Ἡ πλατωνικὴ ἀλληγορία τῆς ΤΕΤΜΗΜΕΝΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ .Αἴνιγμα ἢ λάθος ;
Ἐξηγῶ ἐν συντομίᾳ·
μιλῶντας ὁ Σωκρἀτης στοὺς Ἀδείμαντο καὶ Γλαύκωνα (ἀδελφοὺς τοῦ Πλάτωνος) στὸ 6ο βιβλίο τῆς"ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ" παρομοιάζει τὴν Πραγματικότητα ὡς μιὰ ΓΡΑΜΜΗ διαιρεμένη κατὰ τὸν ἀκόλουθο τρόπο:
καταρχὰς τὴν διαιροῦμε σὲ δύο ΑΝΙΣΑ τμήματα <ΔΙΧΑ ΤΕΤΜΗΜΕΝΗΝ ΛΑΒΩΝ ΑΝΙΣΑ ΤΜΗΜΑΤΑ>{509d-510e} ὅπου τὸ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ τμῆμα ἀπεικονίζει τὸ ἄχρονο ΝΟΗΤΟ κόσμο καὶ τὸ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟ τὸν κόσμο τῶν ΑΙΣΘΗΤΩΝ.
Κατόπιν χωρίζουμε τὸ καθἐνα ἀπὸ τὰ δύο ἄνισα τμήματα, σὲ δύο πάλι ΑΝΙΣΑ κατὰ τὸν ΙΔΙΟ ΛΟΓΟ (κλάσμα) ὅπως προηγουμἐνως <ΠΑΛΙΝ ΤΕΜΝΕ ΕΚΑΤΕΡΟΝ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑ ΤΟΝ ΑΥΤΟΝ ΛΟΓΟΝ> {ὁ Πλάτων βεβαίως δὲν ἀποκαλύπτει ΠΟΙΟΣ εἶναι αὐτὸς ὁ λόγος, τὸ κλάσμα, τῆς τομῆς....}
Σὲ αύτὸν τὸν δεύτερο χωρισμό:
α) στὸ μικρότερο τμῆμα τῶν ΑΙΣΘΗΤΩΝ, τὸ μικρότερο κομμάτι ἀπεικονίζει τὸν κόσμο τῶν εἰκόνων (εἰκασία) ἐνῶ τὸ μεγάλο τμῆμα ἀπεικονίζει τὰ ὁρατά (πίστις)
β) στὸ μεγἀλο τμῆμα τῶν ΝΟΗΤΩΝ ,τὸ μεγαλύτερο κομμάτι ἀπεικομίζει τὸν κόσμο τῶν Ἰδεῶν ἐνῶ τὸ μικρὸ τμῆμα τοῦ μεγάλου κομματιοῦ ἀπεικονίζει τὸν κόσμο τῶν Μαθηματικῶν
(βλ. σχῆμα)
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ;
Μὲ βάση αύτὸ τὸν χωρισμό, τὸ τμῆμα ποὺ ἀπεικονίζει τὸν ὁρατὸ κόσμο ΕΙΝΑΙ ΙΣΟ μέ τὸ τμῆμα τὸ ἀπεικονῖζον τὸν κόσμο τῶν μαθηματικῶν—ΚΑΤΙ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ...
πχ. Ἐστω ὅτι ἔχουμε μιὰ γραμμὴ μήκους 90 μέτρων.
1. Πρῶτος χωρισμός (αἰσθητά / νοητά):
Αισθητά: 30μ
Νοητά: 60μ
Ἄρα λόγος = 30:60 = 1:2
2. Δεύτερος χωρισμός (μέσα σὲ κάθε τμῆμα):
Κρατᾶμε τὸν ἴδιο λόγο 1:2.
Δηλαδή:
Αισθητά:
Εἰκόνες: 10μ
Ὁρατσ: 20μ
Νοητά:
Μαθηματικά: 20μ
Ἰδέες: 40μ
ΑΤΟΠΟΝ: Ὁρατά=Μαθηματικά !
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΑΘΟΣ;
Κάποιοι ἑρμηνευτὲς τοῦ Πλάτωνα στὴν παγκόσμια βιβλιογραφία λἐνε ΟΤΙ ΕΔΩ ΕΚΑΝΕ ΛΑΘΟΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ, δηλ. τοῦ διέφυγε ἡ προκύπτουσα ΑΤΟΠΗ ἰσότητα μεταξὺ Ὁρατοῦ κόσμου καὶ Μαθηματικῶν.
Ἄλλοι μελετητὲς βεβαίως ὑποψιάζονται ὅτι τό "λάθος" αὐτὸ τὸ ἔκαμε συνειδητὰ ὁ Πλάτων γιὰ κάποιον ἄγνωστο λόγο [Balashov, Y., (1994). “Should Plato's Line Be Divided in the Mean and Extreme Ratio?”, Ancient Philosophy, 121, 283-295.]
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΒΡΕΘΕΙ ΑΚΟΜΑ...
Ἔτσι ἡ περίφημη ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ἀποτελεῖ εἰσέτι ἕνα ἀπὸ τὰ ΑΛΥΤΑ αἰνίγματα τῆς πλατωνικῆς σκέψης.
_______________
ΥΓ.Πρὸ δεκαετίας ὁ καθηγητὴς Γ. ΚΟΥΜΑΚΗΣ
διορθώνοντας καταρχὰς στὸ ἀρχαῖο κείμενο τὴν φρἀση <ΑΝΙΣΑ> (βασζόμενος σὲ άρχαίους σχολιαστὲς) ὡς <ΑΝΑ ΙΣΑ> δηλ.ΑΝΑΛΟΓΑ [ἄλλωστε πῶς ταιριάζει τό <ΔΙΧΑ> μὲ τό <ΑΝΙΣΑ>; ] παρατήρησε ὅτι ΔΕΝ λἐγεται τίποτα στὸ κείμενο, οὔτε περὶ τοῦ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ τῆς πρώτης αὐτῆς τομῆς, ΟΥΤΕ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΤΟΜΕΣ.
Ἐπίσης ὁ ΚΟΥΜΑΚΗΣ ἐξήγησε ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΣ
ὅτι ἡ πρόθεση <ΑΝΑ τὸν αὐτὸν λόγον> τοῦ κειμένου δὲν ταυτίζεται μὲ τὴν πρόθεση <ΚΑΤΑ> πού θὰ σἠμαινε ΙΔΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ.
Συνεπῶς, ὑποστηρίζει ὁ Κουμάκης, Ο ΛΟΓΟΣ—ΤΟ ΚΛΑΣΜΑ—ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟ ΛΟΓΟ ΤΩΝ ΕΠΟΜΕΝΩΝ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΕΩΝ (ὁ Κουμάκης ἀποδεικνύει ὅτι εἶναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ) κι ἒτσι ἐξαφανίζεται ἡ ΑΤΟΠΗ ἰσότητα ποὺ προκύπτει μεταξὺ ὁρατοῦ κόσμου καὶ μαθηματικῶν.
(Γ. Κουμάκης, ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΝΟΗΤΟΥ ΚΑΙ ΟΡΑΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ: ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ [Πρακτικά Φιλοσοφικοῦ Forum "ΑΝΑΔΡΑΣΙΣ" ] Koumakis, G., (2010-2011). “In Search of the Dialectic on the Divided Line (Plato. Republic, VI, 509 d – 510 a)”, Πλάτων, 57, 108-118.)
ΥΓ2 πρῶτος ὁ ἀείμνηστος ἀκαδημαϊκὸς ΕΥΑΓ. ΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ εἶχε ὑποψιαστεῖ ὅτι ἡ τετμημένη γραμμὴ τοῦ Πλὰτωνα ΕΧΕΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ σύμφωνα με τὴν Μουσκὴ θεωρία τῶν Πυθαγορείων, ἐνῶ ὁ Κουμάκης πιθανολογεῖ ὅτι
< ὁ λόγος τῆς πρώτης τομῆς νὰ εἶναι τὸ 3 καὶ ὁ δεύτερος τὸ 2, ὁπότε ἔχουμε διαίρεση τοῦ τριπλασίου καὶ διπλασίου διαστήματος, ὅπως συμβαίνει μὲ τὴ διαίρεση τῆς ψυχῆς στὸν Τίμαιο> {ὅ.π. "ΑΝΑΔΡΑΣΙΣ" σελ. 3}
ΥΓ3 Η ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ:
δὲν ἔχω γνώμη ,δέν μπορῶ νὰ καταλάβω τί συμβαίνει ἐδῶ μὲ τὸ κείμενο τοῦ Πλάτωνος.
Νομίζω ὅτι στὸ σημεῖο αύτὸ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΟ εἰσέτι ΠΡΟΒΛΗΜΑ τῆς πλατωνικῆς σκἐψης. Πάντως γιὰ ἕνα πρᾶγμα ὀμως εἶμαι σίγουρος· ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ ΝΑ ΕΚΑΝΕ ΕΝΑ ΤΟΣΟ ΚΡΑΥΓΑΛΕΟ ΛΑΘΟΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ...
