ΤΟ "ΥΠΟΓΕΙΟ" ΤΟΥ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ.
Τὸ "ΥΠΟΓΕΙΟ" —ὁ πλήρης τίτλος εἶναι "Σημειώσεις ἀπὸ τὸ Ὑπόγειο"·ἐννοεῖ :"ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ"—εἶναι οἱ "ἐξομολογήσεις" τοῦ Ντοστογιέφσκι, οἱ φιλοσοφικὲς του ἀντιλήψεις καὶ ἐκδόθηκε τὸ 1864.
Στὸ "Ὑπόγειο" ,πέραν τοῦ ὀτι παρελαύνει σύμπασα ἡ εὐρωπαϊκὴ σκέψη καὶ "ἀποκαλύπτονται" οἱ χαρακτῆρες τῶν ἡρώων τῶν μελλοντικῶν μυθιστορημάτων ποὺ ἐπρόκειτο νὰ γράψει ὁ Ντοστογιέφσκι, ἀσκεῖται ἡ πιὸ ὀξεῖα κριτικὴ στόν ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟ τοῦ εὐρωπαϊκοῦ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ, ἀπὸ τὸν Βολταῖρο καὶ τὸν Ρουσσὼ μέχρι τὸν Κάντ καὶ τὸν Χέγκελ, καὶ ὅλα αὐτὰ , δυὸ δεκαετίες πρὶν γράψει παρόμοια στό "ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ" (1889) ὁ ΝΙΤΣΕ.
Ὅπως καὶ ὁ μεγάλος Γερμανὸς φιλόσοφος ,
μερικὰ χρόνια ἀργότερα, ἔτσι καὶ ὁ μἐγιστος Ρῶσος μυθιστορηματογράφος ἀποκαλύπτει τὸ ΣΑΘΡΟ θεμέλιο τῆς εὐρωπαϊκῆς ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ τῆς ἑδραζομένης ΜΟΝΟ στὸν ὀρθολογισμό (ΛΟΓΟΚΡΑΤΙΑ) παραβλέποντας τὴν ΜΗ ΛΟΓΙΚΗ φύση τοῦ Εἶναι.
[ ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ :
ὁ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ Ὀρθολογισμὸς ΔΙΑΦΕΡΕΙ ἀπὸ τὸν ΔΥΤΙΚΟ εὐρωπαϊκὸ Ὀρθολογισμὸ κατὰ τοῦτο·οἱ Ἕλληνες θεωροῦσαν τὸ ΧΑΟΣ , τὸ ΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΙΜΟ, τὸ ΜΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΙΜΟ, τὸ ΜΗ ΝΟΗΣΙΜΟ, τὸ ΜΗ ΛΟΓΙΚΟ, ὡς πηγὴ τοῦ Εἶναι. Ὁ Λόγος γιὰ τοὺς Ἕλληνες εἶναι τέκνο τοῦ Χάους κι ὁ Κόσμος ἀποτελεῖ ΝΟΗΜΑ ΣΕ ΦΟΝΤΟ ΜΗ ΝΟΗΜΑΤΟΣ , ὅπως ἔλεγε ὁ Καστοριάδης.Ἀντιθέτως, ὁ δυτικὸς ὀρθολογισμὸς θεωρεῖ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΒΙΒΛΟ —ἡ ὁποία ἀναπαράγει τοὺς ΣΤΩΙΚΟΥΣ—ὡς τὸν ΛΟΓΟ ὡς ΜΟΝΗ πηγὴ τοῦ Παντός. ]
Ἡ ΛΟΓΙΚΗ, ὅμως, μπορεῖ νὰ ἀποδείξει τὰ ΠΑΝΤΑ—ἄρα, ΔΕΝ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΙΠΟΤΑ, ὅπως ἔμαθαν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἁπὸ τοὺς ΣΟΦΙΣΤΕΣ.
Αὐτὴ ἀκριβῶς τὴν ἀντίληψη ἀναπαράγει ὁ Ντοστογιέφσκι στὸ "ΥΠΟΓΕΙΟ" (βεβαίως ὁρμώμενος ἀπὸ ἄλλες ἀφετηρίες καὶ μὲ διαφορετικὰ συμφραζόμενα )ὀπως κάνει ἄλλωστε καὶ ὁ ΝΙΤΣΕ μὲ τὸν δικὸ του τρόπο ἤ ὅπως ἔκαναν πρὶν αἰῶνες οἱ ΣΟΦΙΣΤΕΣ καὶ ὁ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ , ὅλοι σὲ διαφορετικὰ περιβάλλοντα βεβαίως.
Παρακάτω ἀνθολογῶ κάποιες ἰδέες τοῦ Ντοστογιέφσκι ἀπὸ τὸ "ΥΠΟΓΕΙΟ" γιὰ νὰ κατανοηθεῖ ἡ ΣΚΕΨΗ τοῦ μεγἀλου Ρώσου συγγραφέα, σημειώνοντας κάποιες φορὲς
μὲ παραπομπὲς σὲ ποιὸν ἀκριβῶς φιλόσοφο ἀσκεῖ κριτικὴ κάθε φορά.
—ἡ Λογικὴ ξέρει μόνο αὐτὸ ποὺ πρόλαβε νὰ ΜΑΘΕΙ, ἐνῶ ἡ ἀνθρώπινη φύση λειτουργεῖ συνολικὰ μὲ ὅ,τι ἔχει ΗΔΗ μέσα της συνειδητὰ ἤ ἀσυνείδητα.(1)
—ὅλη ἡ ἀνθρώπινη ὑπόθεση συνίσταται στὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος θέλει κάθε τόσο νὰ ἀποδεικνύει στὸν ἑαυτὸ του ὅτι εἶναι ἄνθρωπος κι ὄχι βίδα , δηλ. ἐξάρτημα μηχανῆς.
—τὶ γίνεται, ἄν τὸ ἀνθρώπινο συμφέρον μερικὲς φορὲς , πρέπει νὰ ἐπιθυμεῖ
τὸ ΑΝΩΦΕΛΟ καὶ ὄχι τό "ὠφέλιμο".
Ἄν ἰσχύει αὐτὴ ἡ περίπτωση ,
τότε ὁλοι οἱ κανόνες γίνονται σκὸνη..
—τὸ πιὸ πολὺτιμο ποὺ ἔχουμε ὡς ἄνθρωποι
εἶναι ἡ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ , ἡ ἀτομικότητα μας, ἡ ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ ἑνὸς ἑκὰστου.
—ὁ ἄνθρωπος ρέπει στὴν καταστροφὴ καὶ στὸ χάος ,ἐπειδὴ φοβᾶται ἐνστικτωδῶς μὴπως ὁλοκληρώνοντας τὸν σκοπὸ του ΑΠΟΤΕΛΜΑΤΩΘΕΙ δηλ. χάσει τὴν ΟΥΣΙΑ του ὡς ΠΕΙΡΑΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ.
—τί δουλειὰ ἔχω μὲ τοὺς νόμους τῆς φύσης καὶ τὴν ἀριθμητική, ἀφοῦ γιὰ κάποιο ἄγνωστο λόγο , αὐτοὶ οἱ νόμοι καὶ τὸ 2+2=4 ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΟΥΝ;
—ὁ πολιτισμὸς δὲν μᾶς ἔκανε πιὸ ἠθικούς·
δὲν ἔχετε παρατηρήσει ὀτι οἱ πιό μαστόροι στὴν αἱματοχυσία ἦταν σχεδὸν πάντα οἱ πιὸ πολιτισμένοι κύριοι; (2)
—ὁ ἄνθρωπος παντοῦ καὶ πάντοτε τοῦ ἄρεσε νὰ ἐνεργεῖ ΟΠΩΣ ΗΘΕΛΕ κι ὄχι ὅπως τοῦ ἐπἐβαλαν ἡ ΛΟΓΙΚΗ καὶ τὸ ΣΥΜΦΕΡΟΝ..
—γιατὶ πιστεύετε μὲ τόση σιγουριὰ ὅτι τὸ νὰ μὴν πάει κάποιος ἐνάντια στὰ ὀφέλη ποὺ κατοχυρώθηκαν μὲ τὴ Λογικὴ καὶ τὰ Μαθηματικὰ εἶναι πάντα ὠφέλιμο γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ ἀποτελεῖ νόμο γιὰ ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα ; Αὐτὸ εἶναι ,γιὰ τὴν ὥρα, μόνο μιὰ ΥΠΟΘΕΣΗ. Ἄς ὑποθέσουμε πὼς τοῦτο εἶναι νόμος τῆς Λογικῆς· ὅμως μπορεῖ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. (3)
—εἶναι δυνατὸν νὰ κατασκευάστηκα μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ συμπεράνω ὅτι ὅλα εἶναι μία..φούσκα; Εἶναι δυνατὸν σὲ αὐτὸ νὰ βρίσκεται ὁ σκοπός ;—Δέν τὸ πιστεύω..
Καὶ κάτι τελευταῖο·
Κατὰ τὸν Ντοστογιέφσκι, Η ΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΣΕ ΠΟΤΕ—ΟΥΤΕ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ—ΝΑ ΟΡΙΣΕΙ ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ. Συνεπῶς θὰ ἀλληλοεξοντωθοῦν οἱ ἄνθρωποι στὴν προσπάθεια τους νὰ ἐπιβάλλουν οἱ μὲν στοὺς δὲ τὴν Λογική τους καὶ τελικὰ θὰ μείνουν δύο ποὺ θὰ ἀλληλοσφαγοῦν καὶ ὁ μοναδικὸς ἐπιβιώσσς θὰ ΑΥΤΟΚΤΟΝΗΣΕΙ.
_____________
ΥΓ.
(1) γενικὴ κριτικὴ στὸν ΝΤΕΚΑΡΤ καὶ σὲ ὅλη τή ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΚΗ φιλοσοφία.
(2) σαφὴς κριτικὴ στὸν ΧΕΓΚΕΛ καὶ στοὺς ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΕΣ ποὺ πίστευαν στὴν πρόοδο καὶ τὴν ἠθικοποίηση τοῦ ἀνθρώπου μέσῳ τοῦ πολιτισμοῦ.
(3) εὐθεῖα κριτικὴ στὴν Κατηγορικὴ Προσταγὴ τοῦ ΚΑΝΤ.
______
βλ.ΜΕΓ. ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗ :
& ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΥΣ:
