ΤΟ ΚΡΥΜΜΕΝΟ ΝΟΗΜΑ ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΖΩΓΡΑΦΩΝ

1.  "ΟΙ ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΕΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ" 

(Las Meninas) τοῦ ΒΕΛΑΣΚΕΘ (1656).

Σὲ αὐτὸν τὸν πίνακα ποὺ ὀνομάστηκε 

"ἡ θεολογία τῆς ζωγραφικῆς", ἀπεικονίζεται ὁ ἴδιος ὁ ζωγράφος ἐπὶ τὸ ἔργον. Πίσω στὸν καθρέπτη φαίνεται τὸ Βασιλικὸ ζεῦγος τῆς Ἱσπανίας, ὅμως μένει τὸ  ἐρώτημα·

 ΤΙ ζωγραφίζει ὁ Βελάσκεθ ;

 Τὸ Βασιλικὸ ζεῦγος εἶναι τὸ μοντέλο τοῦ Πίνακα( ποὺ στέκεται στὴ θέση μας,ὡς θεατῶν)

  ἤ στὸν Καθρέπτη ἀντικατοπτρίζεται ἁπλῶς

 ὁ Πίνακας ποὺ ζωγραφίζει ὁ Βελάσκεθ ,

ὁ ὁποῖος κοιτάζει—καὶ ζωγραφίζει—ΕΜΑΣ ;

(δεδομένου ὅτι ἄν ἦταν ὄντως μοντέλο τὸ βασιλικὸ ζεῦγος,  ΔΕΝ ΘΑ ΦΑΙΝΟΤΑΝ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ...)

______

2."Ο ΓΑΜΟΣ ΤΟΥ ΑΡΝΟΛΦΙΝΙ " 

τοῦ ΓΙΟΧΑΝΕΣ  ΒΑΝ ΑΫΚ (1434) ,

Τὸ πρῶτο τέχνασμα  στὴν ἱστορία τῆς Ζωγραφικῆς μὲ τὸν καθρέφτη στὸ πάνω μέρος  ὁπου ἀντικατοπτρίζεται  ὁ τελῶν τὸν Γάμο καθώς κι ἡ ἐπιβεβαιώνουσα τὸ γεγονὸς  ἐπιγραφὴ στὰ Λατινικά :  johannes van eyk fuit hic =  ὁ Γιόχανες Βάν Ἄϋκ ἦταν ἐδῶ.

______

3." ΤΟ ΜΠΑΡ ΤΟΥ ΦΟΛΙ-ΜΠΕΡΖΙΕ" 

τοῦ Ἰμπρεσσιονιστῆ ΜΑΝΕ (1882) .

Ὁ Μανέ κατηγορήθηκε ἀπὸ τοὺς κριτικοὺς τῆς ἐποχῆς ὅτι δὲν ζωγράφισε τὸ σῶμα τοῦ πελάτη. Ὅμως ἐμεῖς κοιτῶντας τὸν πίνακα βρισκόμαστε στὴ θέση τοῦ πελάτη καὶ βλέπουμε ὅ,τι  ἀκριβῶς δείχνει ὁ πίνακας τοῦ μεγαλοφυιοῦς Μανέ,μόνο  ποὺ καταλαβαίνουμε ὅτι ὁ πελάτης τοῦ πίνακα ΔΕΝ συνομιλεῖ μὲ τὴν κοπέλλα, στέκεται μακρυά, διότι πρόκειται γιὰ ὀπτική ἀπάτη ,λόγῳ τοῦ ἀντικατοπτρισμοῦ τοῦ καθρέφτη..

______

4."ΟΙ ΠΡΕΣΒΕΥΤΕΣ" τοῦ ΧΟΛΜΠΑΪΝ  

τοῦ Νεώτερου (1533). 

Στὸ πάτωμα ἀπεικονίζεται μιὰ παράξενη μορφὴ ποὺ ὅμως, ἄν παρατηρηθεῖ  ὑπὸ ὁρισμένη γωνία, φαίνεται ὀτι ἀπεικονίζει ἕνα ἀνθρώπινο κρανίο σύμβολο θνητότητας..

_______

5."ET IN ARCADIA EGO" τοῦ ΠΟΥΣΕΝ 

(1638).

Σὲ ἕνα εἰδυλλιακό,βουκολικὸ πεδίο μιὰ ὁμάδα βοσκῶν ἀνακαλύπτει ἔναν τάφο ὅπου ἀναγράφεται ἡ λατινικὴ φράση "ET IN ARCADIA EGO" {=ΒΡΙΣΚΟΜΑΙ ΚΙ ΕΓΩ ΣΤΗΝ ΑΡΚΑΔΙΑ}.  Ὑπάρχουν δύο ἑρμηνεῖες τῆς φράσης ,ἡ ὁποία—εἰρήσθω ἐν παρόδῳ— δὲν ἀναφέρεται σὲ κανένα κλασσικὸ κείμενο:

1. <ἐγὼ ὁ θάνατος βρίσκομαι ΚΑΙ στὴν Ἀρκαδία> δηλ. στὸν Οὐράνιο Τόπο τῶν  θεῶν 

(αὐτὸ εἶναι τὸ ἀλληγορικὸ νόημα τῆς "ΑΡΚΑΔΙΑΣ" στὴν λογοτεχνία τοῦ 3ου αἰ.πΧ)

2. ἐγὼ ποὺ τώρα εἶμαι νεκρός ,ἤμουν ἐπίσης κάποτε στὴν Ἀρκαδία.

Το πιὸ χαρακτηριστικὸ σημεῖο τοῦ πίνακα εἶναι τὸ ξάφνιασμα  καὶ ἡ ἔκπληξη τοῦ βοσκοῦ ὅταν ἀνακαλύπτει τὴν ἐπιγραφή μὲ τὸ ἀπρόσμενο μήνυμα.

 Ὑπάρχουν ἐπίσης  δύο ἐκδοχὲς τοῦ ἐν λόγῳ πίνακαμὲ τὸ ἴδιο θέμα "ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΚΑΔΙΑ" :ἡ παραλλαγὴ τοῦ ΤΑΤΣΓΟΥΕΡΘ ὅπου οἱ βοσκοὶ παρουσιάζονται ἔκπληκτοι γιὰ τὸ νόημα τῆς ἐπιγραφῆς καὶ ἠ παραλλαγὴ τοῦ ΛΟΥΒΡΟΥ ὅπου συζητοῦν μὲ λιγώτερη δραματικότητα γιὰ τὴν σημασία τοῦ  εὑρήματός τους.

__________

6. H  "ΣΧΕΔΙΑ  ΤΗΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ"

τοῦ ΖΕΡΙΚΩ (1819)

Πρόκειται γιὰ ἀναπαράσταση ἀληθινοῦ γεγονότος ποὺ συγκλόνισε τὴν Γαλλία τὸ 1816 ὄταν ἡ φρεγάτα "ΜΕΔΟΥΣΑ" —τῆς γαλλικῆς ἀποστολῆς ποὺ θὰ παραλάμβανε τὴν Σενεγάλη ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους, ὑπὸ τὸν ΣΩΜΕΡΥ, εὐνοούμενο τοῦ Λουδοβίκου 18ου—προσἀραξε στὰ ἀνοικτὰ τῆς Μαυριτανίας καὶ μιὰ σχεδία μὲ 150 ναυαγοὺς  ἔπλεε γιὰ 13 μέρες στόν ὠκεανό μὲ ἐλάχιστες προμήθειες , ἀποκοπεῖσα ἀπὸ τὶς ἄλλες λέμβους, ἐπειδὴ ἦταν δύσκολο νσ ρυμουλκηθεῖ...Ὅταν τοὺς βρῆκε τὸ ἀλλο πλοῖο τῆς ἀποστολῆς τὸ Argus , εἶχαν ἀπομείνει μόνον  10  ναυαγοί, ἐνῶ εἶχαν ὑπάρξει καὶ περιστατικὰ κτηνωδίας καὶ ΚΑΝΝΙΒΑΛΙΣΜΟΥ...

Ὁ Ζερικὼ ζωγράφος τοῦ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ ἤθελε νὰ δείξει ὅτι ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΣΧΕΔΙΑ ΤΗΣ "ΜΕΔΟΥΣΑΣ" ,  καὶ γι αὐτό—λέει ἡ παράδοση—"μόλυνε" τὰ χρώματα του μὲ κάποια οὐσία ΩΣΤΕ  ΝΑ ΜΑΥΡΙΖΟΥΝ ΣΥΝ Τῼ ΧΡΟΝῼ μὲ κυκλικὴ φορὰ ἀπὸ τὴν περιφέρεια τοῦ πίνακα πρὸς τὸ κέντρο, ἔτσι ὥστε,  ἄν δὲν βρεθεῖ τὸ ἀντίδοτο ,ΝΑ ΧΑΘΕΙ ΟΛΟΣ Ο ΠΙΝΑΚΑΣ ,μὲ  τελευταία νὰ μαυρίζει ἡ σχεδία , τὸ σύμβολο τῆς ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ, 

ἐνῶ ἤδη  στό βάθος τὸ σωτήριο πλοῖο "Ἄργος" μόλις ἀχνοφαίνεται στό βάθος...

______________

7. Ο "ΑΠΙΣΤΟΣ ΘΩΜΑΣ" ΤΟΥ ΚΑΡΑΒΑΤΖΙΟ (1602)

Πατριάρχης τοῦ Μπαρὸκ καὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ (=ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ,ΟΧΙ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ)

ὁ Μικελάντζελο Μερίζι ἀπὸ τὸ Καραβάτζιο τοῦ Μιλάνου,στὸν  ἐν λόγῳ πίνακα παρουσιάζει τὸν Ἀναστάντα ΣΩΜΑΤΙΚΩΣ  —γι αὐτὸ χωρὶς φωτοστέφανο...—Χριστὸ ,νὰ ὀδηγεῖ τὸ δάκτυλο τοῦ Θωμᾶ "εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων" , ἐνῶ παρακολουθοῦν μὲ ἐξαιρετικὸ ἐνδιαφέρον οἱ ἄλλοι δύο Ἀπόστολοι τὸ ἐκπληκτικὸ γεγονὸς τῆς  ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ Ἀναστάσεως ΕΚ ΝΕΚΡΩΝ.

Ἡ ἀποτύπωση ἀπὸ τὸν Καραβάτζιο τῆς ΑΠΟΡΙΑΣ  στά πρόσωπα τῶν τριῶν  αὐτῶν Ἀποστόλων ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ  εἶναι κάτι τό μοναδικό στήν παγκόσμια ζωγραφική.

_______________________

8. ΥΠΕΡΚΥΒΙΚΟΣ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ/

"Corpus Hypercubus" τοῦ ΣΑΛΒΑΔΟΡ ΝΤΑΛΙ (1954).

Δύο ἦταν οἱ ἐπιρροὲς τοῦ σουρεαλιστῆ ζωγράφου ΝΤΑΛΙ:  ὀ μυστικισμὸς τοῦ Καθολικισμοῦ καὶ ἡ σύγχρονη Φυσική. 

Ἰδιαιτέρως τὸν εἶχε ἐντυπωσιάσει ἡ θεωρία τῆς Σχετικότητας τοῦ ΑΪΝΣΤΑΪΝ ἡ ὁποία δίδασκε ὄτι τὸ σύμπαν ἔχει καὶ ΜΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ , μὴ αἰσθητὴ βεβαίως στὴν ἀνθρώπινη ἀντίληψη , ἡ ὁποία μόνο τρεῖς διαστάσεις μπορεῖ νὰ συλλάβει.

Στὸν ΥΠΕΡΚΥΒΙΚΟ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟ ὁ Νταλὶ παρουσιάζει τὴν ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΝΟΣ ΥΠΕΡΚΥΒΟΥ 

δηλ. ἑνὸς κύβου τεσσάρων διαστάσεων 

ποὺ πάνω του βρίσκεται ἐσταυρωμένος ὁ Ἰησοῦς, θέλοντας νὰ δείξει ὅτι ὁ Χριστὸς ὡς ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΣ μετέχει στὴν ΜΗ ΑΝΤΙΛΗΠΤΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ τέταρτη διάσταση γιὰ τὴν ὁποία ἔκανε λόγο στὴν ΘΕΩΡΙΑ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ὁ Ἀϊστάιν..

9. ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΠΟΛΟΣ

ΡΕΜΠΡΑΝΤ (1642)

 Στὴ   <ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΠΟΛΟ> τοῦ ΡΕΜΠΡΑΝΤ (1642) ὑπάρχει ἕνα ὑπόρρητο νόημα·

ὁ Λοχαγὸς τῆς Πολιτοφυλακῆς τοῦ Ἄμστερνταμ Κοκ  ΝΟΜΙΖΕΙ ὅτι διοικεῖ ἐνῶ πίσω του ὁ καθένας κάνει ὅ,τι τοῦ καπνίσει καὶ δίπλα του

 (μὲ τὰ λευκά)  ὁ ὑπολοχαγὸς  Ρόιτενμπουρχ ἑτοιμάζεται νὰ τοῦ πάρει τὴν.θἐση..

Πίσω ἀπό τὸν ὑπολοχαγὸ κάποιος γεμίζει τὸ ὀπλο του (σὰν νὰ ἔχει σκοπὸ νά σκοτώσει κάποιον..) ἐνῶ ἀριστερὰ τὸ μικρὸ κορίτσι μέ τὰ λευκὰ καὶ τὸν πετεινὸ στὴν μἐση ἔχει τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς νεαρῆς συζύγου τοῦ ζωγράφου ποὺ πέθανε πρόωρα ἀπὸ φυματίωση.

Στὰ δεξιὰ ὁ σκῦλος γαυγίζει τὸν τυμπανιστή—ἄρα δὲν πρόκειται γιὰ περίπολο, ἀλλὰ γιὰ ἔναρξη παρἐλασης καὶ σήμερα γνωρίζουμε ὅτι τὸ σκοῦρο χρῶμα στὸ πάνω μέρος τοῦ πίνακα δὲν ἦταν μαῦρο, νυχτερινό, ἒτσι ἐγινε ἀπὸ τὴν ἀλλοίωση τῶν αἰὠνων..

Δηλαδή, τελικά, ἡ <νυχτερινὴ περίπολος>  δὲν εἶναι οὔτε νυχτερινὴ οὔτε περίπολος. 

(Καὶ πιθανῶς νὰ συνιστᾶ τὴν ἀποκάλυψη τῆς προετοιμασίας  ἑνὸς φόνου..)

 

10.  Η "ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ" ΤΟΥ ΤΖΙΟΡΤΖΟΝΕ

(1508)

Βεβαίως ὁ ΠΙΟ ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΟΣ πίνακας γιὰ τὸν ὁποῖο ἀγνοοῦμε τὸ θέμα του (ὑπάρχουν περὶ τὶς 100 ἕρμηνεῖες του...) εἶναι ἡ "ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ" τοῦ ΤΖΙΟΡΤΖΟΝΕ (1508). Σὲ αὐτὸν τὸν πίνακα τὸ ΦΟΝΤΟ ἀποτελεῖ αύτόνομη ὕπαρξη ὡσὰν νὰ ἀποτελεῖ τὸ θέμα τῆς ὅλης ἁπεικόνισης. Ἡ ἀκτινογραφία βοήθησε γιὰ τὴν ἑρμηνεία τοῦ πίνακα ἐπειδὴ ἔδειξε μιὰ γυναικεία φιγούρα ποὺ εἶχε ζωγραφίσει πρῶτα ὁ Τζορτζόνε ἡ ὁποία μᾶς παρέπεμψε στὴν ΕΛΕΝΗ τῆς Τροίας (ποὺ πλένει τὰ πόδια της στὸν Εὐρὠτα) καὶ παρατηρεῖ τὴν ΟΙΝΩΝΗ γυναῖκα τοῦ ΠΑΡΙ προβλέποντας τινι τρόπο τὸ τραγικὸ μέλλον. Ἄν ίσχύουν αύτὰ τότε ὁ πίνακας ἁπεικονίζει τὸν ἀρχαῖο μῦθο τοῦ ΠΑΡΙ καὶ τῆς νύμφης ΟΙΝΩΝΗΣ, πιθανῶς μὲ ὑπόρρητους συμβολισμοὺς (συνήθεις τὸν 16ο αἰ.) τῆς ΒΕΝΕΤΙΑΣ καὶ τῆς ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ( Νοῦς—Ψυχὴ — Ὑλικὸς Κόσμος) 

11. "ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΒΡΑΧΩΝ" 

ΛΕΟΝΑΡΔΟΣ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ

Τέλος  ὑπάρχουν βεβαίως καὶ οἱ περίεργοι συμβολισμοὶ στὶς δύο ἐκδοχὲς τῆς "ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΩΝ ΒΡΑΧΩΝ"  τοῦ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ. Συγκεκριμένα στὴν παλαιότερη ἐκδοχὴ (ποὺ σήμερα κοσμεῖ τπ Μουσεῖο τοῦ ΛΟΥΒΡΟΥ) παρουσιάζεται προκλητικὰ καὶ ΑΙΡΕΤΙΚΑ θὰ λέγαμε, Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΝΑ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΒΑΠΤΙΣΤΗ ΚΙ ΟΧΙ ΤΟΝ ΙΗΣΟΥ μὲ ἕναν περίεργο ἀνεξήγητο τρόπο, ἀλλὰ πάντως σαφῆ. Στήν "διορθωμένη " ἐκδοχὴ (ποὺ σήμερα βρίσκεται στὴν Πινακοθήκη τῆς πλατείας Τράφαλκαρ τοῦ ΛΟΝΔΙΝΟΥ) ὁ ΑΓΓΕΛΟΣ δὲν δείχνει εὐθέως τὸν μικρὸ Βαπτιστή, ὅμως ΚΑΤΕΥΘΥΝΕΙ ΠΑΛΙ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΜΕ ΝΟΗΜΑ ΣΕ ΑΥΤΟΝ  ΚΙ ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΙΗΣΟΥ. Εἶναι προφανὲς ὅτι καὶ στοὺς δύο αύτοὺς πίνακές του ὁ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ κάτι ἤθελε νὰ δείξει σχετικὰ μὲ τὸν ΒΑΠΤΙΣΤΗ ποὺ ἐμεῖς σήμερα ἀγνοοῦμε. Ἴσως ὁ μεγάλος ζωγράφος νὰ ἀναφέρεται στὴν μελλοντικὴ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΑΓ. ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ποὺ προπαγάνδιζε αἰῶνες πρὶν ὁ ΙΩΑΚΕΙΜ ΝΤΕΛ ΦΙΟΡΕ τὴν ὁποία ἐποχὴ θὰ ἐγκαινιάσει ἕνας νέος Βαπτιστής...Ἴσως αὐτὸς νὰ εἶναι ὁ ἀληθινὸς ..."ΚΩΔΙΚΑΣ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ"...

___________________

__________________________________________