ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΡΑΣΕΛ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ.
Α.
Ὁ λόρδος Ράσελ (RUSSELL) σπουδαῖος μαθηματικὸς καὶ φιλόσοφος ἔχει ἐκθέσει
ὡς γνωστόν, τὶς ἀντιλήψεις του περὶ Χριστιανισμοῦ στὸ πασίγνωστο δοκίμιο του
"Γιατί δὲν εἶμαι χριστιανός" {τὸ ὁποῖο προέρχεται ἀπὸ μία σχετικὴ ὁμιλία του τὸ 1927 ποὺ πρωτοεκδόθηκε γερμανικὰ τὸ 1932 καὶ
ἀγγλικὰ τὸ 1957).
Ἐκεῖ ὑποστηρίζει, ἐν συνόψει, τὰ ἑξῆς περίπου·:
1) ἂν γιὰ κάθε τι ὑπάρχει ἕνα αἴτιο, τότε τί χρειαζεται ὁ θεός; Δὲν θὰ μποροῦσε τὸ Πρῶτο Αἴτιο νὰ εἶναι τὸ ΑΤΕΡΜΟΝ (χωρὶς ἀρχὴ)
Σύμπαν, δεδομένου ὅτι, ἀφοῦ ἰσχύει ὁ νόμος τῆς ἀφθαρσίας τῆς ὑλοενέργειας, τὸ πιθανώτερο εἶναι τὸ Σύμπαν νὰ μὴν ἔχει ἀρχή ;
Γράφει ὁ Ράσελ :
< Ἂν καθετί πρέπει νὰ ἔχει μιὰν αἰτία, τότε κι ὁ Θεὸς πρέπει νὰ ἔχει μιὰν αἰτία. Ἂν μπορεῖ νὰ ὑπάρχει κάτι χωρὶς καμμιὰ αἰτία, θὰ μποροῦσε κάλλιστα νὰ εἶναι ὁ κόσμος—θεός.....Δὲν ὑπάρχει λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο θὰ πρέπει νὰ ὑποθέσουμε ὅτι ὁ κόσμος εἶχε μιὰν ἀπαρχή. Ἡ ἰδέα ὅτι τὰ πράγματα θὰ πρέπει νὰ ἔχουν μιὰν ἀπαρχή ὀφείλεται στὴν ἔλλειψη τῆς φαντασίας μας.>
2) πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ θεὸς <πάντα ἐν σοφίᾳ> να ἐποίησε, ὅταν παρατηροῦμε νὰ ὑπάρχουν τὸσα ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΛΑΘΗ στὰ διάφορα ὄντα (πχ. στὸν ἀνθρώπινο ὀφθαλμὸ κλπ ) λάθη ποὺ ἀποκαλύπτουν ὅτι κανεὶς "εὐφυὴς σχεδιασμός" δὲν ὑπάρχει στὴν Φύση παρὰ μόνο ὁ νόμος τῆς Φυσικῆς Ἐπιλογῆς ποὺ διατύπωσε ὁ Δαρβῖνος ;
Διερωτᾶται μὲ χιοῦμορ ὁ Ράσελ :
< Πιστεύεις ὅτι,ἂν σοῦ δίνονταν παντοδυναμία καὶ παντογνωσία κι ἑκατομμύρια ἔτη στὰ ὁποῖα θὰ τελειοποιοῦσες τὸν κόσμο, ἐσὺ δὲν θὰ κατασκεύαζες τίποτα περισσότερο ἀπὸ τὴν Κοὺ- Κλοὺξ- Κλάν, τοὺς φασίστες καὶ τὸν κ.Οὐίνστον Τσῶρτσιλ;>
3) ἂν τὸ Καλὸ καὶ τὸ Κακὸ εἶναι ἐκ θεοῦ
αύτὸ σημαίνει ὅτι ΔΕΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ,
ἐνῶ ἂν μόνο τὸ Καλὸ εἶναι ἐκ θεοῦ, τότε τὸ ΚΑΚΟ ΕΙΝΑΙ ΘΕΟΣ. Ἐρωτᾶ ὁ Ρἀσελ :
< τὸ Ὀρθὸ καὶ τὸ Λάθος ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν βούληση τοῦ θεοῦ ἢ ὄχι;
Ἀν ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν θεία βούληση, τότε γιὰ τὸν Θεό τὸν ἴδιο, δὲν ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ σωστοῦ καὶ λάθους καὶ δέν ἔχει νόημα νὰ λέγεται πὼς ὁ Θεὸς εἶναι καλός.
Ἂν πεῖς, ὅπως κάνουν οἱ θεολόγοι, ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι καλός, θὰ πρέπει μετὰ νὰ παραδεχτεῖς ὁτι τὸ ὀρθὸ καὶ τὸ λάθος ἔχουν κάποιο νόημα ἀνεξάρτητο ἀπὸ τὴν βούληση τοῦ Θεοῦ,
δηλ.τὸ σωστὸ καὶ τὸ λάθος προϋπάρχουν τοῦ Θεοῦ>.
4) ὁ Ἰησοῦς δὲν ἦταν κήρυκας Ἀγάπης ἀλλὰ μᾶλλον Σκληρότητας, ἐφόσον προέβλεπε γιὰ ὅσους δὲν δέχονται τὴν διδασκαλία Του (δηλ τὶς ἀπόψεις του) τὴν ΑΙΩΝΙΑ Κόλαση.
Ἐξάλλου, λέει ὀ Ράσελ, οὔτε σοφὸς ἦταν, ἀφοῦ ἔπεσε ἔξω στὶς προβλέψεις Του πιστεύοντας ὅτι στὰ χρόνια Του θὰ γινόταν ἡ Συντέλεια
{ἀμὴν γἀρ λέγω ὑμῖν οὐ μὴ τελέσητε
τὰς πόλεις τοῦ Ἰσραὴλ ἕως ἄν ἔλθῃ ὁ Υιὸς τοῦ Ἀνθρώπου=ἀλήθεια σᾶς λἐω , δὲν θὰ προλάβετε νὰ τελειώσετε ὅλες τὶς πόλεις τοῦ Ἰσραὴλ καὶ θὰ ἔρθει ὁ Υἱὸς τοῦ Ἀνθρώπου—ΜΑΤΘ. 10,23}.
Β.
Ἀπὸ τὰ παραπάνω ἐπιχειρήματα τοῦ λόδρου Ράσελ τὸ πιὸ ΣΟΒΑΡΟ εἶναι τὸ τελευταῖο , εἰδικῶς ἐκεῖ ποὺ ἀναφέρεται στὴν ἐσχατολογικὴ πεποίθηση τοῦ Ἰησοῦ ὅτι ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΜΕΛΛΟΥΣΑ ΚΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΝΤΑΙ καὶ θὰ λάβουν χώρα ΕΝΤΟΣ ΕΚΕΙΝΗΣΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ, ἐπειδὴ πράγματι εἶναι ΠΑΜΠΟΛΛΑ τὰ σχὲτικὰ χωρία ποὺ τὸ ἐπιβεβαιώνουν αύτό. Σταχυολογῶ ἐν προκειμένῳ δύο σὰν τὸ παραπάνω μνημονευθὲν ἀπὸ τὸν Ράσελ ἐκ τοῦ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ (10,23) :
<ὅταν ἴδητε ταῦτα γενόμενα ,γινώσκετε ὅτι ἐγγὺς ἐστιν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ· ἀμὴν λἐγω ὑμῖν ὅτι μὴ παρέλθῃ ἡ γενεὰ αὕτη ἕως πάντα γένηται—ΛΟΥΚ.21,31‒32>
Καί :
<εἰσί τινες τῶν ὦδε ἑστηκότων οἵτινες οὐ γεύσωνται θανάτου ἕως ἄν ἴδωσι τὸν Υἱὸν τοῦ Ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ—ΜΑΤΘ.16,28>
Συνεπῶς ΦΑΙΝΕΤΑΙ πὼς ἔχει δίκιο ὁ Ράσελ
ὅταν ἐγκαλεῖ τὸν Ἰησοῦ γιὰ ΕΣΦΑΛΜΕΝΗ ἐσχατολογικὴ προφητεία.
Ὡστόσο, ὑπάρχει καὶ μία ἂλλη πιθανότητα·
ὁ Ἰησοῦς νὰ μίλησε ΜΟΝΟΝ γιὰ τὸ Τέλος τῆς Ἱερουσαλὴμ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΓΕΝΙΑ κι ὄχι γιὰ τὸ Τέλος τοῦ Κόσμου καὶ οἱ Μαθητὲς νὰ παρεξήγησαν τὰ λεγόμενα Του ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὸ ἀποκαλυπτικό (δηλ. ἐσχατολογικό) κλῖμα τῆς ἐποχῆς (ὅπως αύτὸ παρουσιάζεται πχ. στὰ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ). Διαφορετικὰ ἂν ὁ Ἰησοῦς ἀναφερόταν στὸ Τέλος τοῦ Κόσμου ἐντὸς ἐκεὶνης τῆς γενιᾶς ΤΙ ΝΟΗΜΑ ΕΙΧΕ Η ΠΡΟΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΓΛΥΤΩΣΟΥΝ ΦΕΥΓΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ;
{=τότε οἰ ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ φευγέτωσαν εἰς τὰ ὄρη—ΜΑΡΚ.13,24}
Σὲ τί θὰ τοὺς ἔσωζε μιὰ τέτοια φυγὴ ἂν ἐπρόκειτο ὄντως νὰ ἔρθει τὸ Τέλος τοῦ Κόσμου;
Πάντως εἶναι ἀλήθεια ὅτι ΟΛΗ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ κατάλαβε τὰ λόγια τοῦ Ἰησοῦ ὡς ἀναφερόμενα στὴν Συντέλεια ΕΝΤΟΣ ΕΚΕΙΝΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ,
γι αύτὸ καὶ ΑΝΕΜΕΝΕ ΤΗΝ Β' ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ, γεγονὸς πού, ὡς γνωστόν, τῆς δημιούργησε στὰ τέλη τοῦ 1ου αἰ. τὸ ΜΕΓΑ θεολογικὸ πρόβλημα τῆς λεγόμενης ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ.
Γράφει πχ.ὀ Παῦλος πρὸς τοὺς Θεσσαλονικεῖς:
<ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι εἰς τὴν Παρουσίαν τοῦ Κυρίου ...ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα.>
{=ἐμεῖς ποὺ θὰ εἲμαστε ἀκόμα ζωντανοὶ κατὰ τὴν Παρουσία τοῦ Κυρίου...θὰ ἁρπαχτοῦμε στὰ σύννεφα γιὰ νὰ προϋπαντήσουμε τὸν Κύριο στὸν ἀέρα—Α' ΘΕΣΣ., 4,15—17}
Βλ. περισσότερα ἐπ’ αὐτοῦ :
Στὶς ἄλλες τρεῖς ἐνστάσεις τοῦ Ράσελ κατὰ τοῦ χριστιανισμοῦ, οἰ ἀπαντήσεις δὲν εἶναι δὺσκολο νὰ βρεθοῦν. Καὶ ἰδοὺ μερικές·
1) στὸ πρῶτο ἐπιχείρημα ὀ Ράσελ προσπαθεῖ νὰ ἀκυρώσει κατ' οὐσίαν τὸν ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ καὶ τὸν ΑΓ.ΘΩΜΑ ΑΚΙΝΑΤΗ. Ὅμως μπορεῖ κάποιος νὰ ἀνταπαντήσει εὐκολα στὸν Ρἀσελ ὅτι ἀποδὶδοντας τὸ Πρῶτο Αἴτιο, στὸ Σύμπαν, τελικὰ τὸ ΘΕΟΠΟΙΕΙ ὐπορρήτως. Ἀπορρίπτει δηλ. τὸν θεὸ θεοποιῶντας τὸ Σύμπαν...
2) Στὸ β' ἐπιχείρημα ἀντιδιαστέλλοντας τὴν Φυσικὴ Ἐπιλογὴ τοῦ ΔΑΡΒΙΝΟΥ μέ τὸν λεγόμενο ΕΥΦΥΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ, μεταφέρει τὴν ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ἀπὸ τὸ παρελθὸν στὸ μέλλον.
Δηλ. ἀντὶ ἑνὸς δημιουργοῦ θεοῦ ποὺ σχεδίασε στὴν ἀρχὴ τὸν κόσμο, ὀ κόσμος ἐξελίσσεται ἀκολουθῶντας ἕναν ἐν κινήσει σχεδιασμὸ μὲ σκοπὸ πάντοτε τὴν ἐξυπηρέτηση τῆς ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ τῶν διαφόρων ὄντων στὸ ἑκάστοτε ΜΕΛΛΟΝ.
3) Στὸ γ' ἐπιχείρημα το ἠθικό (ΚΑΝΤ) ὁ Ρἀσελ ὐπορρήτως δέχεται μία ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ἔστω ἄνευ θεοῦ, θεωρῶντας ὅτι ἡ θρησκεία εἶναι ἀπορριπτέα διότι ἐμποδίζει τὴν ἀνθρώπινη ΠΡΟΟΔΟ. Τελικὰ δηλ. υπάρχει ὄντως Καλὸ καὶ Κακὸ γιὰ τὸν Ράσελ: Κακὸ εἶναι ἡ ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΗΣΗ τοῦ ἀνθρώπου (ποὺ ὁ Ράσελ ἐντοπίζει στὴν θρησκεία) καὶ Καλὸ ἠ ΠΡΟΟΔΟΣ του (τὴν ὁποία ὁ λόρδος φιλόσοφος καὶ μαθηματικὸς ταυτίζει μὲ τὴν ἐπιστήμη).
Τελικὰ σὲ ἕναν κόσμο in statu viae (δηλ. ἐξελισσόμενο) ὑφίσταται πὰντοτε ἡ διαφορὰ μεταξὺ προτιμητέου ΔΕΟΝΤΟΣ καὶ ἀπορριπτέου ΟΝΤΟΣ.
Θὰ ὀλοκληρώσω αὐτὴν τὴν σύντομη ἀναίρεση τοῦ ΑΘΕΪΣΤΙΚΟΥ κηρύγματος τοῦ λόρδου Ράσελ μὲ τὰ ἑξῆς·
ἐχουν ὑπάρξει πολλὲς κριτικὲς κατὰ τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπὸ πολλὰ μεγάλα πνεύματα ἐδῶ καὶ 2000 χρόνια (πχ. τοῦ ΚΕΛΣΟΥ, τοῦ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ, τοῦ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ, τοῦ ΝΙΤΣΕ) καὶ τὶς ἔχω μελετήσει ΟΛΕΣ. Πιὸ ἐπιτυχημένη κριτικὴ ἀπὸ ἐκείνη τῶν ΚΕΛΣΟΥ καὶ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ , τὸν 2ο αἰ. καὶ 3ος.αἰ. ἀντιστοίχως , δὲν ὐπῆρξε καὶ τοῦτο διὸτι όλες οἱ νεωτερικὲς κριτικὲς ἀποτελοῦσαν στὴν οὐσία ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ, ἐνῶ οἰ ΚΕΛΣΟΣ καὶ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ἔχοντας ΜΗ χριστιανικὲς ἀφετηρίες ἑδραζόμενες στὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφία* δὲν κατέφυγαν σὲ μίαν ἀντιστροφὴ τοῦ χριστιανισμοῦ δηλ. ΣΕ ΕΝΑΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ ΧΩΡΙΣ ΘΕΟ, ὅπως ἔκαναν ὅλοι οἱ νεώτεροι "ἀντιχριστιανοί" φιλόσοφοι, ἀλλὰ σὲ ἕναν ἐκλεκτικὸ πλατωνισμό.
_____
* ἡ κριτικὴ τοῦ Κέλσου καὶ τοῦ Πορφύριου στοχεύει στὸν ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ τοῦ χριστιανισμοῦ τὸν ὁποῖον ἀντιδιαστέλλει μὲ τὸν ΚΟΣΜΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας (μάλιστα ὁ Πορφύριος προχώρησε σὲ μίαν πρωτοποριακὴ γιὰ τὴν ἐποχή του φιλολογικὴ κριτικὴ τοῦ βιβλικοῦ κειμένου) .
Ἀντιθέτως ὁ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβἀτης δὲν παύει νά βλεπει τὸν χριστιανισμὸ ποὺ πολεμᾶ μέ χριστιανικὰ μάτια, προσπαθῶντας νὰ φτιάξει μιὰν τρόπον τινα νεοπλατωνικὴ "ἐκκλησία" ὅπως διεπίστωσε καὶ ἐπεσήμανε κι ὁ ΚΑΒΑΦΗΣ { "σύστημα καινούργιας ἐκκλησίας, ἀστεῖον καὶ στὴν σύλληψι καὶ στὴν ἐφσρμογή"} στὸ ποίημα του "ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ ΟΡΩΝ ΟΛΙΓΩΡΙΑΝ" .
