"ΟΥΣΙΑ" ΚΑΙ "ΥΠΟΣΤΑΣΙΣ" ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ.
Ἐν συνόψει·
1) Ἡ πρώτη φιλοσοφικὴ ἔννοια στὴν ἱστορία τοῦ Πνεύματος εἶναι ἡ ἔννοια τῆς ΑΡΧΗΣ, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ δημιούργημα τῶν Ἰώνων φυσικῶν, τῶν πρώτων Προσωκρατικῶν δηλαδή.
Κατ' αύτούς <Ἀρχή> σημαίνει τὸ νόμο πού διἐπει τὸ πᾶν, τὴν ΜΙΑ οὐσία ἀπὸ ὅπου προκὐπτουν τὰ ὄντα πού ἀντιλαμβανόμαστε.
Ὁπωσδήποτε ἡ ἔννοια τῆς <ΜΙΑΣ ΑΡΧΗΣ> ἀποτελεῖ ἐνορατικὴ σκἐψη, διότι δέν ὑπάρχει τίποτα στὴν ἐμπειρικὴ πραγματικότητα ποὺ νὰ μᾶς ὑποβάλλει τὴν ἰδέα περὶ ΜΙΑΣ Ἀρχῆς πίσω ἀπὸ τὴν ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ τοῦ Κόσμου.
2) Στὴν συνέχεια τὴν < Μία Ἀρχή> τῶν Ἰώνων φυσικῶν ὁ ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ κωδικοποίησε ὡς τὸ <ΟΝ> , τὸ ὁποῖο κατόπιν ὁ ΠΛΑΤΩΝ ἀποκάλεσε <ΟΥΣΙΑ> .
3) Κατὰ τὸν ΠΛΑΤΩΝΑ , <Οὐσία> σημαίνει
τὴν ἁμετάβλητη πραγματικὀτητα πίσω ἀπὸ τὰ αἰσθητά δηλ. οἱ καθολικὲς ἔννοιες, τοὺς ΓΕΝΙΚΟΥΣ ΟΡΟΥΣ (πχ. τὸ εἶδος "ἄνθρωπος")
4) Στὸν ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ὅμως ἡ ἔννοια <ΟΥΣΙΑ> (καὶ μάλιστα ΠΡΩΤΗ ΟΥΣΙΑ) ἀλλάζει περιεχόμενο καὶ σημαίνει τὰ ἐπί μέρους συγκεκιμένα ΚΑΘΕΚΑΣΤΑ ὄντα.
Ἐνῶ δηλ. γιὰ τὸν Πλάτωνα τὸ ΕΙΔΟΣ "ἄνθρωπος" ἀποτελεῖ <οὐσία> ,γιὰ τὸν Ἀριστοτέλη τό <εἶδος> ἀποτελεῖ ΝΟΗΤΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ καὶ συνεπῶς <οὐσία> εἶναι μόνον
οἱ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ἄνθρωποι: ὁ Σωκράτης, ὁ Καλλίας, ὁ Ἀλκιβιἀδης κλπ
5) Ἀργὀτερα ὁ ΠΛΩΤΙΝΟΣ, ὁ γενάρχης τῶν νεοπλατωνικῶν, θά ἐπαναφέρει τὸ πλατωνικὸ περιεχόμενο στὴν ἔννοια τῆς <οὐσίας> ,
ἐνῶ ὁ μαθητὴς του ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ θὰ ἀποκαλἐσει <ΥΠῸΣΤΑΣΗ> , τὴν <ἀρχή> , τὴν οὐσία .
Ἔτσι ὅταν μιλᾶ γιὰ τὶς ΤΡΕΙΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΙΣ στὴν νεοπλατωνικὴ φιλοσοφία ὁ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ἐννοεῖ ΤΡΕΙΣ ΑΡΧΕΣ, τρεῖς ΟΥΣΙΕΣ.
(Στὸν Πλωτῖνο ὁ ὅρος <ὑπόσταση> δέν εἶναι τεχνικὸς ὅρος, σημαίνει ἁπλῶς τὸ ἐπὶ μέρους <ὄν>.)
6) Στοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας* οἱ φιλοσοφικοὶ αὐτοὶ ὄροι ἔλαβαν ἄλλο περιεχόμενο·
ἡ <οὐσία> κράτησε τὸν πλατωνικὸ της νόημα**, ἀλλὰ ἡ <ὐπόστασις> ταυτίστηκε μέ τὸν ΡΩΜΑΪΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ὅρο τοῦ <ΠΡΟΣΩΠΟΥ> καθότι ἡ λέξη <πρόσωπο> στὴν ἑλληνικὴ τῆς ἐποχῆς σήμαινε τό <προσωπεῖο> τοῦ θεάτρου
καὶ στὴν λατινικὴ ἡ λέξη SUBSTANTIA ποὺ κατὰ κυριολεξίαν σημαίνει ΥΠΟΣΤΑΣΗ , χρησιμοποιεῖτο σημαίνουσα τήν "ΟΥΣΙΑ" (ἀντὶ τοῦ ὀρθοῦ ESSENTIA) δημιουργῶντας ἔτσι οὐκ ὀλίγη ΣΥΓΧΥΣΗ μεταξὺ τῶν δύο ὁρολογιῶν , ἑλληνικῆς καὶ λατινικῆς.
Οὕτως ἢ ἀλλως οἱ ὅροι <ΟΥΣΙΑ> , <ΥΠΟΣΤΑΣΙΣ>, <ΑΡΧΗ> κλπ εἶναι ΕΛΛΗΝΟΓΕΝΕΙΣ φιλοσοφικοὶ ὅροι οἱ ὁποῖοι δύσκολα μεταφράζονται σὲ ἄλλες γλῶσσες καὶ σὲ κάθε περίπτωση ἀποτελοῦν προϊόντα ἐνόρασης—ΔΕΝ ΑΝΕΥΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ.
_________
*οἱ βυζαντινοί Πατέρες χρησιμοποίησαν τὴν ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ὁρολογία στὴν διατύπωση τοῦ τριαδικοῦ δόγματος προκειμένου νὰ συμβιβάσουν τὸν αὐστηρὸ μονοθεϊσμὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μὲ τὴν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ τῆς Καινῆς.
** τήν ἐποχὴ τῆς διαμόρφωσης τοῦ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ, οἱ πλατωνικοί (Μ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ) δεχόμενοι τὴν ἔννοια τῆς Οὐσίας ὡς ΓΕΝΙΚΟΥ ΟΡΟΥ τὸνιζαν τὴν ἑνότητα τῆς Οὐσίας μεταξὺ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ (ΟΜΟΟΥΣΙΟΝ) , ἐνῶ οἱ ἀριστοτελικοὶ θεωρῶντας ὠς Οὐσία τὸ ΚΑΘΕΚΑΣΤΟΝ συγκεκριμένο Ὄν, δὲν μποροῦσαν νὰ δεχτοῦν τὸ ὁμοούσιον (ΑΡΕΙΟΣ) .
Κάτι ἀνάλογο συνἐβη καὶ κατὰ τὸν Μεσαίωνα στὴν σύγκρουση μεταξὺ τῶν πλατωνικῶν ΡΕΑΛΙΣΤΩΝ καὶ τῶν ἀριστοτελικῶν ΝΟΜΙΝΑΛΙΣΤΩΝ καὶ ἀπὸ μία ἄποψη μάλιστα ὅλες οἱ μετἐπειτα συγκρούσεις στήν (νοησιαρχική) φιλοσοφία εἶναι στὴν πραγματικὀτητα συγκρούσεις μεταξὺ πλατωνικῶν—ἀριστοτελικῶν, δηλ. μεταξὺ ΠΛΑΤΩΝΑ—ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ.
