ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΑΤΕΥΧΟΥ (Torah).
Λέγοντας ΠΕΝΤΑΤΕΥΧΟ (ἑβραϊστὶ Torah =ΝΟΜΟΣ) ἐννοοῦμε τὰ 5 πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (Tanah) δηλ. : ΓΕΝΕΣΙΣ—ΕΞΟΔΟΣ—ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ—ΑΡΙΘΜΟΙ—ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ τὰ ὁποῖα προφανῶς δὲν τὰ ἔγραψε ἕνας καὶ φυσικὰ ὄχι ὁ Μωυσῆς. Ἐδῶ καὶ δύο αἰῶνες (ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Wellhausen, 19ος αἰ.) ἡ φιλολογικὴ ἔρευνα γνωρίζει τὰ ἑξῆς (τὰ γράφω ἐν συνόψει) :
—περὶ τὸν 9ον αἰ.πΧ κάποιος ἄγνωστος συγγραφέας στὸ νότιο βασίλειο (Ἱερουσαλήμ) συντάσσει μιὰ ΜΥΘΪΣΤΟΡΙΑ τοῦ λαοῦ του χρησιμοποιῶντας γιὰ τὸν θεὸ τὴν λἐξη ΓΙΑΧΒΕ .
Ἡ πηγὴ αύτὴ λέγεται ΓΙΑΧΒΙΣΤΗΣ καὶ συμβολίζεται διεθνῶς μὲ τὸ γράμμα J.
—τὴν ἴδια περίπου ἐποχὴ στὸ βόρειο βασίλειο (Σαμάρεια) κάποιος ἄλλος, ἐπίσης ἄγνωστος συγγραφέας, ξεκινᾶ νὰ συντάσσει ἕνα παρόμοιο κείμενο χρησιμοποιῶντας ὅμως αύτὸς γιὰ τὸν θεὸ τὴν λἐξη ΕΛΟΧΕΙΜ . Ἡ πηγὴ αὐτὴ λἐγεται ΕΛΟΧΕΙΜΙΣΤΗΣ καὶ συμβολίζεται διεθνῶς μέ τὸ γράμμα Ε.
—περὶ τὸ 621πΧ ἐπ' εὐκαιρίᾳ τῆς μονοθεϊστικῆς μεταρρύθμισης τοῦ Ἰωσία {=ἕνας μόνο ναὸς στὸ Ἰσραὴλ , ὁ Ναὸς τῆς Ἱερουσαλήμ) συντάσσεται τὸ Δευτερονόμιο καὶ ἀναθεωροῦνται οἱ ἄλλες πηγὲς οἱ ὁποῖες ἤδη ἀπὸ τὸ 722πΧ (πτώση Σαμάρειας στοὺς Ἀσσὺριους) ἔχουν ἑνοποιηθεῖ σὲ ἕνα κείμενο ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΠΑΛΕΙΦΘΟΥΝ ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥΣ. Ἡ πηγὴ αύτὴ λἐγεται ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΣΤΗΣ καὶ συμβολίζεται με τὸ D.
—μετὰ τὴν βαβυλώνεια αἰχμαλωσία, ἐπὶ Ἔσδρα (450πΧ) συντάσσονται τὰ βιβλία τῶν ΑΡΙΘΜΩΝ καὶ τοῦ ΛΕΥΙΤΙΚΟΥ ἐνῶ ἀναθεωρεῖται τὸ ὐπόλοιπο κείμενο μὲ τὴν πρόσθεση διηγήσεων ἐπηρεασμένων ἀπὸ τὴν βαβυλωνιακὴ γραμματεία καὶ τὸ τελετουργικό—ἱερατικό της πνεῦμα. Ἡ πηγὴ αὐτὴ λέγεται ΙΕΡΑΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ καὶ συμβολίζεται διεθνῶς μὲ τὸ γράμμα Ρ.
ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ 4 ΠΗΓΕΣ* ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΑΤΕΥΧΟΥ (λέγοντας "πηγή" ἐννοοῦμε ἕναν ἢ ΠΟΛΛΟΥΣ συγγραφεῖς, ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ σὲ μᾶς)
καὶ ἔτσι ἑρμηνεύονται οἱ ΕΠΑΝΑΛΗΨΕΙΣ ἢ οἱ ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΕΣ διηγήσεις ποὺ παρουσιάζονται ἀκόμα καὶ στὴν ἴδια σελίδα τοῦ κειμένου.
Π.χ. Γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου ὑπάρχουν δύο διηγήσεις στὴν... ἴδια σελίδα τοῦ βιβλίου τῆς "ΓΕΝΕΣΗΣ" ποὺ ἀνάγονται σὲ διαφορετικοὺς συγγραφεῖς‒πηγές:
1) στὸν λεγόμενο "ΓΙΑΧΒΙΣΤΗ" {μὲ σύμβολο τὸ J} προερχόμενο ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλήμ καὶ ἀναγόμενο στὸ 900πΧ (ὀνομάζεται ἔτσι ἐπειδὴ στὸ κείμενο χρησιμοποιεῖ γιὰ τὸν θεὸ τὴν λέξη "ΓΙΑΧΒΕ" יהוה
καὶ 2) στὸν λεγόμενο "ΙΕΡΑΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ" (διεθνὲς σύμβολο P) ἀναγόμενο στὸ 450πΧ .
Ἀπὸ τὴν "ΓΙΑΧΒΙΚΗ πηγή" προέρχεται ἡ δεύτερη στὴν σειρὰ ἀφήγηση, κατὰ τὴν ὁποίαν , ὁ θεὸς ΠΡΩΤΑ ἐπλασε τὸν Ἀδὰμ , ΚΑΤΟΠΙΝ ΟΛΑ ΤΑ ΖΩΑ καὶ τέλος ἀπὸ τὴν πλευρά τοῦ Ἀδὰμ, τὴν Εὔα (ΓΕΝ.2,21—22) .
Ἡ πρώτη ἀφήγηση ποὺ εἶναι καὶ ἡ νεώτερη προέρχεται ἀπὸ τὸν "ΙΕΡΑΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ" καὶ σύμφωνα μὲ αὐτὴν ὁ θεὸς ἐποίησε ταυτόχρονα τὸ ἀνθρώπινο ζεῦγος <ἀρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς> (ΓΕΝ.1,26—28) ΟΜΩΣ ΤΟ ΕΠΛΑΣΕ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ.
[ ΣΗΜΕΙΩΣΗ : ἡ διήγηση τῆς ΠΤΩΣΗΣ τοῦ ἀνθρώπου ὑπάρχει μόνο στὴν διήγηση τοῦ "Γιαχβιστῆ" ,ἐνῶ τὴν ἀγνοεῖ ὁ "Ἱερατικὸς κῶδιξ"]
Παρατηροῦμε ἐδῶ ὅτι στὴν τελικὴ ἔκδοση τοῦ κειμένου, ἡ ΝΕΩΤΕΡΗ πηγή (Ρ) τοῦ 5ου αἰ.πΧ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ (1ο κεφ) τῆς ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗΣ πηγῆς (J) τοῦ 9ου αἰ.πΧ (2ο κεφ.) ,ἐνῶ θὰ ἀνἐμενε κανεὶς τὸ ἀντίθετο, ἄν ἐπρόκειτο μόνο γιὰ ἁπλῆ συρραφὴ κειμἐνων.
Φαίνεται δηλ. ὅτι στὸ τελικὸ συμπίλημα τῶν πηγῶν ἐπικράτησε τὸ πνεῦμα τοῦ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ συντάκτη καὶ ἀναθεωρητῆ τοῦ κειμένου ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε καὶ ὁ τελικὸς ἐκδότης.
Συμβιβασμὸ αύτῶν τῶν δύο παραπάνω ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΩΝ παραδόσεων προσπάθησε νὰ κάνει ὁ ΦΙΛΩΝ Ο ΙΟΥΔΑΙΟΣ ἢ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ ἕνας ἑλληνιστὴς Ἰουδαῖος τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ (ὐπολογίζεται ὅτι πέθανε περὶ τὸ 50μΧ).
Δέν θὰ ἀναλύσω βεβαίως ἐδῶ τὴν φιλώνεια σκέψη ἡ ὁποία ἐπηρέασε τὸν χριστιανισμό (βλ. τὰ περὶ ΛΟΓΟΥ στὸ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ) θὰ περιοριστῶ ἐν συντομίᾳ νὰ ἐκθέσω τὸν ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ τρόπο μέ τὸν ὁποῖο ὁ Φίλων προσπάθησε νά συμβιβάσει τὶς δύο παραπάνω ΔΙΪΣΤΑΜΕΝΕΣ βιβλικὲς ἀφηγήσεις τῆς Δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου.
Γράφει λοιπὸν ὁ Φίλων στὸ ἐργο του "ΝΟΜΩΝ ΙΕΡΩΝ ΑΛΛΗΓΟΡΙΑΙ, 1" ὅτι στὴν γιαχβική διήγηση περὶ Δημιουργίας, τὸ βιβλικὸ κείμενο ἀναφέρεται σέ ἕναν ΟΥΡΑΝΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟ πλατωνικοῦ τύπου ΑΝΕΥ ΦΥΛΟΥ ἣ ΑΝΔΡΟΓΥΝΟΥ, σὰν αύτὸν τοῦ μύθου τοῦ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ στὸ πλατωνικὸ ΣΥΜΠΟΣΙΟ (ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΣ ΑΔΑΜ) ποὺ ἀποτελοῦσε δηλ.τὴν ΙΔΕΑ, τὸ ΑΡΧΕΤΥΠΟ γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ ΓΗΙΝΟΥ ἀνθρώπου, ἐνῶ στὴν ἄλλη ἀφήγηση ἀναφέρεται ὁ γὴινος ἄνθρωπος τῶν δύο ξεχωριστῶν φύλων.
Τὴν ἀντίληψη αύτὴ περὶ ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ἀναπαράγει καὶ ὁ ΠΑΥΛΟΣ ὀταν γράφει "ΕΣΤΙ ΣΩΜΑ ΨΥΧΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΣΤΙ ΣΩΜΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΝ...ΟΙΟΣ Ο ΧΟΪΚΟΣ (ΑΝΘΡΩΠΟΣ) ΤΟΙΟΥΤΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΟΪΚΟΙ , ΚΑΙ ΟΙΟΣ Ο ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΣ ΤΟΙΟΥΤΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΙ" {Α' Κορ. 15, 44—48}
Αύτὴ ἡ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ἑρμηνεία ΠΕΡΙ ΑΡΧΕΤΥΠΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ διατηρήθηκε καὶ μετὰ τὴν ΑΠΟΡΡΙΨΗ τοῦ Φίλωνος, ὡς ἑλληνίζοντος, ἀπὸ τὸν ραββινικὸ Ἰουδαϊσμὸ στὴν μεσαιωνικὴ Qabbalah καὶ βεβαίως ἡ πλατωνικὴ αύτὴ ἀντίληψη περὶ ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΑΔΑΜ ὡς ἀρχετύπου δεσπόζει καὶ στὶς σχετικὲς ἑρμηνεῖες τῆς Γἐνεσης ἀπὸ τοὺς πλατωνίζοντες ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ (βλ. Γρηγόριος Νύσσης).
Σήμερα βέβαια μετὰ τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα τῶν ΠΗΓΩΝ τῆς Πεντατεύχου, ὅλες αὐτὲς οἱ ἑρμηνεῖες τοῦ Φίλωνος καὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν Πατέρων —ΠΟΥ ΑΓΝΟΟΥΣΑΝ ΤΗΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ—ἔχουν μόνον ἱστορικὸ ἐνδιαφέρον.
____
* μεταξὺ τοῦ Δευτερονομιστῆ καὶ τοῦ Ἱερατικοῦ Κώδικα μεσολαβεῖ μιὰ ἐλάσσων πηγὴ ἀπὸ τὴν ὁποία προέρχονται πολλὰ κεφάλαια τοῦ Λευιτικοῦ καὶ ἡ ὁποία ἀποκαλεῖται ΚΩΔΙΞ ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ καὶ συμβολίζεται διεθνῶς μέ τὸ γράμμα Η.
