Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΥ "ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ" ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΦΑΣΕΙΣ..

 Ὁ ΠΛΑΤΩΝ στὸν διάλογο του "ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ  διαπραγματεύεται τὸ ἐρώτημα "ΑΝ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ Η ΑΡΕΤΗ" .

  Ἐκεῖ βάζει τὸν ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ νὰ ἐπιχειρηματολογεῖ ἐνώπιον τοῦ  ΣΩΚΡΑΤΗ ὑπὲρ τοῦ διδακτοῦ τῆς Ἀρετῆς  περιγράφοντας μυθολογικῶς τὴν  Δημιουργἰα τοῦ ἀνθρώπου  σὲ ΤΡΙΑ ΣΤΑΔΙΑ {320c-323a} : 

α) ὅταν ἔφτασε ὁ καιρὸς νὰ δημιουργηθοῦν τὰ θνητὰ γένη {=χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως} τὰ πλάθουν οἱ θεοὶ μέσα στὴ γῆ {=τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον} καὶ διατάζουν τοὺς  ἀδελφοὺς ΠΡΟΜΗΘΕΑ καὶ ΕΠΙΜΗΘΕΑ νὰ τὰ έφοδιάσουν μὲ τὶς ἀντίστοιχες δνάμεις καὶ ἰδιότητες {=κοσμῆσαι τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις} γιὰ νὰ μποροῦν νὰ ἐπιβιώσουν.

 Ὁ Ἐπιμηθέας τότε ζήτησε ἀπὸ τὸν άδελφό του Προμηθέα νὰ τὸν ἀφήσει νὰ διανείμει αύτὸς μὸνος του τὶς δυνάμεις στὰ θνητὰ ὄντα, ἀλλὰ ἐξ  ἀβλεψίας σπατάλησε σὲ ὅλα τὰ ἂλλα ζῶα τὶς δυνάμεις πρὸς ἐπιβίωση, ἀφήνοντας τὸν ἄνθρωπο γυμνὸ ἀπὸ δυνὰμεις {σὰν ἕναν, τρόπο τινα,  "γυμνὸ πίθηκο"} ὀ ὁποῖος ὅμως ΕΤΣΙ δὲν θὰ εἶχε καμμἰαν  ἐλπίδα ἐπιβίωσης.

β) τότε ἐπενέβη ὀ ἀδελφός του ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ καὶ κλέβοντας ἀπὸ τὴν Ἀθηνᾶ καὶ τὸν Ἥφαιστο τὸ ΠΥΡ καὶ τὴν ΕΝΤΕΧΝΟ ΣΟΦΙΑ ἔδωσε στὸν ἄνθρωπο τὶς τεχνικὲς γνώσεις καὶ τὴν κατασκευαστικὴ ἰκανότητα (homo habilis θὰ τὸν λέγαμε μὲ σύγχρονη ὀρολογία)  ὥστε νὰ ἐπιβιώσει στὴν Φύση μέσῳ τοῦ ΤΕΧΝΙΚΟΥ  Πολιτισμοῦ.

γ) ἐπειδὴ ὅμως ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς τοῦ Προμηθέα δὲν διέθεταν ἱκανότητα κοινωνικοποίησης (δηλ. δὲν κατεῖχαν τὴν Πολιτικὴ Ἀρετή)  ΑΛΛΗΛΟΕΞΟΝΤΩΝΟΝΤΑΝ ΟΠΟΤΕ ΣΥΝΑΓΕΛΑΖΟΝΤΟ .

Γιὰ τὸν λόγο αύτὸ καὶ γιὰ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΘΕΙ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ἐπενέβη  ὁ Δίας (ὁ μόνος κάτοχος τῆς Πολιτικῆς Ἀρετῆς) καὶ δώρισε  στοὺς ἀνθρώπους τὴν ΑΙΔΩ {=φιλότιμο} καὶ τὴν Δ̣ΙΚΗ {=αἴσθημα δικαίου} δηλ. τὴν ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ, γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ κοινωνικοποιηθοῦν ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΠΟΛΕΙΣ καὶ νὰ μὴν ἀφανιστοῦν ἀπὸ προσώπου γῆς...

Καὶ συνεχίζει  ὁ Πλάτων  τὸν μῦθο 

τοῦ Πρωταγόρα γράφοντας τὰ ἐξῆς ἐκπληκτικά:

Ρώτησε, τότε  ὁ Ἑρμῆς τὸν Δία,  πῶς νὰ μοιράσει στοὺς ἀνθρώπους τὴν ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ: " ἐπὶ πάντας νείμω"[=σὲ ὀλους θὰ  διανείμω τὴν πολιτικὴ ἀρετή] ἤ σὲ ΜΕΡΙΚΟΥΣ ὅπως πχ τὰ  διάφορα ταλέντα ἤ τὶς δεξιότητες.

"ΕΠΙ ΠΑΝΤΑΣ,   ἔφη ὁ Ζεύς , ΚΑΙ ΠΑΝΤΕΣ ΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ" δηλ σὲ ὅλους . ΟΛΟΙ θὰ μετέχουν στὴν πολιτκὴ ἀρετή.

Ἐπισημαίνω ἐδῶ ὅτι τὸ  προφανὲς γιὰ μᾶς σήμερα (ποὺ πιστεύουμε στὰ ἴσα  ΠΟΛΙΤΙΚΑ δικαιώματα ΟΛΩΝ) δὲν ἦταν καθόλου προφανὲς στὴν ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ὅπου πολιτικὰ δικαιὠματα ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ, ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ καὶ ΟΙ  ΜΕΤΟΙΚΟΙ [=ΞΕΝΟΙ] 

Σὲ αὐτὸν λοιπὸν τὸν ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ ΜΥΘΟ (ποὺ ὁ Πλάτων τοποθετεῖ στὸ στόμα τοῦ "ἀντιπάλου" του ΣΟΦΙΣΤΗ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ) 

παρουσιάζεται ὁ μεγαλὐτερος ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ  ποὺ γράφτηκε ποτὲ καὶ μάλιστα τῆς ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ, μεγαλύτερος καὶ ἀπὸ τὸν ΕΠΙΤΑΦΙΟ τοῦ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ διότι ἐκεῖνος ὑμνοῦσε κυρίως τὴν ΑΘΗΝΑ  κι ὂχι εἰδικῶς τὴν Δημοκρατία . Καὶ βεβαίως ἔχει ἰδιαίτερη σημασία τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτὸν τὸν ΜΟΝΑΔΙΚΟ ὕμνο τὸν παρουσιάζει ὁ κατεξοχὴν "ἐχθρός" τῆς Δημοκρατίας, ὁ ΠΛΑΤΩΝ..

Καὶ μία  τελευταία ἐπισήμανση ·

ἡ ἰδέα τῶν Ἑλλήνων τῆς κλασσικῆς ἐποχῆς ὅτι ὁ ἄνθρωπος ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ* γέννησε τὴν ἀντίληψη ὅτι τὸ Μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας  δὲν εἶναι ἀπὸ τὰ πρὶν ἐγγυημένο καὶ  ἐξασφαλισμὲνο. 

Γι αὐτὸ καὶ ὁ  μῦθος τοῦ πλατωνικοῦ "Πρωταγόρα" δέν ἀναφέρεται μόνον σὲ ἕνα ἀπώτατο μυθολογικὸ παρελθὸν ποὺ περιγράφει τὴν προέλευση  τῶν ἀνθρώπων ἀλλὰ   ἀφορᾶ καὶ στὸ ΜΕΛΛΟΝ  τῆς ἀνθρωπότητας γιατὶ  διδάσκει ὀτι ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΧΩΡΙΣ "ΑΙΔΩ

 ΚΑΙ "ΔΙΚΗ" {=Πολιτικὴ Ἀρετή} ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΕΣ ΝΑ (αὐτο) ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΟΥΝ. 

Συνεπῶς ὁ πλατωνικός "ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ" ἀναφέρεται σὲ ΕΝΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΕΙΔΟΣ ΠΟΥ ΑΚΟΜΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΑΡΞΕΙ—κάτι ἀνάλογο μὲ τόν "ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟ" τοῦ ΝΙΤΣΕ ....

_________

* Ὁ ΣΟΦΟΚΛΗΣ στὸ Α' ΣΤΑΣΙΜΟ τῆς "ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ"  (στιχ.332—371) ὅταν  γράφει ὅτι "ούδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει" {=τίποτα δέν ὑπάρχει δεινότερο ἀπὸ τὸν ἂνθρωπο} ἀναφέρεται στὴν δυνατότητα δημιουργίας ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ἀπὸ τὸν Ἄνθρωπο, βέβαια θεωρῶντας ὅτι αύτὸ τὸ πετυχαίνει ΑΥΤΟΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΟΣ κι ὄχι μὲ Θεία Παρἐμβαση ὅπως γράφει στὸν μῦθο τοῦ Πρωταγόρα ὁ Πλάτων (ἢ στόν "Προμηθέα Δεσμώτη" ὁ ΑΙΣΧΥΛΟΣ). 

 ΤΙΠΟΤΑ ΑΠΟ ΟΣΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΟΘΕΙ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ "ΦΥΣΙΚΟ" ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ —ἐξ οὗ καὶ ὁ χαρακτηρισμὸς "ΔΕΙΝΟΣ" ἐκ τοῦ "ΔΕΟΣ". "Δέος"  δὲν σημαίνει "φόβος" ἀλλὰ κάτι μεγαλύτερο· φοβοῦμαι κάτι ποὺ βλέπω, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΝΟΗΣΙΜΟ.  Ἀντιθέτως,  ΔΕΟΣ προκαλεῖ ὁ θάνατος, ὁ καρκῖνος, ὀ σεισμός...ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΟΦΟΚΛΗ "ΔΕΟΣ" ΔΕΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΟΥΤΕ Η ΦΥΣΗ, ΟΥΤΕ ΟΙ ΘΕΟΙ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ Η ΑΥΤΟΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ—ὁ λεγόμενος ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ.

Παρόμοια περὶ ΑΥΤΟΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ γράφουν καὶ ἄλλοι ἀρχαῖοι συγγραφεῖς , ὅπως ὁ ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ, ὁ  ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ στόν "ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟ"  καὶ οἱ ΣΟΦΙΣΤΕΣ.