ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΕΞΕΙ ΠΛΗΡΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ (ἡ Δίκη τοῦ Σάϋλωκ στόν "ΕΜΠΟΡΟ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ" τοῦ Σαίξπηρ)
Γνωστὴ ἡ ὑπόθεση·
ὁ Ἀντόνιο (ἔμπορος τῆς Βενετίας) δανείστηκε 3000 δουκᾶτα ἀπὸ τὸν Ἑβραῖο Σάϋλωκ γιὰ νὰ βοηθήσει τὸν φίλο του Μπασσάνιο νὰ παντρευτεῖ τὴν καλή του Πόρσια. Ἀδυνατεῖ ὅμως νὰ ἐπιστρέψει στὴν ὥρα τους τὰ χρήματα καὶ ὁ Σάϋλωκ στὸ Δικαστήριο ἐνὼπιον τοῦ Δόγη ζητᾶ νὰ ἐκτελεστεῖ τὸ Συμβόλαιο ποὺ ἔχει συνάψει μὲ τὸν Ἀντόνιο, σύμφωνα μέ τὸ ὁποῖο ὁ χρεώστης ἔμπορος τῆς Βενετίας ἔπρεπε νὰ τοῦ δώσει ΜΙΑ ΛΙΒΡΑ ΣΑΡΚΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ.
Ἐξηγῶντας ὁ Σἀϋλωκ γιατὶ ἔβαλε αύτὸν τὸν παράξενο ὅρο, λέει ὅτι τὸ ἒκανε ἀπὸ ΕΚΔΙΚΗΣΗ, ἐπειδὴ ὁ Ἀντόνιο τὸν μισεῖ καὶ τὸν πολεμᾶ μόνο καὶ μόνο ἐξαιτίας τοῦ ὅτι εἶναι ΕΒΡΑΙΟΣ. Καὶ στὸ σημεῖο αὐτὸ τῆς 3ης Πράξης ὁ ΣΑΙΞΠΗΡ βάζει τὸν Σάϋλωκ νὰ ἐκφωνεῖ τὸν περίφημο ΜΟΝΟΛΟΓΟ του, αἰώνιο κήρυγμα ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ:
<δέν ἔχει ὁ Ἑβραῖος μάτια; δὲν ἔχει ὁ Ἑβραῖος χέρια, ὄργανα, σῶμα, αἰσθήσεις, πάθη, συναισθήματα; ...δὲν πεθαίνει ἀπὸ τὶς ἰδιες ἀρρώστιες;...δὲν κρυώνει τὸν χειμῶνα καὶ δὲν ζεσταίνεται τὸ καλοκαῖρι, ἀκριβῶς ὅπως κι ὁ χριστιανός; ...ἂν μᾶς τρυπήσετε δὲν θὰ ματώσουμε ;...ἂν μᾶς ἀδικήσετε, δὲν θὰ ἐκδικηθοῦμε ; ἂν σᾶς μοιάζουμε σὲ ὅλα τὰ ἂλλα, δὲν θὰ σᾶς μοιάζουμε καὶ σὲ αύτό;> {ὅλα τὰ ἀποσπάσματα εἶναι ἀπὸ τὴν μετάφραση τοῦ ΕΡΡΙΚΟΥ ΜΠΕΛΙΕ}
Στὸ δικαστήριο (4η Πράξη) ἐξαιτίας τοῦ παραδόξου συμβολαίου καλεῖται ὁ σπουδαῖος νομικὸς Βαλτάσαρ ποὺ βεβαίως εἶναι ἡ Πόρσια μεταμφιεσμένη ἡ ὁποία προσπαθεῖ νὰ πείσει τὸν Σάϋλωκ νὰ δείξει ΕΛΕΟΣ στὸν Ἀντόνιο.
Ὁ Σάϋλωκ ὅμως εἶναι ἀνένδοτος ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΙ Ο ΝΟΜΟΣ λέγοντας <ἐὰν μοῦ τὸ ἀρνηθεῖτε κινδυνεύει τὸ Σύνταγμα σας καὶ ἡ Ἐλευθερία στὴν χώρα σας> καὶ στὸ τέλος κραυγάζει <ἀνάθεμα στοὺς Νόμους σας! Ἀνίσχυρα εἶναι τὰ Διατάγματα τῆς Βενετίας! Ἐγὼ ζητάω τὸ δίκιο μου· πεῖτε μου, θὰ τὸ βρῶ;>
Τότε παρεμβαίνει ἡ Πόρσια (Βαλτάσαρ) παρακαλῶντας νὰ δείξει ἔλεος ὁ Σάϋλωκ καὶ νὰ δεχτεῖ ἀπὸ τὸν Μπασάνιο τὴν προσφερόμενη διπλάσια ἀποζημίωση 6000 δουκάτων γιὰ νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὸ χρἐος ὁ Ἀντόνιο , λέγοντας <ΚΑΝΕΝΑΣ ΜΑΣ ΔΕΝ ΣΩΖΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΜΕ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ> παρὰ μόνο μὲ εὐσπλαχνία.
Ὅμως ὁ Σάϋλωκ ΔΕΝ ΔΕΧΕΤΑΙ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΟΣ ΤΟΝ ΟΡΚΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ.
Τότε ἡ Πόρσια λέει στὸν Σάϋλωκ πὼς θὰ ἐφαρμοστεῖ πλήρως καὶ ΕΠΑΚΡΙΒΩΣ ὀ Νόμος καὶ τοῦ ζητᾶ ΝΑ ΚΟΨΕΙ ΜΙΑ ΛΙΒΡΑ ΚΡΕΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΟΝΙΟ ΧΩΡΙΣ ΟΜΩΣ ΝΑ ΧΥΣΕΙ ΑΙΜΑ διότι ἀφενὸς δὲν προβλέπει αἷμα τὸ συμβόλαιο καὶ ἀφετέρου ἄλλος Νόμος προβλέπει πὼς ἄν χύσει Ἑβραῖος αἷμα χριστιανοῦ ,τοῦ δημεύεται ἡ περιουσία.
Καὶ προσθέτει ἡ Πόρσια <ΕΣΥ ΕΠΙΚΑΛΕΣΤΗΚΕΣ ΤΗΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ. ΘΑ ΤΗΝ ΕΧΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ>.
Στὴν συνέχεια ἡ Πόρσια (δικαστὴς Βαλτάσαρ) ἐπικαλεῖται καὶ ἕτερο νόμο ποὺ προβλἐπει ΘΑΝΑΤΟ ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΝ ΞΕΝΟ ΕΠΙΒΟΥΛΕΥΤΗΚΕ ΖΩΗ ΒΕΝΕΤΟΥ ἐκτὸς ἂν τοῦ δώσει χἀρη ὀ Δόγης. Καὶ προτρἐπει τὸν ἂναυδο Σάϋλωκ νὰ ΕΚΛΙΠΑΡΗΣΕΙ ΕΛΕΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΟΓΗ ,
ἐνῶ πρὶν ὁ ἴδιος δὲν πρόσφερε ἒλεος στὸν Ἀντόνιο.
Τέλος πάντων ἡ ὑπόθεση ἔχει αἲσιο τέλος·
ὁ Σάϋλωκ σώζεται γενόμενος χριστιανὸς καὶ μάλιστα ἀναγκάζεται νὰ τά βρεῖ καὶ μὲ τὴν κόρη του ποὺ κλέφτηκε μέ κάποιον χριστιανό καὶ τῆς κληροδοτεῖ καὶ μέρος τῆς περιουσίας του.
ΠΟΙΟ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ;
Πολλοὶ ἑρμηνευτὲς μιλοῦν γιὰ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΑΙΞΠΗΡ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ (ὀ Σαίξπηρ δὲν εἶχε γνωρίσει Ἑβραίους γιατὶ τότε δὲν ὐπῆρχαν Ἑβραῖοι στὴν Ἀγγλία—ἦρθαν ἐκεῖ ἐπὶ ΚΡΟΜΓΟΥΕΛ—ἔχει ἀκούσει ὅμως γιὰ τοὺς Ἑβραίους τῆς Βενετίας,οἱ ὁποῖοι εἶχαν περιοριστεῖ στὸ ghetto ἤδη ἀπὸ τὸ 1516) ἐνῶ ἄλλοι ἐπικαλούμενοι τὸν ΜΟΝΟΛΟΓΟ ΤΟΥ ΣΑΫΛΩΚ μιλοῦν γιὰ κήρυγμα ΚΑΤΑ τῶν ἀντισημιτῶν..
Φρονῶ ὅτι σκοπὸς τοῦ Σαίξπηρ ἦταν νὰ δείξει τὴν διάσταση μεταξὺ ΝΟΜΟΥ—ΧΑΡΙΤΟΣ ,ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ—ΕΥΣΠΛΑΧΝΙΑΣ τεκμηριώνοντας μὲ δραματουργικὸ τρόπο τὴν χριστιανικὴ ἀλήθεια τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ ρητοῦ <Η ΑΚΡΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΑΚΡΑ ΑΔΙΚΙΑ ΕΣΤΙ>
