Οἱ " Ὄρνιθες" {=τὰ Πουλιά} τοῦ Ἀριστοφάνη καὶ ἡ "κότα τοῦ Τσἀτσου".

ΟΡΝΙΘΕΣ στὴν ἀρχαία ἑλληνική, δὲν σημαίνει βεβαίως τὶς..κότες ,ἀλλὰ τὰ "ὄρνεα" ,τὰ" ΠΟΥΛΙΑ" —2500 χρόνια πρὶν τὸν Χίτσκοκ..

Οἱ ΟΡΝΙΘΕΣ θεωροῦνται τὸ ἀριστούργημα τοῦ Ἀριστοφάνη, ἡ πιὸ "ἀναρχική" κωμωδία (ἴσως μαζὶ μὲ τὶς ΣΦΗΚΕΣ ἤ τὶς ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΕΣ).

Παρουσιάστηκαν στὰ Διονύσια τὸ 414πΧ καὶ πῆραν τὸ 2ο βραβεῖο, —ἐνῶ τὸ 1959 ἐπὶ κυβερνήσεως ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ,ἡ παράσταση τοῦ Καρόλου ΚΟΥΝ στὸ ΗΡΩΔΕΙΟ , ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ ΩΣ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΥΣΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ( θὰ καταλάβετε παρακάτω γιατί..)ἀπὸ τὸν ἁρμόδιο ὑπουργὸ Προεδρίας Κ. ΤΣΑΤΣΟ (μεταπολιτευτικά, Πρόεδρο Δημοκρατίας)

ʽΗ ὑπόθεση τῆς κωμωδίας εἶναι ἁπλῆ·

δύο Ἀθηναῖοι ,ὁ ΠΙΣΘΕΤΑΙΡΟΣ καὶ ὁ ΕΥΕΛΠΙΔΗΣ ( πάντα τὰ ὀνόματα ἔχουν νόημα στὸν Ἀριστοφάνη..) ἀποφασίζουν νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν Ἀθήνα καὶ νὰ φτιάξουν μιὰ νέα πόλη, τὴν ΝΕΦΕΛΟΚΟΚΚΥΓΙΑ ("κόκκυγξ"=κοῦκος) στὸν κόσμο τῶν πουλιῶν ,στὸν ΑΕΡΑ.

ʼ´Εχουν ἀγανακτήσει μὲ τὴν ἄθλια καὶ ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορὰ τοῦ ἀθηναϊκοῦ ΟΧΛΟΥ , ποὺ τὴν μιὰ ὑπερψηφίζει τὴν ΣΙΚΕΛΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ παρασυρόμενος ἀπὸ τὸν ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ καὶ μετὰ ,πάλι παρασυρόμενος ἀπὸ τοὺς ἀντιπάλους τοῦ Ἀλκιβιάδη , τὸν ἀνακαλεῖ ἀπὸ τὴν Σικελία, ΕΝ ΜΕΣῌ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ προκειμένου νὰ δικαστεῖ γιὰ ἱεροσυλία τῶν Ἐλευσινίων Μυστηρίων .

.Ὡς γνωστόν , ὁ Ἀλκιβιάδης αὐτομόλησε στὴ Σπάρτη , καὶ τὴν ἑπόμενη χρονιὰ ἠττήθηκαν οἱ Ἀθηναῖοι στὶς Συρακοῦσες καὶ ἐξολοθρεύφτηκαν ΜΕΧΡΙΣ ΕΝΟΣ. Ἀπὸ τοὺς 6000 Ἀθηναίους ὁπλῖτες τῆς περίλαμπρης ἐκστρατείας ΓΥΡΙΣΑΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ..

Σὲ αὐτὸ τὸ ἱστορικὸ πλαίσιο λοιπόν ,ἀνεβάζει τὴν ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ ὁ Ἀριστοφάνης..

Οἱ δύο Ἀθηναῖοι φυγάδες φτάνουν στὴν Χώρα τῶν Πουλιῶν καὶ λένε στὰ πουλιὰ τὸ σχέδιο τους :ΝΑ ΒΑΛΟΥΝ ΔΙΟΔΙΑ ΣΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ καὶ νὰ πείσουν τοὺς ἀνθρώπους νὰ λατρεύουν πιὰ τὰ Πουλιὰ κι ὄχι τὸ Δωδεκάθεο ,ποὺ στέκει ἀδιάφορο γιὰ τὰ ΟΛΕΘΡΙΑ έργα τῶν ἀνθρώπων, ἐν προκειμένῳ τὰ ἐγκλήματα ποὺ γίνονται στὸν Πελοποννησιακὸ Πόλεμο ΕΝΘΕΝ ΚΑΚΕΙΘΕΝ..

Μιλἀει ὁ ΠΙΣΘΕΤΑΙΡΟΣ καὶ τὸν ἀκούει ὁ ΕΠΟΨ (=τσαλαπετεινός) μὲ ἐνδιαφέρον ·

προτρέπει ὁ Πισθέταιρος τὸν Ἔποπα —τσαλαπετεινό, νὰ βάλει διόδια στὸν Δία ποὺ κατεβαίνει συχνὰ στὴ γῆ γιὰ νὰ συνουσιάζεται, ὡς τὂχει συνήθειο του, μὲ θνητὲς ! Γράφει ὁ Ἀριστοφάνης :

" ἐπιβάλλειν σφραγῖδʼ αὐτοῖς ἐπὶ τὴν ψωλὴν

ἵνα μὴ βινῶσʼ ἔτʼ ἐκείνας. ( στίχ.560)

[ ΜΕΤ: βάλτε τους σφραγῖδα στὸ ..μόριο τῶν θεῶν γιὰ μὴν πηδοῦν πιὰ ἐκεῖνες τὶς θνητὲς (ΕΝΝ: Ἀλκμήνη, Σεμέλη κλπ) ].

ʼΕντυπωσιάζει ἐδῶ ,ὄχι τόσο ἡ γνωστὴ ἐλευθεροστομία τοῦ Ἀριστοφάνη

— στὴν ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ βωμολοχεῖ περισσότερο, ὥστε οἱ ΟΡΝΙΘΕΣ νἆναι τὸ ..σεμνό του έργο— ἀλλὰ τὸ ὅτι τὰ ἄσεμνα του ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ ἦταν σὲ ἰσχὺ καὶ ἡ ΓΡΑΦΗ ΑΣΕΒΕΙΑΣ (ποὺ ἔστειλε τὸ Σωκράτη στὸ κώνειο) καὶ τὸ ΨΗΦΙΣΜΑ ΔΙΟΠΕΙΘΗ ποὺ κυνηγοῦσε τοὺς ΑΣΤΡΟΝΟΜΟΥΣ ποὺ δίδασκαν ὅτι τὰ ἄστρα δὲν εἶναι θεοί...

Εἶναι ὄντως ἐκπληκτικὸ ὅτι τὸ κοινὸ ,ποὺ ἦταν ὁ ΑΠΛΟΣ ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ κι ὄχι κάποιο εἰδικὸ κοινὸ , βράβευσε τοὺς Ὄρνιθες , ἀντὶ νὰ στείλει τὸν συγγραφέα σὲ δίκη ,ὅπως ἔκανε μὲ τὸν ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ, τὸν ΑΝΑΞΑΓΟΡΑ, τὸν ΣΩΚΡΑΤΗ ἤ ἀργότερα τὸν ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ καὶ τὸν ἡλιοκεντριστὴ ΑΡΙΣΤΑΡΧΟ ΣΑΜΙΟ..

Φαίνεται ὅτι τὸ κοινὸ ἄντεχε τὴν σεξουαλικὴ σατιρα γιὰ τοὺς θεοὺς —ΚΑΤΙ ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ ΓΙΑ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ (φανταστεῖτε ἀνάλογη σάτιρα γιὰ χριστιανικὰ ἤ μουσουλμανικὰ ἱερὰ πρόσωπα..).

Ἐπίσης ἀποκαλύπτεται ὅτι τὸ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟ κοινὸ τῆς Ἀθήνας ποὺ μετεῖχε στοὺς δραματικοὺς ἀγῶνες , ἀντιλαμβανόταν ὅτι οἱ θεοὶ δὲν κινδύνευαν ἀπὸ τὴν ΣΑΤΙΡΑ τοῦ Ἀριστοφάνη μὲ τὰ σεξουαλικὰ ὑπονοούμενα του, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ΦΥΣΙΚΗ τοῦ Ἀναξαγόρα καὶ τὴν ΑΓΝΩΣΙΑ τοῦ Πρωταγόρα..

Τὸ ἀντίθετο συνέβη τὸ 1959 μὲ τὴν παράσταση τοῦ ΚΟΥΝ (Θέατρο Τέχνης) στὸ ΗΡΩΔΕΙΟ· βεβαίως ὁ Κοὺν δὲν τόλμησε νὰ μεταφέρει τὴν ἀριστοφανικὴ ἀθυροστομία στὸν θεὸ τῶν χριστιανῶν , ὅμως παρουσίασε τὸν ἱερέα τῆς Νεφεκοκκοκυγίας (κατὰ τὴν εὐλογία τῶν ἐγκαινίων τῆς Πόλης τῶν Πουλιῶν )νὰ ψάλλει..βυζαντινὰ ντυμένος ὡς ὀρθόδοξος παπᾶς ΠΡΟΚΑΛΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ καί τὴν μῆνιν τοῦ Κ. Τσάτσου.

Πράγματι τὸ κείμενο, ἄν τὸ διαβάσει κάποιος στὸ ἀρχαῖο πρωτότυπο θυμίζει τὴν βυζαντινὴ ψαλμωδία τῶν ἐκτενῶν δεήσεων:

" εὔχεσθε τῇ Ἑστίᾳ τῇ ὀρνιθείῳ

καὶ τῷ ἰκτίνῳ τῷ ἑστιούχῳ..καὶ ὀλυμπιῇσι πᾶσι καὶ πασῇσιν.."(στιχ.865)

[ ΜΕΤ: δεηθῶμεν στὴν Ἑστία τῶν πουλιῶν

καὶ στὸ γεράκι τῆς Ἑστίας..καὶ τῶν Ὀλυμπίων καὶ πάντων καὶ πασῶν..].

Μόλις ἔγινε αὐτὸ στὸ ΗΡΩΔΕΙΟ, στίς 29-8-1959, ξεσηκώθηκε σάλος ,ἀπὸ τὸν ἀναχρονισμὸ καὶ οἱ Ὄρνιθες ἀπαγορεύτηκαν γιὰ προσβολὴ θρησκευτικῶν συμβόλων ,παρόλες τὶς διαμαρτυρίες τοῦ μουσικοῦ συντελεστῆ τῆς παράστασης ἐκείνης, τοῦ συνθέτη Μ. ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ.

Νὰ σημειώσω ὅτι ἀρνητικὸ ρόλο ἔπαιξε τότε καὶ ἡ ἄθλια μετάφραση τοῦ ἀκραίου δημοτικιστῆ Β. ΡΩΤΑ

— ἔκτοτε ἔχουν ὑπάρξει καλὲς μεταφράσεις πχ ΜΥΡΗ, ΡΟΥΣΣΟΥ, ΚΑΚΡΙΔΗ—γιὰ τὴν ὁποῖα ἐξανέστη μὲ εἰδικὸ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ (´Ορνιθες,ἕνα φιάσκο") ὁ ΑΓΓ. ΤΕΡΖΑΚΗΣ..

Ἔκτοτε ὁ γνωστὸς γελοιογράφος ΦΩΚΙΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ γιὰ τὴν ἀπαγόρευση τῶν "ὀρνίθων" ἀπὸ τὸν ὑπουργὸ Κ. ΤΣΑΤΣΟ ,

τὸν ἀπεικόνιζε συνεχῶς στὰ σκίτσα του μὲ μία κότα ποὺ ἔμεινε στὰ χρονικὰ ὡς "Η ΚΟΤΑ ΤΟΥ ΤΣΑΤΣΟΥ"..

Διηγοῦνται μάλιστα καὶ τὸ εὐτράπελο πὼς ὅταν ρώτησε ὁ Τσἀτσος τὸν Φωκίωνα Δημητριἀδη ,γιατὶ τὸν ζωγραφίζει συνεχῶς μὲ μιὰ κότα, ὁ γελοιογράφος τοῦ ἀπάντησε μὲ χιοῦμορ : "ΔΕΝ ΞΕΡΩ· ΤΟ ΙΔΙΟ ΜΕ ΡΩΤΑΕΙ ΚΑΙ Η ΚΟΤΑ "..

ʽΗ ὑπόθεση τῆς κωμωδίας τοῦ Ἀριστοφάνη ἔχει happy end · ἡ Νεφελοκκοκυγία ,ἀν καὶ ἀρχικὰ πολεμιέται ἀπὸ τοὺς θεοὺς, Ἕλληνες καὶ Ξένους,ἐν τέλει ἀναγνωρίζεται ἀπὸ τοὺς Ὀλύμπιους ,καὶ ὁ Πισθέταιρος συγγενεύει μὲ τὸν Δία , νυμφευόμενος τὴν ἀποθηκάριο τοῦ πατέρα τῶν θεῶν, τὴν Βασιλεία.

Εὐχάριστο τὸ τέλος ,σέ ἀντίθεση μὲ τὴν ἀρχὴ τῆς κωμωδίας, ὄταν τὰ Πουλιὰ ἐπιτίθενται στοὺς ἀνθρώπους (τοὺς δύο Ἀθηναίους) λέγοντας ὅτι οἱ ἄνθρωποι εἶναι γιὰ τὰ πουλιὰ "ΓΕΝΟΣ ΑΝΟΣΙΟΝ" ἐχθρικὸ ἐκ γενετῆς καὶ ἐξ ἀνατροφῆς: "ΠΟΛΕΜΙΟΝ ΕΤΡΑΦΗ" ( στ.335) καὶ ἡ ὅλη σκηνὴ , ἄν καὶ εὐτράπελη ( οἱ ἀνθρωποι στὴν ἐπίθεση τῶν Πουλιῶν, χρησιμοποιοῦν ὡς ἀσπίδες, τὶς χύτρες..) θυμίζει τὰ "ΠΟΥΛΙΑ" τοῦ ΧΙΤΣΚΟΚ...

Νὰ συμπληρώσω τέλος, ὅτι στοὺς "Ὄρνιθες" τοῦ Ἀριστοφάνη , παρελαύνει καὶ ὁλόκληρη σχεδὸν ἡ ΟΡΦΙΚΗ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ(στ.692 κ.ἑξ.)

ποὺ δέν μᾶς εἶναι γνωστὴ , τόσον πλήρως, ἀπὸ ἀλλοῦ·αὐτὸ προσδιδει καὶ στὸ ἐν λόγῳ κείμενο εὐρύτερα ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ καὶ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ χαρακτηριστικὰ , ἀπʼ ὅτι μιὰ ἁπλῆ θεατρικὴ κωμωδία.

ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ ΣΤΟΥΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΤΗΝ 30η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940.

Από Διαμαντῆς Κούτουλας / ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Οκτωβρίου 28, 2022

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Διαμαντῆς Κούτουλας

Οἱ " Ὄρνιθες" {=τὰ Πουλιά} τοῦ Ἀριστοφάνη καὶ ἡ "κότα τοῦ Τσἀτσου".

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΕΓΙΝΕ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ.

ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ ΣΤΟΥΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΤΗΝ 30η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940.

Τὸ κρεββάτι τοῦ Τιμάρχου: Η ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ.