Ὁ "Ὑπεράνθρωπος" τοῦ Νίτσε.—Η ΠΑΡΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΝΙΤΣΕΪΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ.

Ἀπὸ τοὺς πλέον παρερμηνευμένους φιλοσόφους ὁ ΝΙΤΣΕ ,θεωρούμενος ὡς προφἠτης τοῦ... Ναζισμοῦ μὲ τὰ λεγόμενα του—ΠΟΙΗΤΙΚΩΣ— περὶ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΥ, ἐνῶ αὐτὸς ἐννοοῦσε,

ὄχι κάποιον..."σούπερμαν", ἀλλὰ ἕναν ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΤΕΡΟ ἄνθρωπο, χωρὶς ἐπ ούδενὶ δαρβινικὰ ἢ... φυλετικὰ χαρακτηριστικά.

Βεβαίως ἄσκησε δριμεῖα κριτικὴ σέ ὅλες τὶς ἀξίες τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ ὅπως αὐτὲς εἶχαν διαμορφωθεῖ ἀπὸ τὸν ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ἀλλὰ καὶ τὸν ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ, ὅμως δὲν ἦταν μηδενιστὴς ἀφοῦ κήρυξε ἕνα νέο πολιτισμὸ βασισμένο στὴν εἰλικρίνεια καὶ τὴν γνησιότητα.

Πάντως ἄν ἔπρεπε νὰ γράψω σὲ μία γραμμὴ τὴν κεντρικὴ ἰδέα τῆς σκέψης τοῦ Νίτσε θά ἐλεγα μέ κάπως φιλοσοφικὴ ὁρολογία τὸ ἑξῆς·

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΟΝΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΥΘΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ .

Παρακάτω σταχυολογῶ καταρχὰς μερικὲς χαρακτηριστικὲς καὶ πασίγνωστες ρήσεις ἀπὸ τὸν "ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ" ἀποκαλυπτικὲς γιὰ τὴν νιτσεϊκὴ σκἐψη* :

1..<Τὶ εἶναι ὁ πίθηκος γιὰ τὸν ἄνθρωπο; Ἕνα ἀντικείμενο γιὰ περίγελο ἢ μιὰ ἐπώδυνη ντροπή. Καὶ ἀκριβῶς τὸ ἴδιο πρέπει νὰ εἶναι ὁ ἀνθρωπος γιὰ τὸν ὑπεράνθρωπο: ἕνα ἀντικείμενο γιὰ περίγελο ἢ μιὰ ἐπώδυνη ντροπή. Κάνατε τὸ δρόμο ἀπὸ τὸ σκουλήκι στὸν ἄνθρωπο, καὶ πολλά εἶναι ακόμη μέσα σας σκουλήκι. Κάποτε ἤσασταν πίθηκοι, καὶ σήμερα ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος εἶναι περισσότερο πίθηκος ἀπὸ κάθε πίθηκο. Ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ὁ πιὸ σοφὸς ἀπὸ σᾶς εἶναι ἕνα ἑρμαφρόδιτο καὶ διχασμένο μεῖγμα φυτοῦ καὶ φαντάσματος. Σᾶς εἶπα ὅμως ἐγὼ νὰ γίνετε φυτά ἢ φαντάσματα; Δεῖτε, σᾶς διδάσκω τὸν ὑπεράνθρωπο! Ὁ ὑπεράνθρωπος εἶναι τὸ νόημα τῆς γῆς. Ἂς πεῖ ἡ θέλησή σας: ὁ ὑπεράνθρωπος εἶναι τὸ νόημα τῆς γῆς! >

{ Φ.ΝΙΤΣΕ, ΕΤΣΙ ΜΙΛΗΣΕ Ο ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ , μετ. Ζ. ΣΑΡΙΚΑΣ, Νησῖδες, 2003, σ.13}

2. <Ὁ ἄνθρωπος εἶναι κάτι ποὺ πρέπει νὰ ξεπεραστεῖ: καὶ γι' αὐτὸ πρέπει νὰ ἀγαπᾶς τὶς ἀρετές σου — γιατὶ ἀπ' αὐτὲς θὰ χαθεῖς.>

{ὅ.π. σ.36}

3..<Κράτος λέγεται τὸ πιὸ ψυχρὸ ἀπ' ὅλα τὰ ψυχρὰ τέρατα. Καὶ ψυχρὰ ἐπίσης ψεύδεται

καὶ τοῦτο τὸ ψέμα βγαίνει σερνάμενο ἀπὸ τὸ στόμα του: "ἐγώ, τὸ κράτος, εἶμαι ὁ λαός".> {ὅ.π.σ.48}

4. <Ἔτσι μοῦ μίλησε κάποτε ὁ διάβολος.

"καὶ ὁ θεὸς ἐχει τὴν κόλασή του: εἶναι ἡ ἀγάπη του γιὰ τοὺς ἀνθρώπους". Καὶ πρόσφατα ἄκουσα νὰ λένε τούτη τὴν κουβέντα. "ὁ θεὸς εἶναι νεκρός. ὁ θεὸς πέθανε ἀπὸ τὴ συμπόνια του γιὰ τοὺς ἀνθρώπους". > {ὅ.π.σ.89}

5. .<μόνον ὅπου υπάρχουν τάφοι, ὑπάρχουν ἀναστάσεις.> {ὅ.π.σ.112}

6. <Καὶ ἡ ἴδια ἡ ζωὴ μοῦ εἶπε αὐτὸ τὸ μυστικό: "Κοίτα, εἶπε, ἐγὼ εἶμαι αὐτὸ τὸ ὁποῖο πρέπει πάντα νὰ ὑπερνικᾶ τὸν ἑαυτό του.> {ὄ.π.σ.114}

7.<Ἡ γῆ, εἶπε αὐτός, ἔχει δέρμα καὶ τὸ δέρμα αὐτὸ ἔχει ἀρρώστιες. Γιὰ παράδειγμα, μία ἀπὸ τὶς ἀρρώστιες αὐτὲς ὀνομάζεται "ἄνθρωπος">{ὅ.π.130}

8. <Ἐκκλησία εἶναι ἕνα εἶδος κράτους, καὶ μάλιστα τὸ πιὸ ψευδολόγο.> {ὅ.π.σ.132}

9. <ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα γεφύρι καὶ καθόλου σκοπός> {ὅ.π. σ.194}

10.<οἱ καλοὶ ἄνθρωποι δὲν λένε ποτὲ τὴν ἀλήθεια....

...ὅποιος ὑπακούει , δὲν ἀκούει τὸν ἑαυτό του>

{ὅ.π. σ.196}

11. <Οἱ καλοὶ ὄντως — δὲν μποροῦν νὰ δημιουργήσουν: αὐτοὶ εἶναι πάντα ἡ ἀρχὴ τοῦ τέλους — σταυρώνουν ἐκεῖνον ποὺ γράφει πάνω σὲ καινούριες πλάκες καινούριες ἀξίες, θυσιάζουν τὸ μέλλον στὸν ἑαυτό τους — σταυρώνουν κάθε ἀνθρώπινο μέλλον!

Οἱ καλοί — αὐτοί ἦταν πάντα ἡ ἀρχὴ τοῦ τέλους.> {ὅ.π.σ.208}

Πάντα ὅταν, ἀπὸ φοιτητής , μελετοῦσα τόν Νίτσε ( εἴτε ἀπὸ μετάφραση ΑΡΗ ΔΙΚΤΑΙΟΥ εἴτε ἀπὸ

ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ) εἶχα τὴν αἰσθηση ὅτι ἀκολουθεῖ τὸν ΔΑΡΒΙΝΟ καὶ τὸν ΣΟΠΕΝΑΟΥΕΡ ,συγγραφεῖς κοντινούς του, ὑπὸ τὴν ἔννοια ὅτι ἦταν τῆς Ἐποχῆς του.

Διαβάζοντας ὅμως τὸ Σχόλιο τοῦ R.BIRAULT:

<Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΝΙΤΣΕ>

τείνω νὰ πιστέψω ὅτι ἔχει δίκιο ὁ Heidegger ὅταν γράφει πὼς ὁ Νιτσε ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΛΑΪΜΠΝΙΤΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ, παρὰ στοὺς συγχρόνους του Δαρβῖνο καὶ Σοπενάουερ...

Ἐξάλλου ὁ ἴδιος ὁ Νίτσε γράφει στὸ ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ ὅτι κάνουν λάθος οἱ Δαρβινιστὲς ὅταν λένε πὼς τὰ πιὸ ἰσχυρὰ εἴδη ἐπιβιώνουν. **

Βεβαίως καὶ ἔχει ἀρνητικὰ σημεῖα ὁ Νίτσε , ἄν καὶ ὑπῆρξε ὁ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ φιλόσοφος τῶν νεωτέρων χρόνων.

Τὸ λάθος του ἦταν ὅτι παρεξήγησε τὸν ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟ τοῦ ΣΩΚΡΑΤΗ καὶ τοῦ ΠΛΑΤΩΝΑ, βλέποντας τους μὲ τὰ μάτια τοῦ δυτικοῦ ὀρθολογισμοῦ τοῦ Διαφωτισμοῦ.

Ἐξηγῶ·

ὁ Πλάτων δὲν θεωροῦσε ὅτι ΟΛΗ ἡ Πραγματικότητα εἶναι προσβάσιμη στὴν ΝΟΗΣΗ καὶ τὴν ΛΟΓΙΚΗ· ὄχι κι αὐτὸ γιὰ δύο λόγους:

α) ἡ ΑΜΟΡΦΗ ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΥΣΑ ΥΛΗ δὲν εἶναι προσβάσιμη στὸν λόγο καὶ β) ἡ θέαση τοῦ Ἀγαθοῦ δὲν εἶναι προσβάσιμη στὴν νόηση ἀλλὰ ἀποτελεῖ προϊὸν ξαφνικῆς <ἐξαίφνης> ΕΚΣΤΑΣΗΣ : ἡ Ἰδέα {=μορφή} τοῦ ΑΓΑΘΟΥ <ἐξαίφνης κατόψεται> καὶ ΔΕΝ φανερώνεται ΟΥΤΕ ΩΣ ΛΟΓΟΣ ΟΥΤΕ ΩΣ ΓΝΩΣΗ <οὐδὲ τις λόγος οὐδέ τις ἐπιστήμη> (Πλάτ. Συμπ., 210e- 211a)

Παρ' ὅλα αύτὰ γράφει ὁ Νίτσε στὴν "ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ" ὅτι <τούτη ὑπῆρξε ἡ μεγαλύτερη πλάνη, ἠ πιὸ ὀλἐθρια πάνω στὴν γῆ <πίστεψαν ὀτι βρῆκαν στὰ σχήματα τῆς λογικῆς τὸ κριτήριο τῆς ἀλήθειας>***

Στὴ συνέχεια ἀνθολογῶ 4 "διαμάντια" ἀπὸ τὸ

"ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ" ,χαρακτηριστικὰ τῆς Σκέψης ἀλλὰ καὶ τοῦ ὕφους τοῦ Νίτσε:

— ἐμεῖς ἐπινοήσαμε τὴν ἔννοια ΣΚΟΠΟΣ· στὴν πραγματικότητα σκοπὸς δὲν ὑπάρχει...Ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἀναγκαῖος · εἶναι μοῖρα· ἀνήκει στὸ ΟΛΟΝ !

Καὶ τίποτα δέν μπορεῖ νὰ δικάσει νὰ μετρήσει νὰ συγκρίνει μὲ κάτι ἄλλο τὴν ὕπαρξη μας καὶ νὰ τὴν καταδικάσει ,ἀφοῦ κάτι τέτοιο θὰ σήμαινε πὼς δικάζει ,μετράει ,συγκρίνει μὲ κάτι ΑΛΛΟ τὸ ΟΛΟΝ καὶ τὸ καταδικάζει..

Ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει τίποτα ἔξω ἀπὸ τὸ Ὅλον! Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ καταλογίσει τίποτα σὲ κανέναν ! Κανένα ὄν δὲν ἀνάγεται σὲ καμμιὰν πρώτη αἰτία !.... Ὁ Κόσμος δὲν ἀποτελεῖ ΕΝ : τοῦτο καὶ μόνον εἶναι ἡ μεγάλη ἀπελευθέρωση. Μόνον ἔτσι ἀποκαθίσταται ἡ ἀθωότητα τοῦ Γίγνεσθαι..

— Τὰ εἴδη δὲν βαίνουν πρὸς τελειοποίηση · οἱ ἀδύναμοι κατὰ βάσιν κυριαρχοῦν πάνω στοὺς ρωμαλέους ‒ἀποτελοῦν τὸν ἀριθμὸν τὸν μέγα κι εἶναι κ'ἐξυπνότεροι..

Ὁ Δαρβῖνος δὲν ὑπολόγσε τὸ πνεῦμα·

οἱ ἀδύναμοι ἔχουν περισσότερο πνεῦμα..καὶ λέγοντας πνεῦμα ἐννοῶ φυσικὰ..ὅ,τι συνιστᾶ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟ..

—ἡ Λογικὴ στὴν γλῶσσα· τὴν γριά—πονήρω!

Ποτὲ δὲν θὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὸν θεό, γιατὶ

συνεχίζουμε νὰ πιστεύουμε στὴν Γραμματική...

— ἡ θεωρία τῆς Ἰσότητας..πιστέψτε με εἶναι τὸ δηλητήριο τῶν δηλητηρίων.Γιατὶ μοιάζει μὲ κήρυγμα ὑπὲρ τῆς Δικαιοσύνης , ἐνῶ στὴν πραγματικότητα τὴν ΚΑΤΑΛΥΕΙ..

Τὰ ἴσα στοὺς ἴσους καὶ στοὺς ἄνισους τὰ ἄνισα· αὐτὸς θὰ ἦταν ἀληθινὸς λόγος τῆς Δικαιοσύνης.

Συνεπῶς : στὰ ἄνισα ποτὲ ἴσα !****.

Καὶ τέλος, ἕνα τελευταῖο δεῖγμα τῆς εὐφυίας τοῦ Νίτσε ἀπὸ "ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟ" :

<ἡ ἀνισότητα τῶν δικαιωμάτων εἶναι ἡ πρώτη προϋπόθεση γιὰ τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξη δικαιωμάτων....Ἠ πηγὴ τῆς ἀδικίας ποτὲ δὲν βρίσκεται στὴν ἀνισότητα τῶν δικαιωμάτων παρὰ ἴσα—ἴσα στὴν διεκδίκηση ἴσων δικαιωμάτων..>*****

Θὰ ὁλοκληρώσω αὐτὴν τὴν συνοπτικώτατη ἀνάρτηση μέ τὸ ἑξῆς·

κάθε φορὰ ποὺ ξαναδιαβάζω ΝΙΤΣΕ συνειδητοποιῶ ὃτι εἶχα μπερδέψει πάλι,

τὴν σκιὰ μου μὲ τὸ "μπόϊ" μου...