ΤΟ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΛΟΓΙΩΝ.

<Συνοπτικὸ πρόβλημα> ὀνομάζεται ἤδη ἀπὸ τὸν  18 αἰ. τὸ πρόβλημα ποὺ δημιουργοῦν στὸν ἀναγνώστη οἱ χαρακτηριστικές,μέχρις ἐπιπέδου λέξεων  ομοιότητες ἀλλὰ καὶ οἱ ἐμφανεῖς  διαφορὲς, μεταξὺ τῶν τριῶν πρώτων Εὐαγγελίων, κατὰ Μᾶρκον (Μκ) κατὰ  Ματθαῖον (Μτ) καὶ κατὰ Λουκᾶν (Λκ) ποὺ γι αύτὸ ἀποκλήθηκαν  <Συνοπτικὰ Εὐαγγέλια>. 

Γιὰ τὴν λὺση τοῦ προβλήματος ἔχουν προταθεῖ κυρίως οἱ παρακάτω λὺσεις :

1. Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΠΡΩΤΕΥΑΓΓΈΛΙΟΥ.

Τὰ τρία  Συνοπτικὰ Εὐαγγέλια προέρχονται ἀπὸ ἑνα ἀρχικὸ ἑβραϊκό/ ἀραμαϊκό πρωτευαγγέλιο. Ὅμως αὐτὴ ἡ ὐπόθεση δὲν μπορεῖ νὰ ἐξηγήσει τὶς μεγάλες διαφορὲς μεταξὺ τῶν τριῶν Εὐαγγελίων.

2. ΥΠΟΘΕΣΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ.

Τα Εὐαγγέλια είναι το τελικό αποτέλεσμα μίας διαδικασίας συλλογής και επεξεργασίας επιμέρους προφορικών παραδόσεων ἢ μιᾶς κοινῆς προφορικῆς παράδοσης  και  τῶν γραπτών διηγήσεων στὶς ὁποῖες ἐξελίχθηκαν οἱ ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ αὐτὲς  παραδόσεις.

 Ἡ ὑπόθεση αὐτὴ δὲν μπορεῖ νὰ ἐξηγήσει  ὅμως τὶς κραυγαλέες ὁμοιότητες μέχρις ἑπιπέδου λἐξεων ποὺ παρατηροῦνται στὸν Μτ καὶ Λκ.

3. ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗΣ 

 Φιλολογικὴ ἐξάρτηση τῶν Συνοπτικῶν Εὐαγγελίων μεταξύ τους: ὁ κάθε εὐαγγελιστής χρησιμοποίησε σὰν πηγή το χρονικά προγενέστερό του.

 Αὐτὴ ἡ θεωρία ἐξηγεῖ τὶς ὁμοιότητες ἀλλὰ ὄχι τὶς διαφορές (βλ. διαφορὰ γενεαλογιῶν τοῦ Ἰησοῦ  ἢ τῆς διήγησης τῆς Γέννησης, μεταξὺ Μτ καὶ Λκ.) ἢ τὶς παραλείψεις στὸν ἕνα ἢ στοὺς δυὸ ἀπὸ τοὺς συνοπτικοὺς εὐαγγελιστές.

4. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ ΤΩΝ ΛΟΓΙΩΝ*

Σύμφωνα μὲ τὴν ἐπικρατοῦσα, ὡς πιθανώτερη ὑπόθεση, τὸ συνοπτικὸ πρόβλημα  μπορεῖ νὰ λυθεῖ  ὡς ἑξῆς :

Ἐν πρώτοις τὸ  Μκ εἶναι τὸ ἀρχαιότερο Εὐαγγέλιο καὶ χρησιμοποιήθηκε ὡς πηγὴ ἀπὸ τὸν Μτ καὶ Λκ.  Ἐπιπλέον, οἱ Μτ καὶ Λκ  χρησιμοποιοῦν—ἐκτὸς τοῦ δικοῦ του ὑλικοῦ ὁ καθένας—καὶ μία δεύτερη γραπτὴ πηγή, τὴν ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΛΟΓΙΩΝ ( Q ἐκ τοῦ γερμανικοῦ  quelle =πηγή) ἡ ὁποία ἐχει σήμερα χαθεῖ, ἀλλὰ  μποροῦμε νὰ τὴν  ἀνασυνθέσουμε  ἀπὸ τὸ ΚΟΙΝΟ ὑλικό τῶν 200 περίπου  πανομοιὀτυπων στίχων μεταξὺ Μτ καὶ Λκ.

  Ἡ Πηγὴ τῶν Λογίων ΔΕΝ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΠΑΘΟΣ ἀλλὰ μὸνο διδαχὲς τοῦ Ἰησοῦ** καὶ μᾶλλον ἐξαρχῆς γράφηκε στὰ ἑλληνικὰ γιὰ κατηχητικοὺς λόγους εἴτε στὴν Παλαιστίνη εἴτε στὴν  Συρία μεταξύ τοῦ 50 καὶ 70 μ.Χ.  Πρόκειται δηλ.  γιὰ ἕνα νέο φιλολογικὸ εῑ̓́δος, τὸ ὁποῖο  κατόπιν ἐξελίχθηκε στὸ εἶδος τοῦ <Εὐαγγελίου> (Μκ)

Θὰ ὁλοκληρώσω αὐτὴ τὴν σύντομη παρουσίαση τοῦ συνοπτικοῦ προβλήματος καὶ τῆς προσπάθειας ἐπίλυσης του, μέ τὰ προβλήματα ποὺ ἀφήνει ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ  ἡ Θεωρία τῆς Πηγῆς τῶν Λογίων:

α) Ἀπὸ ποῦ προέρχεται τὸ  ἰδιαίτερο ὑλικὸ τοῦ Μκ; 

β) Πῶς ἐξηγεῖται τὸ λεγόμενο <κενό τοῦ Λκ. 9,17> στὴν διήγηση τοῦ χορτασμοῦ τῶν 5000, ὅπου ὁ Λκ {=καὶ ἤρθη τὸ περισσεῦσαν αὐτοῖς κλασμάτων κόφινοι δώδεκα}  δὲν ἀκολουθεῖ τὴν  διήγηση τοῦ Μκ 6,42—44 ; 

γ) Γιατι ἀπουσιάζουν ἀπὸ τὴν Q οἱ διηγήσεις τοῦ Πάθους καὶ τῆς Ανάστασης; 

Σέ κάθε περίπτωση πάντως  ἡ θεωρία τῆς Πηγῆς τῶν Λογίων εἶναι ἡ μέχρι στιγμῆς καλύτερη ἀπάντηση ποὺ ἔχουμε γιὰ τὴν ἐπίλυση τοῦ Συνοπτικοῦ Προβλήματος.

 

youtube.com/ΔιαμαντήςΚούτουλας 

_________

* Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ  "ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΛΟΓΙΩΝ" ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΟΥ ΑΠΘ Π.ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ (φωτό) ἡ ὁποία ἐν συνόψει ἀναφέρει τὰ ἑξῆς γιὰ τὰ τεκμήρια ὕπαρξης αύτῆς τῆς ΓΡΑΠΤΗΣ Πηγῆς: 

α) 200  περίπου στίχοι  μεταξυ τῶν Εὐαγγελίων Ματθαίου καὶ Λουκᾶ εἶναι ἴδιοι ἀκόμα καὶ σὲ ἐπίπεδο λέξεων

β)  ὑπάρχει κοινὴ διάταξη τῆς ὕλης

γ)  ὑπάρχουν διττὰ λόγια, διπλὲς ἀφηγήσεις  κλπ. 

Τὰ παραπάνω δείχνουν ὅτι ἡ Πηγὴ τῶν Λογίων ἦταν γραπτὴ καὶ μάλιστα λόγῳ τῆς ἀπουσίας ἑβραϊσμῶν πρἐπει νὰ γράφτηκε πρωτοτύπως στὰ ἑλληνικά.

** ἡ  ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΛΟΓΙΩΝ περιεῖχε τὰ ἑξῆς κεφάλαια ·

• Τὸ κήρυγμα τοῦ Ἰωάννη (Λκ 3:7-9, Μθ 3:7-10)
• Οἱ πειρασμοὶ τοῦ Ἰησοῦ (Λκ 4:1-13, Μθ 4:1-11)
• Λόγια τῆς ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλίας, μακαρισμοί (Λκ 6:20-23, Μθ 5:3.4.6.11.12)
• Ἀγάπη πρὸς τοὺς ἐχθρούς (Λκ 6:27-42, Μθ 7:1-5.10.24-25, 15:14)
• Ἀκροατὲς καὶ ποιητὲς τοῦ λόγου (Λκ 6:47-49, Μθ 7:24-27)
• Θεραπεία δούλου τοῦ ἑκατόνταρχου (Λκ 7:1-10, Μθ 7:28α, 8:5-10.13)
• Ἡ ἐρώτηση τοῦ Βαπτιστῆ πρὸς τὸν Ἰησοῦ (Λκ 7:18-20, Μθ 11:2-3)
• Ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἰησοῦ (Λκ 7:22-35, Μθ 11:4-19)
• Μαθητεία (Λκ 9:57-60, Μθ 8:19-22)
• Ἀποστολὴ τῶν μαθητῶν (Λκ 10:2-12, Μθ 9:37.38, 10:9-15)
• Οὐαί κατὰ τῶν γαλιλαϊκῶν πόλεων (Λκ 10:13-15, Μθ 11:20-24)
• Ἡ Κυριακὴ προσευχή (Λκ 11:2-4, Μθ 6:9-13)
• Ἡ θεία ἀνταπόκριση στὴν προσευχή (Λκ 11:9-13, Μθ 7:7-11)
• Περὶ Βεελζεβούλ (Λκ 11:14-22, Μθ 12:12-32)
• Τὸ ἀκάθαρτο πνεῦμα (Λκ 11:29-32, Μθ 12:32-42)
• Ὁ λύχνος καὶ τὸ φῶς (Λκ 11:23-36, Μθ 5:15, 6:22-23)
• Οὐαί κατὰ τῶν Φαρισαίων καὶ γραμματέων (Λκ 11:37, 12:1, Μθ 23:1-36)
• Ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ καὶ ὁμολογία (Λκ 12:2-12, Μθ 10:19.26-33)
• Ἡ μέριμνα γιὰ τὰ ἐπίγεια (Λκ 12:22-34, Μθ 6:19-21.25-33)
• Ἐγρήγορση (Λκ 12:39-46, Μθ 24:43-51)
• Σημεῖα ποὺ προαναγγέλλουν τὰ ἔσχατα (Λκ 12:51-56, Μθ 10:34-36΅, 16:2-3)
• Συνδιαλλαγὴ μὲ τὸν ἀντίδικο (Λκ 12:57-59, Μθ 5:25.26)
• Παραβολὲς σιναπόσπορου καὶ ζύμης (Λκ 13:18-21, Μθ 13:31-33)
• Ἐσχατολογικὲς ἀνακατατάξεις (Λκ 12:23-30, Μθ 7:13-14, 8:11-12, 25:10-12)
• Θρῆνος γιὰ τὴν Ἱερουσαλήμ (Λκ 13:34-35, Μθ 23:37-39)
• Θυσίες τοῦ μαθητῆ τοῦ Ἰησοῦ (Λκ 14:26-35, Μθ 10:37-38, 5:13)
• Ὑπηρεσία σὲ δύο κυρίους (Λκ 16:13, Μθ 6:24)
• Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται (Λκ 16:16, Μθ 11:12-13)
• Περὶ διαζυγίου (Λκ 16:18, Μθ 5:32)
• Ἡ ήμέρα τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Υιοῦ τοῦ ἀνθρώπου (Λκ 17:22-27.33-37, Μθ 24:26-28.37-39)

_______________

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Βασιλειάδης Πέτρος, Ἑρμηνεία τῶν Εὐαγγελίων, Πουρναρᾶς, Θεσ/νίκη, 2003

Βασιλειάδης Πέτρος ,Τὰ Λόγια τοῦ Ἰησοῦ, τὸ άρχαιότερο εὐαγγέλιο, Ἄρτος Ζωῆς, Ἀθήνα 2005

Καραβιδόπουλος Ἰωάννης,Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη, Πουρναρᾶς, Θεσ/νίκη, 2005

Βασιλειάδης Πέτρος, Βιβλικὲς Ἑρμηνευτικὲς Μελέτες, Πουρναρᾶς, Θεσ/νὶκη, 2000

Τσαλαμπούνη Αικατερίνη . «Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. Το φιλολογικό είδος των Ευαγγελίων και το συνοπτικό πρόβλημα». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://eclass.auth.gr/courses/OCRS377 / .