Τχης Γ.ΔΟΥΡΑΤΣΟΣ : Ο ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΡΟΥΠΕΛ

(Δεξιά) Η ΕΠΙΜΝΗΜΟΣΥΝΗ ΔΕΗΣΗ

ΤΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΥΡΟΥ

ΓΙΑ ΤΟΝ Γ.ΔΟΥΡΑΤΣΟ

ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΟΥ ΡΟΥΠΕΛ

Ὁ Γεώργιος Δουρᾶτσος,   Συριανός ΚΑΘΟΛΙΚΟΣ γεννήθηκε τὴν 1η Αὐγούστου 1894 στὴν Ἄνω Σῦρο , ἕνα ἀπὸ τὰ 11 παιδιὰ τοῦ Κάρολου Δουράτσου καὶ τῆς Ἐλπίδας Βακονδίου. Ὁλοκληρώνοντας τὶς σχολικές του ὑποχρεώσεις, κατατάσσεται στὸν  Στρατό. Ἡ 20ή Σεπτεμβρίου 1915 θὰ τὸν βρεῖ στὸν βαθμὸ τοῦ μόνιμου ἀνθυπολοχαγοῦ πεζικοῦ, ἐνῶ ταυτόχρονα μὲ τὴ φοίτηση του σὲ διάφορες σχολὲς πολέμου καὶ κέντρα στρατιωτικῆς ἐπιμόρφωσης,σπουδάζει καὶ στὴ Νομικὴ Σχολή, παίρνοντας κάποια στιγμὴ τὸ πτυχίο τοῦ δικηγόρου. Ὁ λοχαγὸς Δουρᾶτσος περνᾶ ἀπὸ διάφορες στρατιωτικὲς μονάδες πεζικοῦ ἀλλὰ ἡ μεγάλη του ὥρα εἶναι  στὸ ΡΟΥΠΕΛ ὅπου γράφτηκε  μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ χρυσὲς σελίδες ἀντίστασης στὴν Εὐρώπη .

Τὸ Ροῦπελ εἶχε κατασκευαστεῖ ἀρχικὰ κατὰ τὸν ἑλληνο-βουλγαρικὸ πολεμο τὸ 1913 πάνω σὲ ἀντέρεισμα τοῦ ὄρους Τσιγκελί. Πρὶν ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τὸ ὀχυρὸ εἶχε πάρει ἠδη μιὰ ἐντελῶς νέα μορφή: μὲ μῆκος 2,5 χιλιόμετρα  περιελάμβανε 123 ὀχυρωματικὰ ἐργα, διαθέτοντας συγκροτήματα ὑπόγειων καταφυγίων, ἀποθηκῶν, κοιτώνων, λουτρῶν, μικροῦ νοσοκομείου κ.λπ.

Οἱ δαιδαλώδεις ὑπόγειες στοὲς ἐπικοινωνίας ἐκτείνονταν σὲ περισσότερα ἀπὸ 5 χιλιόμετρα, ἐνῶ ὁ ὁπλισμός του τὴν περίοδο ἐκείνη ἀποτελοῦνταν ἀπὸ πέντε ἀντιαρματικὰ πυροβόλα, δύο ἀντιαεροπορικά, πέντε πυροβολεῖα, πέντε ὁλμους, 85 πολυβόλα, 25 ὁπλοπολυβόλα και 53 ὁλμοβόλα. Οἱ ὑπερασπιστές του ἦταν μιὰ δύναμη δύο ταγμάτων , χιλίων στρατιωτῶν τὸ καθένα καὶ 27 ἀξιωματικῶν.

Αὐτὴ τὴ μικρὴ δύναμη  παρέλαβε ὁ ταγματάρχης Δουρᾶτσος ὁταν τοῦ ἀνατέθηκε ἡ διοίκηση τοῦ Ροῦπελ, τοῦ μεγαλύτερου ἀπ' ὁλα τὰ ὀχυρωματικὰ ἐργα τῆς λεγόμενης «Γραμμῆς Μεταξᾶ» καὶ τοῦ πιὸ εὐαίσθητου στρατηγικά, καθώς ἐπέβλεπε τὸ μόνο ἀξιοπρεπὲς ὁδικὸ καὶ σιδηροδρομικὸ πέρασμα ἀπὸ τὴ Βουλγαρία πρὸς τὴν Ἑλλάδα. Ἄν ἔπεφτε στὸν ἐχθρό, τότε ὁ δρόμος πρὸς τὴ Θεσσαλονίκη θὰ ἦταν ὀρθάνοιχτος καὶ χωρὶς σοβαρὴ ἀντίσταση.

Αὐτὸ τὸ ὀχυρὸ προσπάθησε νὰ καταλάβει τὸ 125ο Σύνταγμα Πεζικοῦ τῶν Γερμανῶν, τὸ ὁποῖο ἑνώθηκε μὲ τάγμα μηχανοκίνητου πεζικοῦ, λόχους γρεναδιέρων, λόχο σκαπανέων ἐφόδου ἀλλὰ καὶ πυροβολαρχίες.

Ὁλοι αὐτοὶ συγκεντρώθηκαν στὰ ἑλληνοβουλγαρικὰ σύνορα μέχρι τὴν 5η Ἀπριλίου 1941 καὶ τώρα ἦταν ἕτοιμοι γιὰ τὴν κεραυνοβόλα ἐπίθεση. Ὁ συνταγματάρχης Έριχ Πέτερσεν ἐδωσε τὸ σύνθημα τῆς ἐπίθεσης τὴν 5:15 πρωινὴ τῆς 6ης Ἀπριλίου, μὲ τὰ βομβαρδιστικὰ καθέτου ἐφορμήσεως Στούκα νὰ ἀνοίγουν τὸν δρόμο γιὰ τὴν προέλαση. Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ "ΟΧΙ" ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΝΑΖΙ —αὐτὴ τὴ φορὰ ἀπὸ τὸν βασιλιᾶ ΓΕΩΡΓΙΟ Β’, ὁ Μεταξᾶς δὲν ζοῦσε πιά—ΕΙΧΕ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ. Ἦταν σαφές ὁτι οἱ Γερμανοὶ δὲν περίμεναν τέτοια ἀντίσταση ἀπό πλευρᾶς Ροῦπελ, ἔχοντας προφανῶς ὑποτιμήσει τὴν ἐπιχειρησιακὴ ἑτοιμότητα τοῦ ὀχυροῦ. Ἡ πρώτη μέρα θὰ βρεῖ τὸν ἐχθρὸ νὰ ἀποσύρεται ἆρον ἆρον καὶ νὰ ζητᾶ τὴ συνδρομὴ τῆς Λουφτβάφε καὶ τοῦ βαρέως πυροβολικοῦ. Ὁπως εἶπε σχετικὰ ὁ Πέτερσεν, οἱ Γερμανοὶ γλίτωσαν ἐκείνη τὴ μέρα τὴν πανωλεθρία μόνο χάρη στὴν παροιμιώδη ἀφλογιστία τῶν ἑλληνικῶν βλημάτων (3 στα 5, ἀναφέρει στὰ χαρτιά του).

Βομβαρδισμοὶ καὶ ἐπιθέσεις μὲ κάθε εἴδους ὁπλα, αὐτοκινούμενο πυροβολικό, φλογοβόλα καὶ ἀεροπλάνα, συνεχίστηκαν μὲ σφοδρότητα καὶ τὶς ἑπόμενες ἡμέρες, 7 και 8 Απριλίου, χωρὶς νὰ σημειωθεῖ ὁμως καμία πρόοδος στὴ θέση τῶν Γερμανῶν. Τὸ ὀχυρὸ ἐδειχνε νὰ ἀντέχει προξενῶντας ταυτόχρονα σοβαρώτατες ἀπώλειες στοὺς ἐπιτιθέμενους.

Τὸ ἰδιο μοτίβο συνεχίστηκε καὶ τὴν 9η Ἀπριλίου, ὁταν τὰ ἀντιαρματικά τοῦ Ροῦπελ ἀνακόπτουν ἀλλη μιὰ γερμανική ἐπίθεση. Οἱ Ἑλληνες δὲν κάμπτονται καὶ οἱ Γερμανοὶ μετροῦν καὶ πάλι βαριές ἀπώλειες. Διαβλέποντας τὸν κίνδυνο τοῦ ἀποδεκατισμοῦ, ὁ ἐχθρὸς ἀλλάζει στρατηγική: ἄν δὲν μποροῦν νὰ διασπάσουν τὴν ὀχυρωματικὴ ΓΡΑΜΜΗ ΜΕΤΑΞΑ ,κατὰ μῆκος τῶν συνόρων πρὸς τὴ Βουλγαρία, μποροῦν κάλλιστα νὰ τὴν παρακάμψουν.

Περνοῦν λοιπὸν μέσῳ Γιουγκοσλαβίας στὴν πεδιάδα τοῦ Ἀξιοῦ καὶ ὁ δρόμος πρὸς τὴ Θεσσαλονίκη μοιάζει ἀνοιχτός. Ὁλη ἡ «Γραμμή Μεταξᾶ» εἶχε τώρα ἀποκοπεῖ ἀπὸ τὸν κορμὸ τῆς ἑλληνικῆς ἀμυνας καὶ ὁ ἀγῶνας τῶν ὀχυρῶν φάνταζε μάταιος. Ὀχι ὅμως στὰ μάτια τοῦ Δουράτσου καὶ τῶν φαντάρων του .

Κατὰ τὶς 5:00 τὸ ἀπόγευμα τῆς 9ης Ἀπριλίου, οἱ Γερμανοὶ γνωστοποιοῦν στοὺς ὑπερασπιστὲς τοῦ ὀχυροῦ τὴ νέα κατάσταση ποὺ ἐχει διαμορφωθεῖ στὶς ἐπιχειρήσεις, καλῶντας τὸν ταγματάρχη νὰ τὸ παραδώσει χωρὶς ἀλλη ἀντίσταση. 

"ΤΑ ΟΧΥΡΑ ΔΕΝ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ,   ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ", ἀπαντᾶ ὁ Δουρᾶτσος
 καὶ δικαιολογεῖ μετὰ τὴν ἀπόφασή του
πὼς δὲν ἐχει τέτοιες διαταγὲς ἀπὸ τὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο.

 «Ὁ ἀγών θὰ συνεχιστεῖ, πᾶσα δὲ ἀπόπειρα προσεγγίσεως τοῦ ὀχυροῦ θὰ συντριβεῖ»,
 τελειώνει μὲ τὸ ἰδιο ἀγέρωχο ὕφος, ὡς νέος Λεωνίδας..

Δὲν πιστεύει μάλιστα τοὺς Γερμανοὺς ἀπεσταλμένους, πιστεύοντας πὼς πρόκειται νὰ  καταλάβουν  τὸ ΡΟΥΠΕΛ μὲ δόλιο τρόπο! Ἡ διαταγὴ ἦρθε ὡστόσο, πρῶτα τηλεφωνικῶς καὶ μετὰ ἐγγράφως, ἀπὸ τὸν διοικητή τοῦ ΤΣΑΜ (Τμῆμα Στρατιᾶς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας), ἀντιστράτηγο Μπακόπουλο, ἐνημερώνοντας ὁλα τὰ ἀντιστεκόμενα ὀχυρὰ περὶ κατάπαυσης τοῦ πυρός καὶ παράδοσής τους στὸν εἰσβολέα. Ὁ ἀγῶνας εἶναι πλέον ἄσκοπος καὶ δὲν πρέπει νὰ χυθεῖ ἄλλο ἑλληνικὸ αἷμα, σημειώνει ὁ ἀντιστράτηγος στοὺς ὑφισταμένους του, ἄν καὶ ὁ Δουρᾶτσος δὲν μοιάζει νὰ συμφωνεῖ...

Παρά ταῦτα, σκύβει τὸ κεφάλι καὶ παραδίδεται στὶς 10 Ἀπριλίου. Ὅταν βγαίνουν ἀπὸ τὸ ὀχυρό, βλέπουν τοὺς Γερμανοὺς νὰ τοὺς ἀποδίδουν στρατιωτικὲς τιμὲς καὶ τὸν διοικητή τους νὰ καλεῖ τὸν Ἕλληνα Ταγματάρχη νὰ ἐπιθεωρήσουν ἀπὸ κοινοῦ τὸ γερμανικό ἀπόσπασμα, τὸ ὁποῖο παρουσιάζει τὰ ὁπλα πρὸς τιμὴ τῶν ἡρωικῶν ὑπερασπιστῶν τοῦ Ροῦπελ. Τὰ γερμανικὰ στρατεύματα «μᾶς ἐσεβάσθησαν καὶ μᾶς ἐτίμησαν», γράφει τὸ πόρισμα Πλευράκη.

 Ὁ Δουρᾶτσος μέτρησε 44 νεκροὺς καὶ 152 τραυματίες, ὑποχρεώνοντας τοὺς Γερμανοὺς σὲ ἀπώλειες 400 ἀντρῶν.

Ἀναφορὰ σὲ αὐτὸν  τὸν ἡρωισμὸ τοῦ Ἕλληνα Στρατιώτη στὴ Μάχη τῶν Ὀχυρῶν -καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτή- ἔκανε κι ὁ ἴδιος ὁ Χιτλερ στὴν ὁμιλία του στὸ Ράιχσταγ γιὰ τὴν λήξη τῆς "Βαλκανικῆς Ἐκστρατείας " ( 4/ΜΑΪΟΥ/ 1941)

Ὁ ταγματάρχης Δουρᾶτσος τιμήθηκε  πολλαπλῶς,γιὰ τὶς ὑπηρεσίες ποὺ προσέφερε στὴν πατρίδα. Ἐλαβε τὸ μετάλλιο τῆς Νίκης Εὐρωπαϊκοῦ Πολέμου 1914-1918, τὸ Ἀριστεῖο Ἀνδρείας Ἐπιχειρήσεων Μικρᾶς Ἀσίας, τὸ Ἀριστεῖο Ἀνδρείας Ἐπιχειρήσεων Ὀχυρῶν 1941, τὸ μετάλλιο Στρατιωτικῆς Ἀξίας, τὸ μετάλλιο Ἐξαιρέτων Πράξεων Ὀχυροῦ Ροῦπελ, τὸ μετάλλιο Ἐξαιρέτων Πράξεων Ἐπιχειρήσεων 1941, τὸν Πολεμικό Σταυρό Γ' Τάξεως, τὸ παράσημο Φοίνικος Γεωργίου Β' καὶ τὸν Σταυρὸ Γεωργίου Α'

Ἀποστρατεύθηκε στὶς 10 Μαΐου 1950 μὲ τὸν βαθμὸ τοῦ ὑποστράτηγου. Μέχρι καὶ τὸν θάνατό του στὶς 12 Νοεμβρίου 1981, ἐζησε κοντὰ στὴν οἰκογένεια τοῦ ἀδελφοῦ του, Ἀντώνη, μιᾶς καὶ ὁ ἴδιος δὲν παντρεύτηκε ποτέ. Ἐνταφιάστηκε ὡς Καθολικὸς, μὲ πλήρεις στρατιωτικὲς τιμὲς στὸ κοιμητήριο τοῦ Καθολικοῦ ναοῦ Ἁγίου Λουκᾶ στὸ Ἡράκλειο τῆς Αττικής. Τὰ ὀστᾶ του φυλάσσονται στὸ καθολικό κοιμητήριο τῆς ἐκκλησίας.

Με ἀπόφαση τῆς δημοτικῆς ἀρχῆς τῆς Ἑρμούπολης Σύρου, ἠ προτομή του στήθηκε σὲ περίοπτη θέση τῆς κεντρικῆς πλατείας. Ἀνάλογη προτομή τοποθετήθηκε στὴν εἰσοδο τοῦ Μουσείου τοῦ Ὀχυροῦ Ροῦπελ ποὺ ΕΓΡΑΨΕ ΙΣΤΟΡΙΑ  ἡ ἀντίσταση τοῦ Δουράτσου τὸ 1941..

Ἐιδικῶς οἱ Συριανοὶ ποτὲ δὲν ξέχασαν τὸν ἡρωϊκὸ Δουρᾶτσο καὶ πάντοτε ,κάθε Ἀπρίλη, ἐνθυμούμενοι τὴ Μάχη τῶν Ὀχυρῶν, τελοῦν Ἐπιμνημόσυνη Δέηση ,προσευχόμενοι γιὰ τὸν Ὑπερασπιστή τοῦ Ροῦπελ : REQUIEM AETERNAM IN PACE