Τὸ κήρυγμα τοῦ Πέτρου τὴν Πεντηκοστή & ἡ Ἐπιστολὴ "Πρὸς Φιλιππησίους" τοῦ Ἀπ.Παύλου.—Η "ΙΟΥΔΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ" ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ & Η ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ "ΕΛΛΗΝΙΣΤΩΝ".

Οἱ "ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ" , ὅπως διδάσκει ἡ Κριτική τῶν κειμένων  ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο κυρίως πηγὲς, τὴν προπαύλεια ,τὴν λεγόμενη <ΙΟΥΔΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ> καὶ τὴν ἀποκαλούμενη <ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΝΗ-ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ> . 

1). Στὴν πρώτη καὶ ἀρχαιότερη πηγή, τὴν ἰουδαιοχριστιανική (κεφ.1-5, κεφ.9, κεφ. 11 κλπ), ὑπάρχουν δύο ἐξαιρετικῶς  ἐνδιαφέροντα ἀποσπάσματα , τὸ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ τοῦ Ἀπ.Πἐτρου (Πρ..2,14 κ.ἑξ.) καὶ Η ΟΜΙΛΙΑ του  ΣΤΟΝ ΝΑΟ, στὴν Στοὰ Σολομῶντος ,μετὰ τὴν θεραπεία τοῦ χωλοῦ. (Πρ.3,11 κ.ἑξ.)

Σὲ αὐτὲς τὶς δύο ὀμιλίες τοῦ Πέτρου παρουσιάζεται μιὰ ΜΗ-ΠΑΥΛΕΙΑ χριστολογία ,

ἡ  ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ  τῆς Ἐκκλησίας,

ἡ ἀποκληθεῖσα "ἰουδαιοχριστιανική" , ἀποτελούμενη ἀπὸ τὶς ἑξῆς ἀντιλήψεις:

α) ὁ  Ἰησοῦς  χρίστηκε Μεσσίας τὴν στιγμὴ τῆς "ὕψωσης" του μὲ τὴν Ἀνάσταση Του ἐκ νεκρῶν  ("τῇ δεξιᾶ τοῦ θεοῦ ὑψωθείς", Πρ.2,33)·

"ΚΥΡΙΟΝ ΑΥΤΟΝ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΝ  ΕΠΟΙΗΣΕΝ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥΤΟΝ ΤΟΝ ΙΗΣΟΥΝ ΟΝ ΥΜΕΙΣ ΣΤΑΥΡΩΣΑΤΕ" (Πρ.2,36).

β) δὲν ὑπάρχει ἡ ἔννοια τῆς ΠΡΟΫΠΑΡΞΗΣ τοῦ Μεσσία   ("ΙΗΣΟΥΝ ΤΟΝ ΝΑΖΩΡΑΙΟΝ ΑΝΔΡΑ ΑΠΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΟΝ  ΕΙΣ ΗΜΑΣ ΔΥΝΑΜΕΣΙ ΚΑΙ ΤΕΡΑΣΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟΙΣ 

ΟΙΣ ΕΠΟΙΗΣΕ ΔΙ’ ΑΥΤΟΥ Ο ΘΕΟΣ.."-Πρ.2,21)

ἐνῶ ὁ Ἰησοῦς παρουσιάζεται ὡς  ὁ προαναγγελόμενος ΠΡΟΦΗΤΗΣ τοῦ Μωυσέως ·

"ΜΩΥΣΗΣ ΓΑΡ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΕΙΠΕΝ  ΟΤΙ ΠΡΟΦΗΤΗΝ ΑΝΑΣΤΗΣΕΙ ΚΥΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ ΗΜΩΝ (Πρ.3,22).

γ) προτιμᾶται ἀντὶ τοῦ ὅρου "υἱός" ποὺ παραπέμπει στὴν ἑλληνικὴ μυθολογία,

ἡ ἑβραϊκὴ λέξη ΠΑΙΣ (ebed) τῆς προφητείας Ἡσαΐα ποὺ σημαίνει ΔΟΥΛΟΣ τοῦ Κυρίου·

"Ο ΘΕΟΣ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΙ ΙΣΑΑΚ ΚΑΙ ΙΑΚΩΒ

ΕΔΟΞΑΣΕ ΤΟΝ ΠΑΙΔΑ ΑΥΤΟΥ ΙΗΣΟΥΝ"

 (Πρ.3,13).

δ) ὁ ἐπαγγελόμενος Μεσσίας ἀναμένεται

 στὸ ΜΕΛΛΟΝ: "ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΛῌ ΤΟΝ ΠΡΟΚΕΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟΝ ΥΜΙΝ ΧΡΙΣΤΟΝ ΙΗΣΟΥΝ"(Πρ.3,20).

ε) στὸ ἴδιο κείμενο ὑπάρχει ἐπίσης μιὰ ἰδέα ΑΝΤΙΦΑΣΚΟΥΣΑ μὲ τὴν γνωστὴ ἀντίληψη  τοῦ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο πρέπει πρῶτα νὰ κηρυχθεῖ στὰ Ἔθνη·

λέει ὁ Πέτρος ὅτι ἡ μεταστροφὴ τοῦ Ἰσραὴλ εἶναι ὁ ἀναγκαῖος ὅρος γιὰ τὸν ἐρχομὸ τῆς Σωτηρίας

("ΜΕΤΑΝΟΗΣΑΤΕ ..ΟΠΩΣ ΑΝ ΕΛΘΩΣΙ ΚΑΙΡΟΙ ΑΝΑΨΥΞΕΩΣ",Πρ.3,19) καὶ ἡ ἐπαγγελία γιὰ τὸν Μεσσία Ἰησοῦ ἀπευθύνεται πρὸς τοὺς Ἰουδαίους: " ΥΜΙΝ ΓΑΡ ΕΣΤΙΝ Η ΕΠΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΤΕΚΝΟΙΣ ΥΜΩΝ  ΚΑΙ ΠΑΣΙΝ ΤΟΙΣ ΕΙΣ ΜΑΚΡΑΝ"(Πρ.2,39).

στ) Στόχος  βεβαίως τῆς ΙΟΥΔΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ  Ἐσχατολογίας εἶναι πάντοτε ἡ σωτηρία ἀπὸ τὴν ἐπερχόμενη καταστροφὴ ΕΚΕΙΝΗΣ τῆς διεστραμμένης γενιᾶς τοῦ Ἰσραήλ:

" ΣΩΘΗΤΕ ΑΠΟ ΤΗΣ ΓΕΝΕΑΣ ΤΗΣ ΣΚΟΛΙΑΣ ΤΑΥΤΗΣ"(Πρ.2,40),  καταστροφὴ ποὺ ὄντως ἒλαβε χώρα τὸ 70μΧ μετὰ τὴν ἀποτυχημένη Μεγάλη Ἰουδαϊκὴ  Ἐξέγερση κατὰ τῶν Ρωμαίων.

ζ) Τέλος, σύμφωνα μὲ αύτὲς τὶς λεγόμενες "ἰουδαιοχριστιανκές" ἀντιλήψεις, ὁ Ἰησοῦς ἀπεδείθχη μέσῳ τῆς Ἀναστάσεως ,ὡς ὁ ἐρχόμενος ΥΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ τελικὸς Κριτὴς τῆς Ἱστορίας σύμφωνα με τὶς ἀποκαλυπτικὲς πεποιθήσεις τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη. 

Ἀπὸ τοὺς κύκλους αὐτοὺς τῆς Πρώτης Ἐκκλησίας τῆς Ἱερουσαλὴμ προέρχεται καὶ ἠ ἐπίκληση MARANATHA ποὺ σημαίνει "Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΓΓΥΣ" 

{ἢ "ΚΥΡΙΕ ΕΛΘΕ"} ἡ ὁποία συνοψίζει τὴν ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ χριστολογία τοῦ χριστιανισμοῦ.

 η). Κατὰ τὴν  ΜΗ ΠΑΥΛΕΙΑ αὐτὴ ἰουδαιοχριστιανικὴ χριστολογία  [ποὺ ὀνομάστηκε "ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΥΙΟΘΕΣΙΑΣ" ="ΥΙΟΣ ΜΟΥ ΕΙ ΣΥ ΕΓΩ ΣΗΜΕΡΟΝ ΓΕΓΕΝΝΗΚΑ ΣΕ", Ψαλμ.2,7]   ὁ Ἰησοῦς χρίστηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ ὡς Μεσσίας κατὰ τὴν ΥΨΩΣΗ του (δηλ. μὲ τὴν ΑΝΑΣΤΑΣΗ) καὶ  ἀναμένεται νὰ ἔρθη γιὰ νὰ ὁλοκληρώσει τὴν  πλἠρη ΜΕΣΣΙΑΝΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ Του στὸ  μέλλον, διότι πρὸς τὸ παρόν" δεῖ οὐρανὸν μὲν δέξασθαι ἄχρι χρόνων" (Πρ.3,19 κ.ἑξ.).

Καὶ βεβαίως ΚΑΜΜΙΑ ΤΡΙΑΔΟΛΟΓΙΑ ΔΕΝ ΠΡΟΫΠΟΤΙΘΕΤΑΙ —οὔτε χρειάζεται—ΣΤΗΝ ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΑΥΤΗ ΤΩΝ "ΠΡΑΞΕΩΝ".

2.  Βεβαίως, στὴν ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ὑπάρχει καὶ μιὰ ἄλλη χριστολογία —ἄς τὴν ἀποκαλέσουμε "ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ" ὡς ἀποδιδόμενη στὸ κήρυγμα τῶν ἑλληνιστῶν δηλ. τῶν ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ— ἡ ὁποία ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ πολθ νωρὶς στόν περίφημο χριστολογικὸ ὕμνο τῆς  Ἐπιστολῆς Παύλου "ΠΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ"  μὲ ἐμφανῆ ΓΝΩΣΤΙΚΑ  χαρακτηριστικὰ ΔΟΚΗΤΙΣΜΟΥ*, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στὸν Χριστὸ μὲ τὰ λόγια :

" ὅς ἐν μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων...ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβὼν ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος..." {ΦΙΛ.2, 6‒7} 

[ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ :ὁ ὁποῖος ἄν καὶ ἦταν θεὸς ..τὰ ἀπαρνήθηκε ὅλα, λαμβάνοντας μορφὴ δούλου 

κι ἔγινε ὅμοιος μέ τοὺς ἀνθρώπους..]

Σὲ αὐτὸν τὸν ΠΡΟΠΑΥΛΕΙΟ  ὕμνο τῶν ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ  (ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Παῦλος)  παρατηροῦμε ὅτι ἡ χριστολογία ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΩΣ  ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΝΤΟΣ ΘΕΟΥ ποὺ παρουσιάζει,  διαφέρει ἀπὸ τὴν χριστολογία τοῦ κηρύγματος τοῦ Πέτρου τῶν "Πρἀξεων" καὶ θυμίζει πολὺ ἀντιλήψεις τοῦ δοκητισμοῦ τῶν Γνωστικῶν χρησιμοποιῶντας φράσεις ὅπως  "ΜΟΡΦΗΝ δούλου" ἤ  "ἐν ΟΜΟΙΩΜΑΤΙ ἀνθρώπων"

(ἂν καὶ κατὰ πᾶσα πιθανότητα ὀ συγγραφέας τοῦ Ὕμνου αύτοῦ ΔΕΝ ΤΟΝ ΕΝΝΟΟΥΣΕ μὲ γνωστικὰ χαρακτηριστικά).

Τὸν  Ὕμνο αὐτό—διότι περὶ ὕμνου πρόκειται— ὁ ὁποῖος ἀπάδει τῆς "πέτρειας" χριστολογίας τῶν "Πρἀξεων" {προερχόμενο ἐκ τῶν ΕΛΛΗΝΙΣΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ}  τὸν ἐνστερνίστηκε ὁ Παῦλος , υἰοθετῶντας τὴν χριστολογία του, ὀπως φαίνεται σὲ πολλὰ σημεῖα τῶν Ἐπιστολῶν του, 

πχ. :"ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ"(ΓΑΛ.4,4).

Καὶ τελικὰ ἦταν αὐτὴ ἡ "ἑλληνιστική" χριστολογία  τοῦ ΠΑΥΛΟΥ περὶ τοῦ Χριστοῦ ὡς  ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΝΤΟΣ ΥΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ποὺ ἐπικρἀτησε στὴν Ἐκκλησία , καθόσον αὐτὴν τὴν χριστολογία τῶν ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ   καὶ ποὺ  ΜΕΤΕΦΡΑΣΑΝ ΤΟ ΑΡΑΜΑΪΚΟ MARANATHA

 {τὸ "MARI" ἀποτελεῖ εύγενικὴ προσφώνηση , δέν σημαίνει "θεός"}  ΜΕ  ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΕΞΗ "ΚΥΡΙΟΣ"  {ΠΟΥ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΘΕΟΣ‒ἑβραϊστί : adonaj} δέχτηκαν ἀσμένως καὶ οἱ πολυθεϊστὲς ΕΘΝΙΚΟΙ, ὅταν ἔγιναν Χριστιανοί.

Ἀντιθέτως, ἡ ἀρχαία  "ἰουδαιοχριστιανικὴ" χριστολογία τοῦ κηρύγματος τοῦ Πἐτρου τὴν Πεντηκοστή , περὶ τοῦ Ἰησοῦ ὡς  ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (Ebed Jahwe) ποὺ ἀναμένεται ὡς έρχόμενος ΥΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, χἀθηκε μαζὶ μὲ τοὺς "Ἰουδαιοχριστιανούς" ἀπὸ τὸ προσκήνιο τῆς Ἱστορίας μετὰ τὴν ἱστορικὴ καταστροφὴ τῆς Ἱερουσαλὴμ τὸ 70μΧ.

 

______

* Δοκητισμός εἶναι ἡ ἀντίληψη ὅτι ὁ Χριστὸς ἔγινε ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΑ ἄνθρωπος. Τἐτοιες ἰδέες ὑποστήριζαν οἱ Γνωστικοὶ ἀκολουθῶντας τὸ πλατωνικὸ "ΘΕΟΣ ΑΝΘΡΩΠῼ ΟΥ ΜΕΙΓΝΥΤΑΙ" τοῦ "Συμποσίου" <203a> ποὺ προϋποθέτει τὴν ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ.

Ὁ χριστολογικὸς ὕμνος τῆς "Πρὸς Φιλιππησίους" ἄν καὶ ΔΕΝ  ἔχει —ὅπως προεῖπα—περιεχομενο δοκητισμοῦ ἢ γνωστικισμοῦ, μπορεῖ ὡστόσο, νὰ προσληφθεῖ ΚΑΙ  μὲ γνωστικὸ τρόπο .

________________________

ΥΓ.  λεπτομέρειες περὶ τῆς ΑΡΧΑΙΑΣ  ἰουδαιοχριστιανικῆς, "πέτρειας"  χριστολογίας, μπορεῖ πρόχειρα νὰ βρεῖ κανεὶς στὸ εἰκονιζόμενο βιβλίο τοῦ WEISS, σελ.16 κ.ἑξ. καὶ 43 κ.ἐξ.

Bart Ehrman