ΤΟ "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ" ΚΑΙ Η ΣΛΑΒΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ (6ος—8ος αἰ.)
Τό "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ" ,ὅπως ἀποκλήθηκε ,εἶναι ἕνα χειρόγραφο μὲ μίαν ἐκλπήττουσα πληροφορία (στὴν ὁποία στηρίχτηκε κι ὁ γνωστὸς ΦΑΛΜΕΡΑΫΡ) καὶ ἡ ὁποία ἔχει φέρει σὲ ἀμηχανία τοὺς Ἕλληνες ἱστορικούς.
Καταρχὰς νὰ πῶ δύο λόγια γιὰ τὴν εὕρεση τοῦ χειρογράφου·
τὸ 1749 ὁ Ἰταλὸς παλαιογράφος Giouseppe Pasini βρῆκε στὴν Ἐθνική Βιβλιοθήκη τοῦ ΤΟΡΙΝΟ ἕναν ελληνικὸ κώδικα τοῦ 16ο αἰ.ὅπου ὑπῆρχε ἕνα κείμενο μὲ τίτλο «ΠΕΡΙ ΚΤΙΣΕΩΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ» ἀναφερόμενο σὲ γεγονότα τῶν 6ου – 8ου αἰ.μΧ.
Τὸ 1884 ὁ καθηγητὴς Σπυρίδων Λάμπρος βρῆκε κι αύτὸς σὲ μοναστὴρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους δὺο ΠΑΡΟΜΟΙΑ χειρόγραφα . Τὸ πρῶτο, ἀπὸ τὴ Μονή Ἰβήρων («Ἰβηριτικός κώδικας 329») δημοσιεύτηκε στὸν «Νέο Ελληνομνήμονα» μὲ τίτλο «ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ» καὶ τὸ δεύτερο ἀπὸ τὴ Μονή Κουτλουμουσίου (κώδικας 220) δημοσιεύτηκε μὲ τίτλο «ΤΟΝ ΚΑΙΡΟΝ ΟΠΟΥ ΟΙΚΗΣΕΝ Η ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ».
Ἀπ τη μελέτη τῶν χειρογράφων προκύπτει ὅτι ὅλα ἀντιγράφουν τὸ ίδιο ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ἀναγόμενο στὸ 963 μ.Χ. καὶ τοῦτο διότι τὸ κείμενο ἀναφέρει τόν «βασιλέα Νικηφόρο τὸν Παλαιό» ,ἄρα γνωρίζει τόν "νεὠτερο" Νικηφόρο τὸν ΦΩΚΑ, ὁ ὁποῖος βασίλευσε μεταξύ 963 - 969μΧ
Επίσης ἡ πόλη Δεμενά τῆς Σικελίας ποὺ ἀναφέρεται στὸ κείμενο (Ἰβήρων 29) ἔπαψε νὰ ὑπάρχει στὰ τέλη τοῦ 10ου αἰῶνα μΧ (ἄρα ΔΕΝ ἔχουν δίκιο ὅσοι θεωροῦν τὸ κείμενο ἔργο τοῦ 16ου αἰμΧ, πχ.Βέης, Hopf, Hertzberg κλπ)
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΕ;
Γράφει τὸ ΧΡΟΝΙΚΟ ὅτι κατὰ τὴν βασιλεία ΜΑΥΡΙΚΙΟΥ (587μΧ) οἱ Σλάβοι σπρωγμένοι ἀπὸ τὸ ΤΟΥΡΚΟΜΑΝΙΚΟ φῦλο τῶν ΑΒΑΡΩΝ καὶ ἐκμεταλλευόμενοι τὴν ἀπουσία ἰσχυροῦ βυζαντινοῦ στρατοῦ —ἐξαιτίας τοῦ βυζαντινοπερσικοῦ πολέμου—ΕΣΠΑΣΑΝ ΤΟ ΣΥΝΟΡΟ ΤΟΥ ΔΟΥΝΑΒΗ* καὶ ξεχύθηκαν στὴν ἑλληνικὴ χερσόνησο φτάνοντας μέχρι τὴν Πελοπόννησο καὶ καταλαμβάνοντας την.
Τότε —γράφει τὸ ΧΡΟΝΙΚΟ—οἰ Κορίνθιοι κατέφυγαν στὴν Αἴγινα, οἱ Πατρινοὶ στὴν Καλαβρία, οἱ Σπαρτιάτες στὴν Μονεμβασία, τὶς ΤΖΑΚΩΝΙΕΣ καὶ τὰ Δεμενὰ τῆς Σικελίας.
Μόνο ἡ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Πελοπόννησος γλύτωσε ἀπὸ τὶς ἐπιδρομές τῶν Σλάβων.
ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΤΟ "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ" :
<32 Οὕτως οἱ Ἄβαροι τὴν Πελοπόννησον κατασχόντες καὶ κατοικήσαντες ἐν αὐτῇ διήρκεσαν ἐπὶ χρόνοις διακοσίοις ὀκτωκαίδεκα {=218} μήτε τῶν Ρωμαίων βασιλεῖ μήτε ἑτέρῳ ὑποκείμενοι, ἤγουν ἀπὸ τοῦ ΄ςρς΄ ἐτους {=588 μΧ} τῆς τοῦ κόσμου κατασκευῆς ὅπερ ἦν ἕκτον ἔτος τῆς βασιλείας Μαυρικίου καὶ μέχρι τοῦ ςουτιγ΄ ἔτους{=805μΧ} ὅπερ ἦν τέταρτον ἐτος τῆς βασιλείας Νικηφόρου τοῦ παλαιοῦ τοῡ ἔχοντος Σταυράκιον.>
{ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ :
Ἐτσι οἱ Ἄβαροι κατέκτησαν τὴν Πελοπόννησο καὶ τὴν κατοίκησαν 218 ἔτη. Οὐτε στὸ Ρωμαῖο [=βυζαντινό] Βασιλέα οὔτε σὲ ἄλλον κανένα ὑπἀκουαν, δηλαδὴ ἀπὸ τὸ 6.106 ἀπὸ κτίσεως κόσμου {=βυζαντινὸς τρόπος χρονολόγησης} τὸ ὁποῖο αντιστοιχεῖ με τὸ 6ο ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Μαυρικίου {588μΧ} μέχρι τὸ 6.313 δηλ. τὸ 4ο ἐτος τῆς βασιλείας Νικηφόρου τοῦ Παλαιοῦ τοῦ πατέρα τοῦ Σταυράκιου{=805μΧ}.
Βεβαίως παρακάτω τὸ ΧΡΟΝΙΚΟ συμπληρώνει ὁτι τὸ βυζαντινὸ κράτος κράτησε τὴν ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ ὅπου ἔστελνε διοικητὴ στρατηγὸ ὥσπου κάποιος τέτοιος στρατηγὸς, ἐκ τῆς μικρασιατικῆς οἰκογενείας τῶν ΣΚΛΗΡΩΝ, κατάφερε ἐπὶ Νικηφόρου νὰ διώξει τοὺς ΣΛΑΒΟΥΣ ἀπὸ ὁλόκληρη τὴν Πελοπὸννησο..
Γιὰ αὔτὴν τὴν παράγραφο 32, τὸ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ προκάλεσε ποικίλες ἀντιδράσεις ἐν Ἑλλάδι καὶ ἀλλαχοῦ (ἐξαιτίας καὶ τῆς χρήσης του ἀπὸ τὸν ΦΑΛΜΕΡΑΫΕΡ) καὶ ἁμφισβητήθηκε ἡ ἀξιοπιστἰα του θεωρηθέν ὠς ἐκκλησιαστικὸ ἔγγραφο ποὺ ἐπιδιώκει τὴν ἀνύψωση τοῦ κὺρους τῆς μητρόπολης ΠΑΤΡΩΝ μὲ πλαστὲς πληροφορίες (γι'αὐτὸ καὶ μερικοὶ θεώρησαν ὡς συντάκτη τοῦ κειμένου τὸν ἐκ Πατρῶν καταγόμενο ΑΡΕΘΑ—βλ. παρακάτω).
Ὅμως τὸ ΧΡΟΝΙΚΟ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ (βρἐθηκαν σλαβικὰ νεκροταφεῖα μὲ τεφροδόχους καύσης νεκρῶν τῆς ἐν λόγῳ ἐποχῆς στὴν Ὀλυμπία—βλ.ἀνασκαφὲς Ν ΓΙΑΛΟΥΡΗ—καθὼς καὶ τάφος Σλάβου στρατιώτη μὲ πόρπη στὴν Νότια Στοὰ τῆς Κορίνθου—βλ.ἀνασκαφὴ G.DAVIDSON-WEINBERG ** ) καὶ βεβαίως ὐπάρχει καὶ τὸ ΙΔΙΟΧΕΙΡΟ ΣΧΟΛΙΟ ,ἀναγόμενο στὸ 932μΧ, τοῦ προαναφερόμενου καὶ γνωστοῦ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΑΡΕΘΑ, τοῦ μεγαλύτερου βυζαντινοῦ συλλέκτου ἀρχαίων ἑλληνικῶν κειμένων, τὸ ὁποῖο ἐπαναλαμβάνει ΑΚΡΙΒΩΣ τὰ περὶ σλαβικῆς κατοχῆς τῆς Πελοποννήσου ποὺ ἀναφέρει καὶ τὸ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ.
Καὶ αύτὴ ἡ ἀνακάλυψη τοῦ ΣΧΟΛΙΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΘΑ τὸ 1912*** ἔθεσε τέρμα στὴν ἀμφισβήτηση τῆς γνησιότητας τοῦ ΧΡΟΝΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ.
____
* καθοριστικὴ ἡμερομηνία τῶν σλαβικῶν ἐπιδρομῶν θεωρεῖται Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΙΡΜΙΟΥ {=σημ. Σρέμσκα ΜΙΤΡΟΒΙΤΣΑ τῆς ΣΕΡΒΙΑΣ} τὸ 582μΧ στοὺς Ἀβάρους. Ἀπὸ τό γεγονὸς αυτὸ σώζεται ἕνα ὄστρακο στὸ Μουσεῖο τοῦ Ζάγκρεμπ ποὺ ἀναγράφει <ΧΡ(ΙΣΤΕ) Κ(ΥΡΙ)Ε ΒΟΗΘΙ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ Κ’ ΕΡΥΞΟΝ ΤΟΝ ΑΒΑΡΙΝ ΚΕ ΠΥΛΑΞΟΝ ΡΩΜΑΝΙΑΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΓΡΑΨΑΝΤΑ. ΑΜΗΝ> {βλ.G.Moravcsik, Byzantiniturcica, 1, σ 303}
**Βλ.G.DAVIDSON-WEINBERG, Hesperia ,43 (1974),σελ.512‒521 .Ἐξἀλλου ὑπάρχουν καὶ τὰ 429 σλαβικὰ τοπωνύμια τῆς Πελοποννήσου (ἐκ τῶν συνολικῶν 2000 περίπου ἐν Ἑλλάδι) τὰ ὁποῖα ἔχουν νόημα στὶς σλαβικὲς γλῶσσες (πχ. ΖΥΓΟΒΙΣΤΙ ἐκ τοῦ ZEGOVISTE ποὺ σημαίνει τὸ "ΕΚ ΠΥΡΟΣ ΕΚΧΕΡΣΩΘΕΝ ΕΔΑΦΟΣ" ποὺ ἦταν συχνὴ μέθοδος καλλιεργείας στούς Σλάβους)
***τὸ Σχόλιο ΑΡΕΘΑ ἀνακαλύφθηκε τὸ 1912 ἀπὸ τὸν Σ.ΚΟΥΓΕΑ στὸν ΚΩΔΙΚΑ DA-12 τῆς ΔΡΕΣΔΗΣ καὶ δημοσιεύτηκε στόν "ΝΕΟΝ ΕΛΛΗΝΟΜΝΗΜΟΝΑ" τὴν ἰδια χρονιά (σ.473—480)
