ΜΕΤΑΗΘΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ: ἐνορατική, ψυχολογικὴ & ἐπιτακτικοκρατικὴ θεωρία ἠθικῆς.
ΜΕΤΑΗΘΙΚΕΣ θεωρίες συνηθίζουμε νὰ ἀποκαλοῦμε τὶς φιλοσοφικὲς ἀντιλήψεις περὶ Ἠθικῆς ποὺ ἀνἀγονται στὶς θεωρίες τῆς ΓΛΩΣΣΑΣ καὶ προσπαθοῦν νὰ ὀρίσουν ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ἡ φράση "ἠθικὰ σωστό" κι ὄχι ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ τό "ἠθικὰ σωστό".
Ἐξηγῶ·
δύο εἶναι οἱ κυρίαρχες θεωρίες περὶ τοῦ νοήματος τῆς γλώσσας :
α) ἡ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ,κατὰ τὴν ὁποία τὸ νόημα μιᾶς λἐξης ἢ πρότασης καθορἰζεται ἀπὸ τὸ ἀντικείμενο, πρὀσωπο ἢ γεγονὸς στὸ ὁποῖο ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ
β) η ΧΡΗΣΤΙΚΗ ,σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία τὸ νόημα καθορίζεται ἀπὸ τὴν ΧΡΗΣΗ ποὺ κάνει ὁ χειριστὴς τῆς γλώσσας.
Ἀκολουθῶντας τὴν ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ὁ ΜΟΥΡ (G.E.MOORE) διατύπωσε τὴν ΕΝΟΡΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΗΘΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία τὸ ΗΘΙΚΟ (ἀγαθό) εἶναι ΕΝΟΡΑΤΙΚΑ—ΔΙΑΙΣΘΗΤΙΚΑ προσβάσιμο καὶ δὲν ἀναφέρεται σὲ φυσικὴ ποιότητα, διότι, ἂν ἀναφερόταν, θὰ συνιστοῦσε μιὰ ΚΕΝΗ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΤΑΥΤΟΛΟΓΙΑ. (Πχ. στὴν φράση "ἀγαθὸ εἶναι ὅ,τι συμβάλλει στὴν εὐτυχία", ἂν τὸ ἀγαθὸ ταυτίζεται μὲ ὅ,τι συμβάλλει στὴν εύτυχία, τότε ἡ ἐν λόγῳ φράση ἰσοδυναμεῖ μὲ τὴν ταυτολογία "ὅ,τι συμβάλλει στὴν εύτυχία εἶναι ὅ,τι συμβάλλει στὴν εὐτυχία"...)
Ἐξάλλου, λέει ὁ ΜΟΥΡ μόνο τά σύνθετα "πράγματα" μποροῦμε νὰ ὁρίσουμε περιγράφοντας τα—τὰ ἁπλᾶ ὄχι.
Αύτά (πχ.τὸ ἄσπρο χρῶμα) τὰ γνωρίζουμε μὲ ἕναν ΑΜΕΣΟ τρόπο. Κατὰ τὸν ἴδιο ἄμεσο ἀλλὰ διαισθητικὸ τρόπο γνωρίζουμε καὶ τὸ Ἀγαθὸ τὸ ὁποῖο καὶ αύτὸ εἶναι ἁπλό.
Ὡστόσο ἡ ἀνωτέρω μεταηθικὴ θεωρία τῆς ἐνόρασης ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΗΣ καὶ τοῦτο ἐπειδὴ στηρίζεται στὴν ἐσφαλμένη ἀναφορικὴ θεωρία τῆς γλώσσας.
Ὁ ΒΙΤΤΓΚΕΝΣΤΑΪΝ ἦταν ἐκεῖνος ποὺ ἔδειξε τὸ.λάθος τῆς ἀναφορικῆς θεωρίας τῆς γλώσσσς (σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία ἡ λέξη "Πλάτων" δὲν ἀναφέρεται σὲ τίποτα ὑπαρκτό, ἀφοῦ ὁ Πλάτων δὲν ζεῖ πλἐον..) καὶ πρότεινε τὸν ΧΡΗΣΤΙΚΟ χαρακτῆρα , ὅπου τὸ νόημα μιᾶς λἐξης ἢ φράσης καθορίζεται ἀπὸ τὸν ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΤΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΟΙ ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΤΗΣ (πχ ἄλλο τὸ νόημα τῆς λέξης "πατέρας" γιὰ τὸν φυσικὸ γονέα, ἄλλο γιὰ τὸν ἰερέα τῆς ἐνορίας ἢ τὸν θεό).
Ἀκολουθῶντας τὴν ΧΡΗΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ οἱ ΑΪΕΡ (A.J.AYER) καὶ ΣΤΗΒΕΝΣΟΝ (Ch.STEVENSON) πρότειναν τὴν ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ μεταηθικὴ θεωρία σύμφωνα μέ τὴν ὁποία οἱ ἠθικές μας κρίσεις ἐκφράζουν ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ἐπιδοκιμασίας ἢ ἀποδοκιμασίας (πχ.εἶναι ΚΑΛΟ νὰ κρατᾶς τὸν λόγο σου), ἐνῶ ὁ ΧΕΡ (R.M.HARE)πρότεινε τὴν ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟΚΡΑΤΙΚΗ θεωρία κατὰ τὴν ὁποἰα οἱ ἠθικὲς κρίσεις ἐκφράζουν συγκαλυμμἐνες ΕΠΙΤΑΓΕΣ ποὺ ἐπικαλοῦνται γενική—καθολικὴ ἰσχύ.
Θὰ ὁλοκληρώσω μὲ τὸ ἑξῆς·
μπορεῖ ἡ ψυχολογικὴ καὶ ἐπιτακτικοκρατικὴ μεταηθικὴ θεωρία νὰ μᾶς ἔδειξε ὅτι ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΗΘΙΚΕΣ ΜΑΣ ΚΡΙΣΕΙΣ κρύβονται συγκαλυμμένες ΔΙΑΤΑΓΕΣ , άλλὰ δὲν μᾶς ἔδειξε τὸν τρόπο διαφυγῆς ἀπὸ τὸν ΦΑΝΑΤΙΣΜΟ ὅταν οἱ ἑκάστοτε ἠθικὲς μας κρίσεις ΑΠΟΛΥΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ, καθὼς ἡ Ἱστορία ἔχει δείξει ὅτι τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἔγιναν στὸ ὄνομα τοῦ Καλοῦ καὶ τοῦ ἠθικά "σωστοῦ", ὄχι τοῦ Κακοῦ.
