΕΙΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ-τὸ Πασαλίκι τοῦ Ἀλῆ
(ποὺ φτάνει ἀπὸ τὴν Ν.Ἀλβανία ὡς τὴν Πελοπόννησο ) γίνεται ὁ χῶρος ἔντονων ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ διεργασιῶν, φανερῶν καῖ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ,ποὺ ΟΛΕΣ ἀφοροῦν στὴν
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΛΗ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΨΗΛΗ ΠΥΛΗ.
Ἤδη ὁ Ἀλῆς ἔχει βάλει τὰ θεμέλια
τῆς Ἀνεξαρτητοποίησης του ἀπὸ τὴν ἀρχή
τῆς Ναπολεόντειας Ἐκστρατείας στὴν Αἴγυπτο ,θεωρῶντας ὅτι ὁ διαμελισμὸς τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας εἶναι πρὸ τῶν Πυλῶν.
Ἐνδεικτικὸ τῶν προθέσεων τοῦ Ἀλῆ γιὰ τὴν ἵδρυση ΕΛΛΗΝΟΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ στὸ Πασαλίκι του, ἀποτελεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι τὴν μὲν Διοίκηση τῆς ἐπικράτειας του
ἐπάνδρωναν Ἕλληνες (πχ Μ.Οικονόμου, Θ.Βάγιας, Θ.Λιδωρίκης κλπ)
ἐνῶ τὸν Στρατό του Ἀλβανοὶ ὅπως ὁ ΟΜΕΡ ΒΡΥΩΝΗΣ καὶ Ἕλληνες ὅπως ὁ ΟΔ.ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ ,ὁ ΔΙΑΚΟΣ καὶ ὁ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ. Μάλιστα τοὺς Ἀνδροῦτσο & Καραϊσκάκη τοὺς πῆρε ἀπο μικρὰ
καὶ τοὺς μεγάλωσε στὴν Αὐλή του ὅπου ΤΟΥΣ ΠΑΝΤΡΕΨΕ ΜΕ ΚΟΠΕΛΛΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΧΑΡΕΜΙ ΤΟΥ !
Στό "κράτος" τοῦ Ἀλῆ ἐπικρατοῦσε ἡσυχία ,ΕΧΕΙ ΕΞΑΛΕΙΦΘΕΙ Η ΕΝΔΗΜΙΚΗ ΛΗΣΤΕΙΑ μὲ συνέπεια νὰ ὑπάρχει μοναδικὴ οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη, παρόλους τοὺς φόρους ποὺ ἐπιβάλλει ὁ Ἀλῆς.
Ἕλληνες ἔχουν λάβει ὑψηλὲς θέσεις στὴν αὐλὴ τοῦ Ἀλῆ, ἐνῶ Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΓΛΩΣΣΑ στὸ Πασαλίκι ( ἴσως ἐδῶ ὁ Ἀλῆς ἀντέγραψε τοὺς Γάλλους ,οἱ ὁποῖοι καθιέρωσαν τὴν ἑλληνικὴ ΚΑΘΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗ , ὡς ἐπίσημη γλῶσσα τῶν Ἑπτανήσων, το 1797)
Ὅμως ἡ τελικὴ ΠΤΩΣΗ τοῦ Ναπολέοντα
κάνει τὸν Ἀλή νὰ στραφεῖ τελικὰ στὴ ΡΩΣΙΑ
μέσῳ τοῦ γνωστοῦ μητροπ. Οὑγγροβλαχίας ΙΓΝΑΤΙΟΥ ἀλλὰ καὶ τοῦ ἴδιου τοῦ Καποδίστρια.
Μαθαίνει γιὰ τὴν Φιλική Ἑταιρεία
-στὰ κείμενα τῶν Φιλικῶν ἀναφέρεται ὡς "ΠΕΝΘΕΡΟΣ" καὶ " ΣΥΜΠΕΘΕΡΟΙ" οἱ Ἀλβανοί-
καὶ προσανατολίζεται στὴν ἵδρυση Ἑλληνο-αλβανικού Κράτους ὑπὸ τὴν Ρωσικὴ Προστασία.
Στὰ τελευταῖα του ,λέγεται,
ὅτι ζήτησε νὰ βαφτιστεῖ Χριστιανὸς καὶ μυηθηκε στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία μὲ τὸ κωδικό ὄνομα "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ" ( δὲν εἶναι διασταυρωμένα ὅλα αὐτά) ,τὴν ὁποία ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕ ΜΕ ΤΟ ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΠΟΣΟ ΤΩΝ 10.00.000 ΚΑΙ ΠΛΕΟΝ ΓΡΟΣΙΩΝ ( τόσα χρήματα ἔλειπαν ἀπὸ τὴν κατασχεθεῖσα περιουσία του,τὸ 1822. Τὸ ἀκριβὲς ἐλλεῖπον ποσὸ βρέθηκε ἀπὸ τὰ δάνεια ποὺ εἶχε προσφέρει σὲ διάφορα βιλαέτια .)
Τὰ ΟΘΩΜΑΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ γράφουν ὅτι τὰ Χρήματα αὐτὰ δόθηκαν ἀπὸ τὸν Ἀλῆ
γιὰ τὴν χρηματοδότηση τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης στὴν Πελοπόννησο...
ΟΜΩΣ ΑΥΤΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ
ΚΑΙ ΟΛΕΘΡΙΟ ΛΑΘΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗ ΓΙΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΟΥΛΤΑΝΟ.
Μὲ τὴν κήρυξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης ΔΙΑΛΥΘΗΚΕ Ο ΕΛΛΗΝΟΑΛΒΑΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ·οἱ Ἕλληνες Χριστιανοί( πχ Διάκος, Ανδροῦτσος) τὸν ἐγκατέλειψαν γιὰ νὰ λάβουν μέρος στὸν Ἀγῶνα τοῦ 21 ,
ἐνῶ οἱ Ἀλβανοί Μουσουλμάνοι (πχ Ομερ Βρυώνης) ΑΥΤΟΜΟΛΗΣΑΝ ΣΤΟΝ ΣΟΥΛΤΑΝΟ
κι ὁ Ἀλῆς ἔμεινε μόνος ,χωρίς στρατό..
[ ἡ Πύλη τὸν κήρυξε "φιρμανλῆ" δηλ.ΑΠΟΣΤΑΤΗ τὸ 1820 ὅταν ἔμαθε ὅτι χρηματοδοτεῖ τοὺς Φιλικούς κι ἔστειλε ἐκτελεστὲς στὴν Κ/πολη
νὰ σκοτώσουν τὸν Πασόμπεη ποὺ τὸν ἀποκάλυψε στὸν Σουλτάνο ] .
Τελικὰ ὁ Ἀλῆς ἐκτελέστηκε στὸ νησάκι τῆς Παμβώτιδας, Γενάρη τοῦ 1822,
μὴν προλαβαίντας νὰ στείλει σινιάλο στὸν ΣΕΛΗΜ ΤΣΙΑΜΗ νὰ ἀνατινάξει τὴν μπαρουταποθήκη τοῦ Κάστρου κι όλα τὰ Γιάννενα..
Καὶ ναὶ μέν, τὸ ἑλληνοαλβανικὸ κράτος τοῦ Ἁλῆ δὲν εὐδοκίμησε , βοήθησε ὅμως ΑΘΕΛΑ του τὴν ἐπιτυχῆ κήρυξη τῆς ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης γιατὶ ἀπασχολῶντας στὴν Ἤπειρο τὶς δυνάμεις τοῦ ΧΟΥΡΣΙΤ ,εἶχε ἀφήσει χωρὶς ὀθωμανικὸ στρατὸ τὴν Πελοπόννησο—ἐξ οὗ καὶ ἡ σπουδὴ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ καὶ ΦΙΛΙΚΩΝ νὰ ξεκινήσει γρήγορα ἡ Ἐπανάσταση στὸν Μοριᾶ
ΠΡΙΝ ΠΕΣΕΙ Ο ΑΛΗΣ ΣΤΟΝ ΧΟΥΡΣΙΤ...
ΥΓ λέγεται ὅτι ὁ Ἀλῆς εἶχε πεῖ στὸν Σελήμ ,ἄν δὲν λάβει τὸ κομπολόι του -ἤ κατ' ἄλλους τὸ δσχτυλίδι του- νὰ ἀνατινάξει τὸ Κάστρο.
Ὅμως κάποιος (ἴσως ἡ κυρά ΒΑΣΙΛΙΚΗ , ἡ Ἑλληνίδα σύζυγος τοῦ Ἀλῆ)
ἔστειλε τὸ κομπολόι στὸν Σελήμ
καὶ σώθηκε ἡ πόλη ἀπ τὸ ὁλοκαύτωμα..
_______
* τὸ παραπάνω κείμενο ἀποτελεῖ περίληψη τῆς ὁμιλίας μου (25-3-2019) γιὰ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ ʹ21 κατὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ στὴν Καθολική Ἐνορία Καλλιθέας.
