ΠΟΙΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΕ ΤΟΝ ΟΡΟ "ΟΜΟΟΥΣΙΟΝ" ΣΤΗΝ Α’ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ.

Δυστυχῶς ΠΡΑΚΤΙΚΑ τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ εἴτε διότι (τὸ πιθανὠτερο) δέν κρατήθηκαν ,εἴτε διότι καταστράφηκαν ἀπὸ τὶς μεταγενἐστερες ἀρειανιζουσες Συνόδους...

Γιὰ τοὺς μὴ εἰδικοὺς ἀναφέρω ὅτι ὁ ΑΡΕΙΟΣ, πρεσβύτερος τῆς Ἀλεξανδρείας ὑποστήριζε ὅτι ὁ ὅρος  "Πατήρ"  γιὰ τὸν θεὸ ὑπονοεῖ ὅτι ΚΑΠΟΤΕ  ἔγινε Πατέρας, ΠΡΙΝ δὲν ἦταν.  

Ὁμοίως καὶ ὁ Υἰὸς "ΚΑΠΟΤΕ" ἔγινε Υἰος {=ΗΝ ΟΤΕ ΟΥΚ ΗΝ} ἄρα ὁ Ὑιὸς ἔχει ἀρχὴ , δὲν ὑπάρχει ἀπὸ πάντα.. 

Ὁπότε, ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι φύσει θεὸς ἀλλὰ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ καὶ αὐτὸς ΕΝ ΧΡΟΝῼ —ἐξ οὗ καὶ ἡ  παράδοση τῆς Ἁγιογραφίας  τοῦ Ἀρειανισμοῦ ποὺ παρουσιάζει ΑΓΕΝΕΙΟ τὸν Χριστό (βλ.φωτό)

Ἀντίθετη ἄποψη εἶχαν ἐκφράσει οἱ ὑποστηρικτὲς τοῦ ΣΑΒΕΛΛΙΟΥ {ἐξ οὗ καὶ ἡ ὀνομασία "Σαβελλιανοί"} κατὰ τοὺς ὁποίους ὁ ΕΝΑΣ  Θεὸς ἐκδηλὠνεται μὲ τρία "ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ"/ ΜΑΣΚΕΣ {=Πατὴρ, Υἰὸς, Πνεῦμα} ΕΚ ΜΙΑΣ ΟΥΣΙΑΣ {=ὁμοούσιος}. 

Ὁ ὅρος αὐτὸς "ΟΜΟΟΥΣΙΟΝ" εἶχε  χρησιμοποιηθεῖ παλαιόθεν ἀπὸ τοὺς Γνωστικούς (πχ.ΒΑΣΙΛΙΔΗΣ) , τὸν ΩΡΙΓΕΝΗ , τὸν ΤΕΡΤΥΛΛΙΑΝΟ.

  Ὅμως στὸ Σαβελλιανικὸ Ὁμοούσιο  ΔΕΝ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΝ ΤΑ ΤΡΙΑ  ΠΡΟΣΩΠΑ* μεταξύ τους, θεωροὐμενα ,ὅπως προεῖπα,  ὡς "ΜΑΣΚΕΣ" τοῦ Ἑνὸς Θεοῦ.

Ἐπειδὴ οἱ θέσεις τοῦ Ἄρειου ὅτι Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΗΤΑΝ ΚΤΙΣΜΑ δημιούργησαν ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ στὴν Ἀνατολή, ὁ Μ.Κωνσταντῖνος ἔστειλε τὸν σύμβουλο του ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΚΟΡΔΟΥΗΣ (ΚΟΡΔΟΜΠΑΣ)  ΟΣΙΟ (ὁ ὁποῖος ὅμως ἦταν λατινόφωνος ΚΑΙ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ) γιὰ νὰ ἐπιβάλει  ἐκ μέρους του τὴν  ἐκκλησιαστικὴ εἰρήνη καί  "ἡσυχία" στὶς ἐπαρχίες .

Ὁ Ὅσιος ὅμως διεπίστωσε ὅτι τὸ ζήτημα εἶχε διχάσει τὶς Ἐκκλησίες τῆς Ἀνατολῆς καὶ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΛΥΘΕΙ ΜΕ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ . Ἔτσι πρότεινε στὸν Κων/νο τὴν σύγκληση μιᾶς  Παγκόσμιας Συνόδου. 

Ἔτσι κι ἔγινε. 

Ὁ Κων/νος συγκἀλεσε στὶς 20 ΜΑΪΟΥ τοῦ 325μΧ  τὴν Α' Οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὴν Νίκαια τῆς Βιθυνίας (ἐπἐλεξε τὴν πόλη αὐτὴ γιὰ νά βρίσκεται κοντά στὴν ΝΙΚΟΜΗΔΕΙΑ ὅπου  τότε κατοικοῦσε ὁ Αὐτοκράτωρ).

 Ἡ Σύνοδος ἔλαβε χώρα στὸ ΑΝΑΚΤΟΡΟ τῆς Νικαίας ὅπου  προήδρευσε ὁ Κων/νος ἔχοντας δεξιὰ καὶ ἀριστερά του σέ ἀντικρυστὲς σειρὲς τούς μετέχοντες ἐπισκόπους (περὶ τοὺς 300) καὶ ἔληξε τὴν 25η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 325μΧ 

Ο ΑΡΕΙΟΣ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΔΕΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΣΥΝΟΔΟ καὶ ὁ φιλοαρειανίζων ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ πρότεινε  ἕνα μετριοπαθὲς κείμενο, τὸ ΒΑΠΤΙΣΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ ,στὸ ὁποῖο ὁ Κων/νος πρόσθεσε τὸν ὅρο "ΟΜΟΟΥΣΙΟΣ τῷ Πατρί" γιὰ τὸν Ἰησοῦ.

Πολλοὶ ἔχουν ὑποστηρίξει ὅτι τὸν ἐν λόγῳ ὅρο τοῦ "ΟΜΟΟΥΣΙΟΥ" πρότεινε στὴν Α' ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ,  ὁ ΟΣΙΟΣ ΚΟΡΔΟΥΗΣ—αὐτὸ ὅμως δὲν ἰσχύει, διότι Ο ΟΣΙΟΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ καὶ στὰ λατινικά ἡ λἐξη "ΟΥΣΙΑ" ἐκφραζόταν μέ τὴν λἐξη "SUBSTANTIA" πού σημαίνει "ΥΠΟΣΤΑΣΗ" ἐκ τοῦ sub+sto (κι ὂχι ESSENTIA).

Ἀντιθέτως ὁ Κων/νος ποὺ  γνώριζε ἑλληνικά, ἐκ τῆς ἑλληνίδος μητρός του ΕΛΕΝΗΣ  καὶ ἦταν ἐνημερωμένος ἐπὶ τῶν θεολογικῶν—κατ'οὐσίαν φιλοσοφικῶν—ζητημάτων ποὺ ἀπασχολοῦσαν τότε τοὺς χριστιανούς ἦταν αύτὸς ποὺ πρότεινε τὸν ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ὅρο "ΟΜΟΟΥΣΙΟΣ" , ὄχι ὅμως μὲ  τὸ ΣΑΒΕΛΛΙΑΝΟ περιεχόμενο, ἀλλὰ ὅπως τὸν εἶχε προτείνει ἡ   ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (ἐπίσης τοῦ 325μΧ)  πού συνεκλήθη γιὰ νὰ ἐκλέξει νέο Ἐπίσκοπο στὴν Ἀντιόχεια, λόγῳ θανάτου τοῦ προηγούμενου.

Γρἀφει ὁ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ:

<Καὶ ὁ βασιλεὺς αὐτός, ἐπιστηριζόμενος τοῖς λόγοις,συνεβούλευσεν ἡμῖν ἀναλαβεῖν τὴν φωνὴν ταύτην,ὁμοούσιον τῷ Πατρί·

λέγων αὐτὸς ἐξηγεῖσθαι ὅτι οὐ καθ᾽ ἑλληνικὴν ἔννοιαν δεῖ νοεῖν,ἀλλ᾽ ἐπὶ τοῦτο μόνον, ὅτι ὁ Υἱὸς Θεοῦ οὐδὲν κοινὸν ἔχει πρὸς τὰ γενητά,ἀλλ᾽ ἐκ τῆς τοῦ Πατρὸς οὐσίας ὑφίσταται.> {PG,20, 1049B-C}

[ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ : Καὶ ὁ ἴδιος ὁ βασιλέας, ἀφοῦ ἐνισχύθηκε ἀπὸ τὰ ἐπιχειρήματα, μᾶς συμβούλευσε νὰ δεχθοῦμε αὐτὴν τὴ φράση, «ὁμοούσιον τῷ Πατρί»·ἐξηγῶντας ὁ ἴδιος ὅτι δὲν πρέπει νὰ νοηθεῖ σύμφωνα μὲ τὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφικὴ ἔννοια,**ἀλλὰ μόνο μὲ τὴν ἔννοια ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ δὲν ἔχει τίποτε κοινὸ μὲ τὰ κτιστά,ἀλλὰ ἔχει τὴν ὕπαρξή του ἀπὸ τὴν οὐσία τοῦ Πατρός. ]

 Ἔτσι οἱ Συνοδικοὶ Πατέρες τῆς Νικαίας τὸ 325μΧ  διατύπωσαν τὸ ΠΡΩΤΟ  ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ τὸ ὁποῖο ἦταν τὸ ἑξῆς·

< Πιστεύομεν εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα παντοκράτορα, πάντων ὁρατῶν τε και ἀοράτων ποιητήν.

Πιστεύομεν εἰς ἕνα κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, γεννηθέντα ἐκ τοῦ πατρὸς μονογενῆ, τοὐτέστιν ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ πατρός, θεὸν ἐκ θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ πατρί, δι' οὗ τὰ πάντα ἐγένετο, τά τε ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὸν δι' ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα καὶ σαρκωθέντα καὶ ἐνανθρωπήσαντα, παθόντα, καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανούς, καὶ ἐρχόμενον κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς.

Καὶ εἰς τὸ Ἅγιον Πνεῦμα.

Τοὺς δὲ λέγοντας, ὅτι ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν, καὶ πρὶν γεννηθῆναι οὐκ ἦν, καὶ ὅτι ἐξ ἑτέρας ὑποστάσεως ἢ οὐσίας φάσκοντας εἶναι, [ἢ κτιστόν,] τρεπτὸν ἢ ἀλλοιωτὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, [τούτους] ἀναθεματίζει ἡ καθολικὴ [καὶ ἀποστολικὴ] ἐκκλησία > 

{βλ. Β.ΦΕΙΔΑΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, τ.Α',  Ἀθήνα 1994, σελ.459}

[ ΣΗΜΕΙΩΣΗ :  ἡ  σημερινὴ διατύπωση τοῦ "ΠΙΣΤΕΥΩ"  καθιερώθηκε στὴν Β' Οἰκουμενικὴ τῆς Κων/πολεως τὸ 381μΧ) ]

 Ὁ  Ἀρειανισμὸς ὡστόσο, δὲν ἐξαλείφθηκε μὲ τὴν Α'  Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ΟΥΤΕ ΕΙΡΗΝΕΥΣΕ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ.

 Ἀντιθέτως , διαπιστώνοντας ὁ Κων/νος ὅτι οἱ πληθυσμοὶ τῆς Ἀνατολῆς ἐνἐμεναν στὶς θέσεις τους (τὸ ἴδιο καὶ οἱ οἰκεῖοι του, πχ. ἡ ἀρειανίζουσα  ἀδελφή του Κωνσταντία ἢ ἡ  ΗΜΙ‒αρειανίζουσα μητέρα του Ἑλἐνη) καὶ ἐπηρεαζόμενος ἀπὸ τοὺς δύο Εὐσέβειους, Ἐπισκόπους  Νικομηδείας καὶ Καισαρείας,  ἀνέκρουσε πρύμναν καὶ προσπαθῶντας νὰ εἰρηνεύσει τὴν Ἐκκλησία , συγκάλεσε  τὸ 335μΧ τὴν ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΤΥΡΟΥ  προκειμένου νὰ δικάσει τὸν Μ.ΑΘΑΝΑΣΙΟ ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα γιὰ νά δικαιώσει τὸν ΑΡΕΙΟ ὁ ὁποῖος τελικά  ΕΠΕΣΕ μᾶλλον  ΘΥΜΑ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ*** τὸ 336μΧ  στὰ δημόσια ἀποχωρητήρια τῆς Κων/πολης στό ΦΟΡΟΥΜ τοῦ ΚΩΝ/ΝΟΥ (σημ.Çemberlitaş).

Πάντως ὁ ὅρος "ΟΜΟΟΥΣΙΟΝ"  ἐξακολούθησε ἐπὶ πολὺ νά προβληματίζει τὴν Ἐκκλησἰα (πολλοὶ τὸν χαρακτήριζαν ΜΗ ΓΡΑΦΙΚΟ—δηλ. ὅρο ποὺ δέν ὑπάρχει στὴν ΑΓ.ΓΡΑΦΗ ) γι αὐτὸ ἡ Β' Οίκουμενικὴ Σύνοδος (Κων/πολη, 381μΧ) ΑΠΕΦΥΓΕ ΝΑ ΑΠΟΚΑΛΕΣΕΙ ΟΜΟΟΥΣΙΟΝ ΤΟ ΑΓ.ΠΝΕΥΜΑ—ἒμεινε  μόνον στοὺς χαρακτηρισμούς "ΚΥΡΙΟΝ" καί"ΖΩΟΠΟΙΟΝ"...

__________

* ἡ ἑλληνικὴ λἐξη "ΠΡΟΣΩΠΟ" συχνὰ σημαίνει "ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ" δηλ. τὴν ΜΑΣΚΑ ΤΩΝ ΗΘΟΠΟΙΩΝ, ἐνῶ ὁ λατινικὸς ΝΟΜΙΚΟΣ ὅρος "persona " ἀποδίδει σαφέστερα τὴν ἒννοια τοῦ Προσώπου ὡς ξεχωριστῆς ΥΠΟΣΤΑΣΗΣ. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας γνῶστες καὶ τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας καί τῆς ρωμαϊκῆς νομικῆς σκέψης συνδύασαν καὶ τὰ δύο στὸν προσδιορισμὸ τῆς χριστιανικῆς Τριαδολογίας.

** ἐννοεῖ ὄχι μὲ τὸν τρόπο τοῦ ΣΑΒΕΛΛΙΟΥ δηλ. ΜΙΑ ΟΥΣΙΑ ΜΕ ΤΡΕΙΣ "ΜΑΣΚΕΣ".

*** <Η ΕΔΡΑ ΤΟΥ ΠΑΡΕΚΠΙΠΤΕΙ ΚΑΙ ΠΛΗΘΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣ ΕΞΗΚΟΛΟΥΘΕΙ, ΚΑΙ ΤΑ ΛΕΠΤΑ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ ,ΣΥΝΕΤΡΕΧΕ ΔΕ ΑΙΜΑ ΑΥΤΩ ΣΠΛΗΝΙ ΚΑΙ ΗΠΑΤΙ' ΑΥΤΙΚΑ ΕΤΕΘΝΗΚΕΙ >

 [ Σωκράτης Σχολαστικός, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, 1,38 ]