Διαμαντῆς Κούτουλας

 Ὅλοι θυμοῦνται τὴν σκηνὴ ἀπὸ τὴν καλὴ ταινία τοῦ 1986 "ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ" (βασισμένη στὸ ἀριστούργημα τοῦ ΕΚΟ) ὅπου ὁ φανατικὸς καλόγερος (ποὺ θεωρεῖ τὸ γέλιο ὡς ἔργο τοῦ Σατανᾶ) καίει τὸ μοναδικό χειρόγραφο ἀπὸ τὸ δεύτερο βιβλίο τῆς ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ τοῦ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ,στὴν ὁποία  ὁ Μακεδόνας σοφὸς διαπραγματευόταν τὰ περὶ ΚΩΜΩΔΙΑΣ. Βέβαια ,στὴν πραγματικότητα δὲν ἔγιναν ἐτσι τά γεγονότα ,ἐπειδὴ ΗΔΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ εἶχε χαθεῖ ἡ περίφημη "ΠΟΙΗΤΙΚΗ Β' ". Ἰδοὺ λοιπόν πῶς ἔχουν τὰ πράγματα ἱστορικῶς· ὁ ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ(+240μΧ)  στὸ 5ο βιβλίο τοῦ ἔργου του   "ΒΙΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ" ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἀριστοτέλης ἔγραψε ΔΥΟ βιβλία περὶ Ποιητικῆς , ἐνῶ ὁ ἴδιος ὁ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ διαβεβαιώνει στὸ πρῶτο βιβλίο ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ (κεφ.6) πὼς "ΠΕΡΙ ΚΩΜΩΔΙΑΣ ΥΣΤΕΡΟΝ ΕΡΟΥΜΕΝ" (τὸ 1ο βιβλίο τῆς Ποιητικῆς ἀσχολεῖται μὲ τὴν Τραγωδία). Παρόμοια γράφει ("διώρισται περὶ γελοίων χωρὶς ἐν τοῖς περὶ ποιητικῆς") καὶ στὴν "ΡΗΤΟΡΙΚΗ" του ὁ Ἀριστοτέλης  (Α ,ΙΙ, 1372  a

Πρόκειται γιὰ τὴν τελευταία Τραγωδία τῶν μεγάλων ἀρχαίων Τραγικῶν —συγκεκριμένα τοῦ ΕΥΡΙΠΙΔΗ τοῦ τελευταίου μεγάλου—μὲ τὸ πιὸ παράδοξο ,ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΟ καὶ πιὸ σύγχρονο (σέ μᾶς)νόημα.  Γράφτηκε τὸ 407 πΧ ὅταν ὁ Εύριπίδης ἢταν αὐτοεξόριστος στὴν Πέλλα στὴν αὐλὴ τοῦ Μακεδόνα βασιλιᾶ Ἀρχέλαου.  Παίχτηκε μετὰ τὸν θάνατο του τὸ 405 πΧ (ὁ Εὐριπίδης πέθανε τὸ 406 πΧ καὶ τὸν θρήνησαν οἱ Ἀθηναῖοι —πού ὅταν ζοῦσε τὸν κυνήγησαν. Σηκώθηκαν ὄρθιοι μόλις μπῆκε στὸν προἀγωνα ὁ 90ετὴς ΣΟΦΟΚΛΗΣ μὲ ΜΑΥΡΑ ράσα στὴν σκηνὴ πενθῶντας τὸν τελευταῖο τῶν μεγάλων Τραγικῶν). ΥΠΟΘΕΣΗ : ὁ θεὸς Διόνυσος ἔρχεται στὴν Θήβα νὰ κηρύξει τὴν νέα θρησκεία του ,ἀλλὰ ὁ βασιλιᾶς ΠΕΝΘΕΑΣ τὸν διώκει·   τότε ὁ θεὸς  παραπλανᾶ τὸν Πενθέα ἀλλάζοντας μορφὴ καὶ τὸν πείθει νὰ ΝΤΥΘΕΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ γιὰ νὰ παρακολουθήσει τὶς ΓΥΝΑΙΚΕΣ ποὺ λατρεύουν τὸν Διόνυσο μαινόμενες ἐν ἐκστάσει —ΜΑΙΝΑΔΕΣ—στὸν Κιναιθῶρα.  Ἡ παγίδα τοῦ θεοῦ  πετυχαίνει·  οἱ γυναῖκες ἀντιλαμβάνονται τὸν μεταμφιεσμὲνο ΠΕΝΘΕΑ (ποὺ ὁ Διόνυσος τὸν προέτρεψε ὕπουλα νὰ..ἀνεβεῖ σὲ ἕ

 Ὁ "ΗΛΙΘΙΟΣ" τοῦ Ντοστογιέφσκι εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἀριστουργήματα του (ποὺ ὁλοκλήρωσε τὸ 1869) ὅπου ἐκφράζει τὶς θρησκευτικὲς (καὶ βεβαίως τὶς ἀκραῖες ΠΑΝΣΛΑΒΙΚΕΣ ) του ἀντιλήψεις στὸ πρόσωπο τοῦ ΗΛΙΘΙΟΥ—τοῦ πρίγκηπα ΜΙΣΚΙΝ—ποὺ μόνο ἠλίθιος  βέβαια δὲν εἶναι· ἁπλῶς ρωτᾶ τά αύτονόητα καὶ ἀμφισβητεῖ τὰ προφανῆ δημιουργῶντας προβλήματα στοὺς γύρω του , οἱ ὁποῖοι τὸν θεωροῦν "ἀγαθό" καὶ "ἀφελῆ"..   Θυμίζει  τὸν Χριστὸ βέβαια  ὁ ΜΙΣΚΙΝ σε πολλά.  Δὲν  θὰ ἀναλύσω ἐδῶ ὅλο αύτὸ τὸν λογοτεχνικὸ ὀγκόλιθο ,  οὔτε  συστήνω τὸ "βαρὺ" αύτὸ βιβλίο σὲ ..ἀρχάριους στὸ ἐργο τοῦ Ντοστογιέφσκι. Ἄς ξεκινήσουν , ὅσοι ἐνδιαφἐρονται γιὰ τὸ ἔργο τοῦ μεγαλύτερου λογοτέχνη ὅλων τῶν ἐποχῶν, μὲ τὸ ΥΠΟΓΕΙΟ , τοὺς ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΥΣ, τὸ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ.  Ὑπάρχει ὅμως ἕνα σημεῖο  στὸν "ΗΛΙΘΙΟ" ποὺ πρέπει νὰ διαβάσουν ΟΛΟΙ γιὰ νὰ  γνωρίσουν  πῶς γράφει ἕνας   ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ  ὁ ὁποῖος ἔχει ΖΗΣΕΙ  ὁ ἴδιος ,ὅσα διηγεῖται.  Ἀναφἐρομαι στὴν διἠγηση τῆς ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ , (5ο Κεφ.

                 Τὸ μεγαλύτερο ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ  πρόβλημα ποὺ ἀντιμετώπισε ἡ Ἐκκλησία τὸν 1ο αἰ. ἦταν τὸ ὅτι ΑΝΕΜΕΝΕ ΣΕ ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ,ΤΗΝ Β' ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ & ΤΗΝ ΣΥΝΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ—βασισμένη σὲ λόγια τοῦ Εὐαγγελίου—  ἀλλὰ ὁ ΚΥΡΙΟΣ ΔΕΝ ΗΡΘΕ.. Γράφει σχετικῶς ὁ Bultmann στὸ "ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ"(ἐκδ.Ἴνδικτος,2008,σ.59): " Τὸ πρόβλημα μὲ τὴν ἐσχατολογία ἀνέκυψε ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ ἀναμενόμενο τέλος τοῦ κόσμου δὲν ἐπῆλθε, ὁ Υἱὸς τοῦ Ἀνθρώπου δὲν ἐμφανίστηκε ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἡ Ἱστορία συνεχίστηκε". Τὶ συνέβη λοιπόν, κι ἔπεσε τόσο ἔξω ἡ πρώτη  Ἐκκλησία στὶς ἐσχατολογικὲς προβλέψεις  της; 1.  Ἄς πάρουμε τὰ πράγματα ἀπὸ τὴν ἀρχή· βρισκόμαστε λίγο πρὶν τὸ Πάθος  κι οἱ Μαθητὲς ἀγναντεύοντας τὸν περίλαμπρο ΝΑΟ τῆς Ἱερουσαλήμ ἀπὸ τὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν ἐκφράζουν τὸν θαυμασμό τους ἐνώπιον τοῦ Ἰησοῦ ὁ ὁποῖος ὅμως ΠΡΟΦΗΤΕΥΕΙ τὴν Ισοπέδωση τοῦ  Ναοῦ,λέγοντας στοὺς ἐμβρόντητους ἀκροατές του ὅτι ΔΕΝ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΠΕΤΡΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ, ἀπ αὐτόν. Οἱ Μαθητὲς σ

 Τὰ ὅσα γράφω παρακάτω, ἐν συνόψει φυσικά — καθόσον ὁ χῶρος δὲν ἐνδείκνυται γιὰ ἐνδελεχεῖς καὶ λεπτομερεῖς  ἀναλύσεις—βασίζονται πάνω στὴν ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ  ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ἄν καὶ ἐπ αὐτῶν ἔχουν γράψει περίφημοι θεολόγοι, Ἕλληνες καὶ ξένοι πχ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ, BULTMANN, CULMMANN κλπ. Καταρχὰς ὁ Ἰησοῦς —ὄπως διαπιστώνουμε ἀπὸ τὰ Συνοπτικὰ Εὐαγγέλια ,τὴν πιὸ ἀκριβῆ ΙΣΤΟΡΙΚΩΣ πηγὴ τῶν κηρυγμάτων του— ὁ Ἰησοῦς λοιπὸν ΔΕΝ ΜΙΛΗΣΕ ΚΑΘΟΛΟΥ ΠΕΡΙ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ.  Ἡ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓ̣ΙΚΗ αὐτὴ ἰδέα γεννήθηκε ἀρκετὰ ἀργότερα γιὰ ἕναν ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ καὶ ΚΡΙΣΙΜΟ λόγο:  γιὰ νὰ δώσει ἀπάντηση στὸ καίριο ἐρὠτημα τῆς ἀρχέγονης Ἐκκλησίας "ΓΙΑΤΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΔΕΝ ΗΡΘΕ" ἐνῶ ἤδη ΕΙΧΕ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΙ Η ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ ΚΑΙ Ο ΝΑΟΣ. [ ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ :  ἔχω γράψει ἄλλοτε ὅτι ὁ Χριστὸς ὅπως προκύπτει ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΣ ἀπὸ τὸ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ , τὸ ἀρχαιὀτερο Εὐαγγέλιο, πρόβλεψε τὴν καταστροφὴ τοῦ Ναοῦ , τὴν ίσοπέδωση τῆς Ἱερουσαλὴμ καὶ τὴν Διασπορὰ τῶν Ἑβραίων —δηλ.ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΚΟΥ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΥ— μιλῶντας μὲ ΑΛΛΗΓΟΡΙΚΗ ΦΡΑΣΕΟΛΟΓΙΑ περὶ ούρανίων Σημείων κ

Γνωστὸς καὶ περιλάλητος ὁ ΑΡΕΙΟΣ ὁ μέγας  "Αἱρεσιάρχης" ,  σὲ μιὰν ἐποχὴ ποὺ οἱ φιλοσοφοῦντες γιὰ τὸ Τριαδικὸ Δόγμα "ἀλληλομάχονταν" σφόδρα.Ἤδη πρὶν ἀπὸ αὐτὸν , ὁ μέγας ΩΡΙΓΕΝΗΣ προσπαθῶντας νὰ ἐξηγήσει φιλοσοφικὰ τὸν Χριστιανισμό ΕΙΧΕ "ΑΠΟΔΕΙΞΕΙ" ΒΙΒΛΙΚΑ τὸν Πλατωνισμό ,ὑποστηρίζοντας ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ἀπο πάντα προαιωνίως Δημιουργός  {πῶς ἀλλιῶς; } ἀρα καὶ ὁ ΚΟΣΜΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙ  ΑΠΟ ΠΑΝΤΑ ΩΣ ΠΡΟΑΙΩΝΙΟΣ. Στὸ ἄλλο ἄκρο ὁ Ἄρειος , θεολογῶντας  ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΣ μὲ βάση τὴν ἑλληνικὴ  ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ  καὶ ΣΗΜΑΣΙΑ  τῶν λέξεων ἔλεγε ὅτι ὁ ὅρος  "Πατήρ"  γιὰ τὸν θεὸ ὑπονοεῖ ὅτι ΚΑΠΟΤΕ  ἔγινε Πατέρας, ΠΡΙΝ δὲν ἦταν·   ὁμοίως καὶ ὁ Υἰὸς "ΚΑΠΟΤΕ" ἔγινε Υἰος {=ΗΝ ΟΤΕ ΟΥΚ ΗΝ} ἄρα ὁ Ὑιὸς ἔχει ἀρχὴ , δὲν ὑπάρχει ἀπὸ πάντα..  Ὁπότε, ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι φύσει θεὸς ἀλλὰ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ καὶ αὐτὸς ΕΝ ΧΡΟΝῼ —ἐξ οὗ καὶ ἡ  παράδοση τῆς Ἁγιογραφίας  τοῦ Ἀρειανισμοῦ ποὺ παρουσιάζει ΑΓΕΝΕΙΟ τὸν Χριστὸ ΠΡΙΝ ΤΟ ΠΑΘΟΣ καί γενειοφόρο κατὰ τό Πάθος . Συγκεκριμένα, ἡ ἀντίληψη τοῦ ΑΡΕΙΑ

Τὴν τελευταία μέρα πρὶν τὴν Ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνας (21-9-480πΧ) ,οἱ Πελοποννήσιοι στὸ πολεμικὸ συμβούλιο ποὺ ἔγινε ,ἐπρόκειτο  νὰ ἀποφασίσουν τὴν ἀποχώρηση τους ἀπό τὴν Σαλαμῖνα γιὰ τὴν προάσπιση τοῦ Ἰσθμοῦ ἀπὸ τὴν ἐπίθεση τῶν Περσῶν,  ὁπότε ὁ Θεμιστοκλῆς ἔπαιξε ἕνα παράδοξο ΔΙΠΛΟ  παιχνίδι γιὰ τὴν μελλοντικὴ σωτηρία τῶν  πόλεως Ἀθηνῶν, Ο,ΤΙ ΚΙ ΑΝ ΓΙΝΟΤΑΝ.. Στέλνει τὸν δοῦλο ("οἰκέτη") του ΣΙΚΙΝΝΟ παιδαγωγὸ τῶν παιδιῶν του,σὲ ΜΥΣΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΞΕΡΞΗ, στὸ (Παλαιό)  Φάληρο στὸ Στρατὀπεδο τῶν Περσῶν  μὲ τὸ ἀκόλουθο μήνυμα : " ἔπεμψε  με στρατηγὸς ὁ Ἀθηναίων λάθρῃ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων, τυγχάνει γὰρ φρονέων τὰ βασιλέως ...ὅτι οἱ Ἕλληνες δρῃσμὸν βουλεύονται καταῤῥωδηκότες ...μὴ περιίδητε διαδράντας αὐτούς.."(ΗΡΟΔ.8,75) [ Μετ. : μὲ ἔστειλε ὁ στρατηγὸς τῶν Ἀθηναίων κρυφὰ ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ἕλληνες,ἐπειδὴ ἔχει φρονήματα φιλικὰ πρὸς τὸν βασιλιᾶ ... (νὰ σᾶς πῶ) ὅτι οἱ Ἕλληνες ἀποφάσισαν ἀπὸ φόβο νὰ φύγουν ... (καί) νὰ μὴν τοὺς ἀφήσετε νὰ ξεφύγουν(ἀπὸ τὴν Σαλαμῖνα)]. Αὐτὰ ἀνή

Πρὶν 20 περίπου χρόνια , τό 2000, θέλησα ,μιὰν καλὴ "φουρνιά" τῆς Γ' Λυκεἰου ,νὰ τὴν μυήσω στὴν μαγεία τῆς ζωγραφικῆς —θὰ τὸ θυμοῦνται ὅσοι ἀπό τοὺς παλιὸς ἐκεὶνους  μαθητὲς μὲ ἀκολουθοῦν  ἐδῶ—ξεκινῶντας ἀπὸ τὸν "ΓΑΜΟ ΤΟΥ ΑΡΝΟΛΦΙΝΙ" τοῦ ΓΙΑΝ ΒΑΝ ΑΫΚ ,ἔργο τοῦ 1434. Διἀλεξα τὸν συγκεκριμένο πίνακα—βρίσκεται σήμερα στὴν ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ  ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ—ἐπειδὴ σὲ αὐτὸν ἀποκαλύπτεται ὅλη ἡ ΜΑΓΕΙΑ τῆς ζωγραφικῆς ,ἠ ὁποία συνίσταται στὴν ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΒΑΘΟΥΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΥΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ. Ὁ Βὰν Ἄυκ πέραν τοῦ ὅτι πρῶτος χρησιμοποίησε ΛΑΔΙ ἀντὶ γιὰ ΑΥΓΟ (τέμπερα)   στὴν ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ —τότε δὲν ὑπῆρχαν ἕτοιμα χρώματα—γιὰ νὰ ἀποδώσει λάμψη καὶ σταδιακὴ ,ὄχι ἀπότομη , ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΧΡΩΣΕΩΝ,  δημιούργησε τὴν ψευδαίσθηση τοῦ βάθους μὲ τὴν εὐφυῆ χρήση τοῦ ΚΑΘΡΕΦΤΗ, πρωτοποριακὴ σκέψη στὴν ἱστορία τῆς ζωγραφικῆς ποὺ τὴν ἀκολούθησαν ἔκτοτε ἄλλοι μεγάλοι ζωγράφοι ,ὅπως ὁ ΒΕΛΑΣΚΕΘ στὸν πίνακα "las meninas". Βλέπουμε λοιπὸν στὸν καθρέφτη στὸ βάθ

 Ἡ τελευταία ἡμέρα τοῦ Σωκράτη περιγράφεται σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς σπουδαιότερους πλατωνικοὺς διαλόγους τὸν " ΦΑΙΔΩΝΑ " γραφέντα περὶ τὸ 385 πΧ. Ἐκεῖ ὁ Φαίδων ὁ Ἠλεῖος διηγεῖται στὸν ὄμιλο τῶν  Πυθαγορείων τοῦ Φλειοῦντα καὶ συγκεκρμένα στὸν Ἐχεκράτη  τὴν τελευταία ἡμέρα τοῦ Σωκράτη στὴν φυλακή.  Πρόκειται γιὰ τὸ εὐφυὲς λογοτεχνικὸ τέχνασμα τῶν ἐμμέσων διαλόγων ποὺ χρησιμοποιοῦσε στὰ ἔργα  τῆς ὡριμότητας του, ὁ Πλάτων. Διηγεῖται λοιπὸν ὁ Φαίδων ὅτι τὴν ἡμέρα ποὺ ἤπιε τὸ κώνειο ὁ Σωκράτης συζήτησε μὲ τοὺς μαθητές του περὶ τῆς ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ (ὁ Πλάτων ἔλειπε τὴν ἡμέρα ἐκείνη γιατὶ ἦταν ἀσθενής*). Δὲν θὰ ἀναλύσω βεβαίως στὸν περιορισμένο χῶρο μιᾶς ἀνάρτησης ὅλο τὸ περιεχόμενο αὐτῆς τῆς διατριβῆς —στὴν ὁποία στηρίχτηκαν ὅλοι οἱ μετέπειτα συγγράψαντες ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ—θὰ σταθῶ μόνο στὰ σημαντικώτερα σημεῖα: —ὁ Σωκράτης καὶ ὁ Πλάτων δέχονταν τὴν ΟΡΦ̣ΚΗ  καὶ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ θεωρία περὶ ψυχῆς σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία Η ΑΙΩΝΙΑ ΨΥΧΗ ΕΠΕΣΕ ΣΤΑ ΔΕΣΜΑ ΤΗΣ ΥΛΗΣ καὶ συνεπῶς ,ὁ θάνατος γι αὐτὴν συνιστᾶ ΑΠΕΛΕ