ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ.
Απὸ τὸ 1913 ποὺ κυκλοφόρησε ὁ πρῶτος τόμος τοῦ θεμελιακοῦ συγγράμματος τοῦ P. DUHEM
" le système du monde", ἔχουμε πάψει νὰ θεωροῦμε πιά τὸν Μεσαίωνα ὡς μιὰ ἑνιαία "σκοτεινὴ" ἐποχή. Συγκεκριμένα ἡ μετέπειτα ἔρευνα ἔδειξε ὅτι ἤδη ἀπὸ τὸν 13ο αἰ. ἐκκολαπτόταν στὰ εὐρωπαϊκὰ Πανεπιστήμια μιὰ Ἀναγέννηση ποὺ θὰ ὁδηγοῦσε στὴν Ἐπιστημονικὴ Ἐπανάσταση τῆς Νεώτερης Ἐπιστήμης τοῦ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ καὶ τοῦ ΝΕΥΤΩΝΑ.
Πρῶτος ὁ ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ ΤΟΥ OCKHAM (+1347) μίλησε περὶ τοῦ ἀριστοτελικοῦ "λάθους" στὴ θεωρία κίνησης, ὑποστηρίζοντας ὅτι ἕνα ἀντικείμενο θὰ μποροῦσε νὰ κινεῖται χωρὶς ἐπαφὴ μὲ ἕνα κινοῦν (πρώτη διατύπωση θεωρίας ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ).
Τὸ σύγγραμμα "ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ" τοῦ LINBERG , αὐτὴν τὴν χρονικὴ περίοδο, σὺν τοῖς ἄλλοις, παρουσιάζει ἐν περιλήψει μαζὶ βεβαίως μὲ ἄλλα εἰδικὰ συγγράμματα ,ὀπως τοῦ Crombie -βλ.φωτο
(ποὺ ἐξέδωσε μεταφρασμένο στὰ ἑλληνικὰ
τὸ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ).
Ἐξηγῶ λοιπὸν ἐν συνόψει·
ὃταν ἦρθαν οἱ Δυτικοὶ σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸν ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ —μέσῳ τῶν Ἀράβων , μετὰ τὴν ἀνακατἀληψη τῆς ΙΣΠΑΝΙΑΣ*—
ἦρθαν ἀντιμέτωποι τὸ ἐρώτημα τῆς ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ποὺ δίδασκε ὁ Μακεδόνας σοφός.
Κατὰ τὸν Ἀριστοτέλη :
—δὲν ὑπάρχει ΚΕΝΟ οὔτε ΑΠΕΙΡΟ
—ὁ Κόσμος εἶναι ΑΙΩΝΙΟΣ
—κάθε τι κινεῖται μέσῳ ΕΠΑΦΗΣ μὲ κάποιο κινοῦν.
Ὅλη ἡ Φιλοσοφία τοῦ Ἀριστοτέλη βασιζόταν στὴν ΦΥΣΙΚΗ του καὶ αὐτὴ στὴν θεωρία ΚΙΝΗΣΗΣ ( =οἱ φυσικὲς κινήσεις εἶναι
ἤ εὐθύγραμμες ,πάνω‒κάτω,ἤ κυκλικὲς·
τὰ ὑλικὰ στοιχεῖα , ΠΥΡ—ΥΔΩΡ—ΑΗΡ—ΓΗ κάνουν εὐθύγραμμες κινήσεις,
ἡ 5η ΟΥΣΙΑ ὁ ΑΙΘΕΡΑΣ- οὐράνια σώματα-
κυκλικές ‒γι αὐτό καί ἡ γῆ δὲν μπορεῖ νὰ ..κινεῖται! )
Ἄν λοιπὸν ἐπρόκειτο νὰ ἀναιρεθεῖ ἡ ἀριστοτελικὴ ἰδέα περὶ τῆς Αἰωνιότητος τοῦ Κόσμου, ἔπρεπε νὰ ἀναιρεθεῖ ἡ Φυσικὴ τοῦ Ἀριστοτέλη ·
καὶ αὐτό τὸ ἀνέλαβαν οι ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ ΙΕΡΩΜΕΝΟΙ ποὺ ἦταν ταυτόχρονα καὶ μεγάλοι ἐπιστήμονες (ΣΥΝΗΘΩΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΑΝΟΙ ΜΟΝΑΧΟΙ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΞΦΟΡΔΗ) εἰδικῶς μετὰ τὴν καταδίκη τῆς ἀριστοτελικῆς Φυσικῆς τὸ 1277 ἀπό τὴν Σύνοδο τοῦ Παρισιοῦ ,ὑπὸ τὸν ἐπίσκοπο Ε.Tempier.
[ ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ : οἱ σχολὲς ποὺ εἶχε ἱδρύσει ὁ Καρλομάγνος προσαρτημένες στοὺς Καθεδρικοὺς ναοὺς εἶχαν μετατραπεῖ σὲ Πανεπιστήμια, ὑπὸ τὴν προστασία τοῦ Πάπα
—ἐξ οὗ καὶ ὁ ὅρος "συντεχνία/universitas" φοιτητῶν καὶ καθηγητῶν (αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο"πανεπιστημιακὸ ἄσυλο").
Στὰ Πανεπιστήμια αὐτὰ , ποὺ κυριαρχοῦσαν ΦΡΑΓΚΙΣΚΑΝΟΙ καὶ ΔΟΜΗΝΙΚΑΝΟΙ , ἐρευνᾶτο τὸ ἀριστοτελικὸ corpus]
Πρῶτος ὁ ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ ΤΟΥ OCKHAM (+1347) μίλησε περὶ τοῦ ἀριστοτελικοῦ "λάθους" στὴ θεωρία κίνησης, ὑποστηρίζοντας ὅτι ἕνα ἀντικείμενο θὰ μποροῦσε νὰ κινεῖται χωρὶς ἐπαφὴ μὲ ἕνα κινοῦν (πρώτη διατύπωση θεωρίας ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ).
Λίγο μετὰ ὁ JEAN BURIDAN (+1358) διατύπωνε μιὰ νέα θεωρία ΟΡΜΗΣ** (impetus) , ἐνῶ τέλος ὁ NICOLE ORESME (+1382) ἐπανέφερε τὸ ΑΠΕΙΡΟ καὶ τὸ ΚΕΝΟ στὸ προσκήνιο, ὑποστηρίζοντας ὅτι ἡ ἀπόλυτη κίνηση μόνο σὲ ἕναν ἀπειρο,ἀκίνητο χῶρο, μπορεῖ νὰ ὁριστεῖ.
Ὅλοι οἱ παραπάνω , ἦταν ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ ΙΕΡΩΜΕΝΟΙ καὶ ὡς θεολόγοι ξεκίνησαν τὴ σκέψη τους ὡς ἑξῆς·
ὁ θεὸς, ὡς ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟΣ ,μπορεῖ νὰ κινήσει τὴν ΚΟΣΜΙΚΗ ΣΦΑΙΡΑ (τοῦ ἀριστοτελικοῦ ,γεωκεντρικοῦ κοσμοειδώλου) ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΑ στὸν ΚΕΝΟ καὶ ΑΠΕΙΡΟ ΧΩΡΟ .
Στὴ σκέψη αὐτὴ ἀπάντησαν ὡς ἐπιστήμονες·
γιὰ νά κινηθεῖ ὁ σφαιρικὸς κόσμος εὐθύγραμμα , πρέπει νὰ βρεθεῖ μιὰ νέα θεωρία κίνησης
ποὺ νὰ μὴν ἀπαιτεῖ ἐπαφὴ μὲ ἕνα κινοῦν.
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΔΟΘΗΚΕ ΤΕΛΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟΝ BURIDAN (Ο ΟΠΟΙΟΣ ΤΗΝ ΕΜΠΝΕΥΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ ΙΩΑΝΝΗ ΦΙΛΟΠΟΝΟ ΤΟΥ 6ου ΑΙ.ΜΧ) καὶ ἦταν ἡ ἀκόλουθη·
τὰ ἀντικείμενα , καὶ ἡ σφαῖρα τοῦ Κόσμου, μποροῦν νὰ κινηθοῦν εὐθυγράμμως στὸ κενὸ χῶρο , μέσῳ τῆς ἀρχικῆς ΩΘΗΣΗΣ ποὺ τοὺς ἔδωσε κάποιος — προκειμένου γιὰ τὸν Κόσμο, ὁ θεὸς κατὰ τὴν Δημιουργία.
ΑΥΤΗ Η ΝΕΑ ΘΕΩΡΙΑ ΟΡΜΗΣ ΤΟΥ ΙΕΡΕΑ ΖΑΝ ΜΠΟΥΡΙΝΤΑΝ ΗΤΑΝ ΕΚΕΙΝΗ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΗΣΕ
ΤΟ ΓΚΡΕΜΙΣΜΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ
ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΤΗΝ ΑΠΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ, ΤΡΕΙΣ ΑΙΩΝΕΣ ΜΕΤΑ, ΣΤΟ ΓΑΛΙΛΑΙΟ & ΤΟΝ ΝΕΥΤΩΝΑ.
__________
* τὰ "ΦΥΣΙΚΑ" καὶ τὸ "ΠΕΡΙ ΟΥΡΑΝΟΥ" τοῦ Ἀριστοτέλη μόλις τὸν 12ο αἰ.μΧ ἔγιναν γνωστὰ στὴν Δύση ἀπὸ ἀραβικὰ καὶ ἑλληνικὰ χειρόγραφα τῆς βιβλιοθήκης τοῦ ΤΟΛΕΔΟ, μὲ κύριο μεταφραστὴ στὴν λατινικὴ τὸν ΓΕΡΑΡΔΟ ΤΗΣ ΚΡΕΜΟΝΑ (+1187)
Μέχρι τὀτε στὴν Δύση, μόνο τὰ ἔργα τῆς ΛΟΓΙΚΗΣ τοῦ Ἀριστοτέλη (Logica Vetus)
ἦταν γνωστὰ ἀπὸ τὴν λατινικὴ μετάφραση,ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ πρωτοτύπου , τοῦ ΒΟΗΘΙΟΥ (6ος αἰ.μΧ )ἐνῶ ἀπὸ τὸν ΠΛΑΤΩΝΑ μόνον ὁ "ΤΙΜΑΙΟΣ" ἦταν γνωστός, σέ λατινικὴ μετάφραση τοῦ ΧΑΛΚΙΔΙΟΥ (4ος αἰ.μΧ.)
Καὶ ἐνῶ ὁ Ἀριστοτέλης ἔγινε γνωστὸς στὴν Δύση μέσῳ τῶν ΑΡΑΒΩΝ ΤΟΥ ΤΟΛΕΔΟ , τὸν 12ο αἰ.,ὁ Πλάτων ἔγινε γνωστὸς ἀργότερα, μέσῳ τῶν βυζαντινῶν ΠΛΗΘΩΝΟΣ & ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ ,τὴν ἐποχὴ τῆς ΣΥΝΟΔΟΥ ΦΕΡΡΑΡΑΣ—ΦΛΩΡΕΝΤΙΑΣ (1438‒1439)
Τὴν ἴδια ἐποχή (12ος αἰ.) μὲ τὴν ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ ἀπὸ τοὺς Δυτικοὺς καὶ τὴν ἐπαφὴ μὲ τὶς ΑΡΑΒΙΚΕΣ μεταφράσεις τῶν ΕΛΛΗΝΩΝ σοφῶν
(στὴν βιβλιοθήκη κυρίως τοῦ ΤΟΛΕΔΟ)
ἔγινε γνωστὸς στὴν Δύση , ὁ ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ
{ πρώτη μετάφραση ἀπὸ τὸν ΑΔΕΛΑΡΔΟ
τοῦ Bath } καθὼς καὶ ὁ ΑΡΧ̣ΜΗΔΗΣ {μεταφράσεις ἀπὸ τὰ ἑλληνικά—codex B—καὶ ἀπὸ τὰ ἀραβικὰ ,ἀπὸ τὸν ΓΟΥΛΙΕΛΜΟ τοῦ Μoerbeke}.
Ἐπίσης ,τότε μεταφράστηκαν στὰ λατινικά,
τὰ "ΚΩΝΙΚΑ" τοῦ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ,
ἡ "ΜΕΓΙΣΤΗ" τοῦ ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ,
τὰ ἰατρικὰ συγγράμματα τῶν ΓΑΛΗΝΟΥ καὶ
ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ{ὅλα μεταφρασμένα ἐκ τῆς ἀραβικῆς ἀπὸ τὸν Γεράρδο τῆς Κρεμόνα},
ἐνῶ τὸ ἔργο τοῦ ΗΡΩΝΟΣ "Πνευματικά" μεταφράστηκε ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ
ἀπὸ τὸν ΓΟΥΛΙΕΛΜΟ ΤΟΥ ΜΕΡΜΠΕΚΕ(+1286)
ὁ ὁποῖος τόν 13ο αἰ. μετέφρασε καὶ ὅλον τὸν Ἀριστοτέλη ἀπὸ τὰ ἑλληνικά ,κι ὄχι ἀπὸ τὰ ἀραβικὰ ,στὰ λατινικά.
____________________
* * ὅλες οἱ ἀντιλήψεις αὐτὲς τῶν καθολικῶν ἱερωμένων ἀναπαράγουν τὶς θέσεις τοῦ μονοφυσίτη βυζαντινοῦ φιλοσόφου καὶ φυσικοῦ ΙΩΑΝΝΗ ΦΙΛΟΠΟΝΟΥ (6ος αί.) ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΤΑ "ΦΥΣΙΚΑ" ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
ΓΝΩΡΙΣΕ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΑΡΑΒΩΝ Ο BURIDAN.
Ὁ Φιλόπονος εἶχε διατυπώσει μιὰ νέα θεωρία ὁρμῆς —ἀκριβῶς γιὰ νὰ ἀναιρέσει τὴν ἀριστοτελικὴ θέση περὶ Αἰώνιου Κόσμου—
χίλια χρόνια πρὶν τὸν Buridan καὶ τὸν Γαλιλαῖο, ἀλλὰ ὡς μονοφυσίτης καταδικάστηκε, ὀνομαστικὰ στὴ 6η Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, κι ἔτσι τὰ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΑ ἐπιστημονικὰ του συγγράμματα θάφτηκαν γιὰ αἰῶνες
(τὸ ἐργο τοῦ ΦΙΛΟΠΟΝΟΥ μόλις τὸν 20ο αἰ ἔγινε γνωστὸ ἀπὸ τὸν SORABJI
—ὅπως ἔχω γράψει ἐδῶ :
_____________
