Η ΑΛΗΘΕΙΑ & Ο ΜΥΘΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟ ΤΥΑΝΕΑ.
Ἐπειδὴ τὰ τελευταῖα χρόνια ἔχουμε πληθώρα κειμένων περὶ τοῦ Ἀπολλωνίου Τυανέα ἀπὸ πολλοὺς ΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΟΥΣ, θὰ πῶ τὰ ἑξῆς ἐν συντομίᾳ·
1. περὶ τὸ 235μΧ ὁ Φλάβιος Φιλοστρατος* κατὰ παραγγελίαν τῆς Ἰούλιας Δόμνας συζύγου τοῦ αύτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου γράφει τὴν ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΑ τοῦ Ἀπολλώνιου Τυανέα παρουσιάζοντας ὡς "ΘΕΙΟ ΑΝΔΡΑ" ,ἀνάλογο τῆς ἐποχῆς, γεννημένο ἀπὸ τὸν θεὸ ΠΡΩΤΕΑ ἐξ Αίγύπτου [=σὺ δὲ τίς, εἰπούσης, Πρωτεὺς ἔφη ὁ Αἰγύπτιος θεός—ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, ΤΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ.Α', 4].
2. Τὸ ἔργο αύτὸ τοῦ Φιλόστρατου ἔπεσε σέ ἀφάνεια καὶ δὲν ἔκανε ΤΟΤΕ ἰδιαίτερη ἐντύπωση.
Ὅμως τὴν ἐποχὴ τοῦ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΥ ὁ κυβερνήτης τῆς Βιθυνίας ΙΕΡΟΚΛΗΣ (περὶ τὸ 303μΧ) γράφει τὸν περιλάλητο "ΦΙΛΑΛΗΘΗ ΛΟΓΟ" κατὰ τῶν Χριστιανῶν ὅπου παρουσιάζει τὴν βιογραφία τοῦ Φιλόστρατου συγκρίνοντας τὸν Ἀπολλώνιο μὲ τὸν Ἰησοῦ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΩΣ ΜΕΓΑ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΟ ΘΕΟΥΡΓΟ !!
Μὲ τόν "ΦΙΛΑΛΗΘΗ ΛΟΓΟ" τοῦ ΙΕΡΟΚΛΕΟΥΣ εἶναι ποὺ ὁ ἄγνωστος, μέχρι τότε, Ἀπολλώνιος ΕΓΙΝΕ Ο... "ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΘΕΪΣΤΩΝ" (ΚΑΙ ΑΥΤΗ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥΡΓΟΥ ΤΥΑΝΕΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΚΛΕΟΥΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ).
Γρἀφει σχετικῶς ὁ ΕΥΝΑΠΙΟΣ τὰ πρωτοβυζαντινὰ χρόνια:
<Ἀπολλώνιος ὁ ἐκ Τυάνων οὐκέτι φιλόσοφος·
ἀλλ' ἦν τι θεοῦ τε καὶ ἀνθρώπου μέσον>{454}
3. Ὡστόδο, ὁ Ἀπολλώνιος ἀπὸ τὰ Τύανα τῆς ΚΑΠΟΑΔΟΚΙΑΣ ἔζησε τὸν 1ο αἰ. μΧ ΚΑΙ ΑΠΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΕΡΟΚΛΗ, διότι :
α) ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΘΕΟΥΡΓΟΣ ΕΠΕΙΔΗ ΟΤΑΝ ΖΟΥΣΕ, ΟΥΤΕ Ο ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ ΕΙΧΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ, ΟΥΤΕ Η ΘΕΟΥΡΓΙΑ
β) γνωρίζουμε ΑΠΟ ΤΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΕΡΓΩΝ καὶ τὶς ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ Ο ΙΔΙΟΣ ὅτι ζητοῦσε τὴν ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΘΥΣΙΩΝ, μιλοῦσε γιὰ ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΥΧΩΝ καὶ κυρίως πίστευε στὴν ΣΤΩΙΚΗ φιλοσοφία ὅπως φαίνεται στὴν ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΘΥΠΑΤΟ ΑΣΙΑΣ ΒΑΛΕΡΙΑΝΟ ποὺ θρηνεῖ τὸν χαμὸ τοῦ γυιοῦ του λέγοντας του τὰ ἑξῆς ἐκπληκτικά: <δέν ὑπάρχει οὔτε γέννηση οὔτε θάνατος, μονο ΠΥΚΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ποὺ κάνει τὰ μὲν ὁρατά, τὰ δὲ ἀόρατα> {ΑΠΟΛΛ. ΕΠΣΤ. 58 ΠΡΟΣ ΟΥΑΛΕΡΙῼ, 401}.
{Περὶ τῶν Ἐπιστολῶν τοῦ Ἀπολλώνιου
βλ. J.PENELLA, The letters of Apollonius of Tyana,LEIDEN, 1979}.
Συνεπῶς, ΔΕΝ ΛΕΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ὁ Φιλόστρατος ὀταν παρουσιάζει τὸν Ἀπολλώνιο ὑπέρμαχο τῶν θυσιῶν , ΕΦΟΣΟΝ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΖΗΤΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥΣ (ὠς γνήσιος ὀπσδὸς τοῦ Πυθαγόρα).
4. Τί ἦταν λοιπὸν ὁ Ἀπολλώνιος ὡς ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ;
Ἐνας θρησκευτικὸς μεταρρυθμιστὴς τοῦ 1ου αἰ. μΧ ποὺ ζητοῦσε κατἀργηση τῶν θυσιῶν {"ΘΕΟΙ ΘΥΣΙΩΝ ΟΥ ΔΕΟΝΤΑΙ", ΕΠΙΣΤΟΛΗ 26 ΤΟΙΣ ΕΝ ΟΛΥΜΠΙᾼ ΘΕΗΚΟΡΟΙΣ} καὶ πνευματικὴ λατρεὶα (ΦΡΟΝΗΣΙΝ ΚΑΙ..ΕΥ ΠΟΙΩΝ · ΤΑΥΤΑ ΦΙΛΑ ΘΕΟΙΣ—ὅ.π.) καὶ κυρίως ὑπῆρξε ὁ ἱδρυτὴς τοῦ ΝΕΟΠΥΘΑΓΟΡΙΣΜΟΥ.**
Καμμία σχἐση λοιπὸν δεν εἶχε ὁ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ Ἀπολλώνιος Τυανεύς μὲ τὶς ΘΕΟΥΡΓΙΕΣ ποὺ τοῦ ἀποδὶδει ὁ ΙΕΡ̣ΟΚΛΗΣ καὶ μέ τὶς θυσιαστικὲς τελετουργίες ποὺ τοῦ ἀποδίδει ὁ Φιλόστρατος (ΙΙΙ 41 καὶ ΙV 19).
ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΜΥΘΟΙ.
_____
*Ὑπάρχουν τέσσερεις (4) Φιλόστρατοι στὴν ἑλληνική γραμματεία:
1) ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ ΒΕΡΟΣ, δραματικὸς ποιητής, πατέρας τοῦ γνωστοῦ Φλάβιου Φιλόστρατου {=Φιλόστρατος Α'}
2)ΦΛΑΒΙΟΣ ΛΟΥΚΙΟΣ ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, υἱὸς τοῦ προηγούμενου,ὁ γνωστὸς συγγραφέας τοῦ "ΒΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΩΝ" καὶ τοῦ "ΒΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΤΥΑΝΕΑ".Ἀπεβίωσε τὸ 249μΧ {=Φιλόστρατος Β'}
3) ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ, γαμπρὸς μᾶλλον τοῦ προηγούμενου {=Φιλόστρατος Γ'}
4) ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ ΝΕΩΤΕΡΟΣ, ἐγγονὸς τοῦ Πρεσβύτερου {=Φιλόστρατος Δ'}
** ὁ ΝΕΟΠΥΘΑΓΟΡΙΣΜΟΣ προσπάθησε νὰ ἐπιλύσει τὸ κεντρικὸ πρόβλημα τοῦ Στωικισμοῦ (καὶ κάθε ΜΟΝΙΣΜΟΥ) :
<πῶς ὑπάρχει τὸ Κακό, ἡ Αὐτοκαταστροφή, ἡ Τρἐλα , ΣΕ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΔΙΕΠΕΙ Ο ΛΟΓΟΣ;>
Οἱ Νεοπυθαγόρειοι (ἐν συνόψει τὰ γράφω) ἀπάντησαν μὲ τὸν εὔκολο τρόπο θεωρῶντας τὴν ΥΛΗ ΩΣ ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ καὶ βάσισαν τὴν θεωρία τους στὴν "μυστική" διδασκαλία τοῦ ΠΛΑΤΩΝΑ , τά <ΑΓΡΑΦΑ ΔΟΓΜΑΤΑ> κατὰ τὴν ὁποία τὸ πνεῦμα εἶναι τὸ 1 καὶ ἡ "ὕλη" τὸ ΑΠΕΙΡΟΝ , ἡ <ἀόριστος δυάς>
