"ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ GODOT'. Μιλᾶμε γιὰ νὰ μὴν ἀκοῦμε τὶς πεθαμένες φωνές.
Ἰρλανδὸς ὁ ΣΑΜΙΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ (Beckett/ 1906-1989) μὲ πιθανὴ καταγωγὴ ἐκ Γάλλων Οὑγενότων θεωρεῖται ὁ ἱδρυτὴς τοῦ σύγχρονου θεάτρου τοῦ "Παραλόγου" —πού, βεβαίως, μόνο παράλογο δὲν εἶναι, ἀφοῦ ἀπεικονίζει τὴν πάλη τοῦ ἀνθρώπου μέ τὸ Μηδέν.
Ὁ Μπἐκετ σπούδασε καὶ δίδαξε ρωμανικὲς γλῶσσες , ἀγγλικὴ καὶ γαλλικὴ φιλολογία στὸ προτεσταντικὸ πανεπιστήμιο Trinity College τοῦ Δουβλίνου (τὸ ἱδρυθὲν γιὰ λόγους θρησκευτικῆς προπαγάνδας στὴν καθολικὴ Ἰρλανδία ἀπὸ τὴν Ἐλισάβετ Α') .
Γρήγορα ὅμως ἐγκατέλειψε τὴν Διδακτικὴ ποὺ ἀπεχθανόταν, μετακόμισε στὸ ΠΑΡΙΣΙ τὸ 1937 καὶ ἀφιερώθηκε στὴν συγγραφή.
Πρώτη βεβαίως ἐπιρροὴ του ὑπῆρξε ὁ JOYCE τὸν ὁποῖον γνώρισε γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1928 ὅταν πρωτοβρέθηκε στὸ Παρίσι γιὰ νὰ διδάξει ἀγγλικὴ φιλολογία στὴν École Normale Supérieur καὶ τοῦ ὁποίου ἔκανε ἀργότερα καὶ χρἐη, τρόπον τινα, γραμματέα (τὸ 1937 ὁ Joyce ἦταν ἤδη τυφλός).
Τέλος πἀντων , σταθμὸς γιὰ τὸν Μπέκετ ὑπῆρξε τὸ θεατρικὸ του ἔργο "ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΚΟΝΤΟ" γραφὲν γαλλιστί * ποὺ ἀνέβηκε τὸ 1953 στὸ μικρὸ θέατρο Babylon τοῦ Παρισιοῦ (σκηνοθεσία R. Blin ) καὶ ἄλλαξε τὰ δεδομένα τοῦ Θεάτρου.
Θὰ ἀναφέρω ἐπ'αύτοῦ τρία τεκμήρια ποὺ ἀποδεικνύουν τὶς ρηξικέλευθες ἀλλαγὲς τοῦ Μπέκετ στὸ θέατρο :
α) διαρρηγνὐεται ἡ σχέση λόγου—δράσης (ἂλλα λένε τὰ πρόσωπα τοῦ ἒργου & ταυτόχρονα κάνουν τὰ ἀντίθετα)
β) οἱ σκηνικὲς ὀδηγίες ἀποτελοῦν μέρος τοῦ ἔργου (γι αύτὸ καὶ σήμερα τὸ ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΕΚΕΤ εἶναι αύστηρὸ στὶς ἄδειες ποὺ δίνει γιὰ παραστάσεις τῶν ἔργων τοῦ Ἰρλανδοῦ συγγραφέα στὸ θέμα τῆς τήρησης τῶν σκηνικῶν ὁδηγιῶν)
πχ. βλ. τὸ ἀπόσπασμα **:
<ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: Λοιπόν; Φεύγουμε;
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Ἀνέβασε τὰ βρακιά σου!
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: Ἔ;
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Ἀνέβασε τὰ βρακιά σου.
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: Νὰ κατεβάσω τὰ βρακιά μου;
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Νὰ ΑΝΕβάσεις τὰ βρακιά σου.
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: (βλέπει πὼς το παντελόνι του εἶναι πεσμένο.) Ἄ, ναί.
(Ἀνεβάζει τὸ παντελόνι του. Σιωπή)
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Λοιπόν φεύγουμε;
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: Πᾶμε.
(Δὲν σαλεύουν)
ΑΥΛΑΙΑ>
γ) δὲν ὐπάρχει ἠ γνωστὴ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ΔΟΜΗ τοῦ θεάτρου, ἡ προβλέπουσα ΚΑΘΑΡΣΗ. Στὰ ἔργα τοῦ Μπέκετ δὲν ὑπάρχει τέτοια νοηματική—λογικὴ δομή.
Στό "ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΚΟΝΤΟ" ἔχουν δοθεῖ ἂπειρες έρμηνεῖες (δύο ρακένδυτοι περιμένουν τὸν κ.ΓΚΟΝΤΟ —Godot —ὀ ὀποῖος ποτέ δέν ἔρχεται).
Σὲ πολλοὺς ὐπῆρξε ἡ ὑποψία γιὰ τὸ θεολογικὸ νόημα τοῦ ἔργου ( God-ot) .
Ὁ ἴδιος ὁ Μπἐκετ ἀπαντῶντας σέ σχετικὴ ἐρώτηση τοῦ σκηνοθέτη ΣΤΑΪΝΕΡ ἀπάντησε <ΑΝ ΗΞΕΡΑ ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΓΚΟΝΤΟ ΘΑ ΤΟ ΕΛΕΓΑ>.
Σημασία ἔχει πάντως ὅτι ἡ ΑΝΑΜΟΝΗ κάποιου Μεσσία ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΠΕΡΝΑ ΑΝΟΥΣΙΑ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΕΣ.
Ἐπίσης ἕνα δεύτερο κυρίαρχο στοιχεῖο στὸν Μπἐκετ εἶναι ἡ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ καὶ αὐτὸ φαίνεται κατεξοχὴν στὴν ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ—ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ τῶν ἀνθρώπων ποὺ φτάνει μέχρι τὴν στιγμὴ τῆς γέννησης....(εἶναι ἐμφανὴς ἡ ἐπιρροὴ τῆς ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ τῆς Klein στὸν Μπέκετ, ὁ ὁποῖος εἶχε θεραπευτεῖ μέσῳ ψυχοθεραπείας ἀπὸ βαριά κατάθλιψη μετὰ τὸν θάνατο τοῦ πατέρα του) .
Τὸ ἔργο τοῦ Μπέκετ διδάσκει δηλ. ὅτι ΔΙΑΛΕΓΟΥΜΕ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΤΣΙ ΜΕ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΜΝΗΜΕΣ ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΜΕ ΤΟ ΕΓΩ ΜΑΣ καὶ μὲ αύτὸ τὸ ἀποσπασματικὸ Ἐγὼ παλεὺουμε ἀπεγνωσμένα ἐναντὶον τοῦ ΜΗΔΕΝΟΣ ποὺ πανταχόθεν μᾶς περιβάλλει.
Ὁλοκληρώνοντας θέλω νὰ ἐπισημάνω ὅτι τὸ ἔργο τοῦ Μπέκετ οὐτε βεβαίως παράλογο εἶναι, οὐτε μηδενιστικό, ἀντιθέτως συγκροτεῖ ἕνα ΕΣΧΑΤΟ ΚΑΙ ΑΠΕΓΝΩΣΜΕΝΟ "ΟΧΙ" ΣΤΟ ΜΗΔΕΝ ποὺ συνεχῶς μᾶς ἀπειλεῖ γιατὶ συνεχῶς λαμβάνει χώρα...
Παρακάτω ἀντιγράφω, τὴν ὡραιότερη —κατὰ τὴν γνώμη μου—σκηνὴ ἀπὸ τό "Περιμένοντας τὸν Γκοντό" :
<ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ :Στὸ μεταξὺ ἂς προσπαθήσουμε νὰ κουβεντιάσουμε ἥσυχα, μιᾶς καὶ μᾶς εἶναι ἀδύνατο νὰ τὸ βουλώσουμε.
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Ἔχεις δίκιο, εἴμαστε ἀνεξάντλητοι.
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ : Εἶναι γιὰ νὰ μὴν σκεφτόμαστε.
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ : Ἔχουμε κάποια δικαιολογία.
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ : Εἶναι γιὰ νὰ μὴν ἀκοῦμε .
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Ἔχουμε τοὺς λόγους μας
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ :Τὶς πεθαμένες φωνές
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ :Κάνουν ἕνα σούσουρο σὰν φτερά
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: Σὰν φύλλα
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Σὰν ἂμμος
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ :Σὰν φύλλα
ΣΙΩΠΗ
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ :Μιλᾶνε ὅλες μαζί
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ :Κάθε μιὰ γιὰ πἀρτη της
ΣΙΩΠΗ
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Τί λἐνε;
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: Λἐνε γιὰ τὴν ζωή τους
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Δὲν τοὺς φτάνει ποὺ ἔζησαν.
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ :Πρἐπει νὰ μιλᾶνε γι αὐτό.
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ :Δὲν τοὺς φτάνει ποὺ πέθαναν.
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: έν εἶναι ἀρκετό.
ΣΙΩΠΗ
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Κάνουν ἕνα σούσουρο σὰν πούπουλα
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ :Σὰν φύλλα
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Σὰν στάχτες
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ :Σὰν φύλλα
ΜΕΓΑΛΗ ΣΙΩΠΗ>
Ἐπιμύθιο·
μιλᾶμε, λοιπόν, γιὰ νὰ μὴν ἀκοῦμε τὶς Πεθαμένες Φωνές...
_____
* ὅταν ρωτήθηκε ὁ Μπέκετ γιατὶ γράφει στὰ γαλλικὰ ποὺ δὲν ἦταν ἡ μητρική του γλῶσσα ἀπάντησε <γιὰ νὰ ἀποφύγω τὴν γραφὴ μὲ στῦλ—ἐννοεῖ : συναίσθημα>
** ὅλα τὰ ἀποσπάσματα εἶναι σὲ μετάφραση Ἀλεξάνδρας Παπαθανασοπούλου
ΥΓ στὴν φωτό. ὁ πίνακας τοῦ ΦΡΗΝΤΡΙΧ
(Caspar David Friedrich) μὲ τοὺς ΔΥΟ ΑΝΔΡΕΣ ΠΟΥ ΚΟΙΤΟΥΝ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ποὺ ἀπετἐλεσε τὴν σκηνοθετικὴ ἔμπνευση γιὰ τό "ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΚΟΝΤΟ"
