ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ "ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ" ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ.
Καταρχὰς νὰ πῶ τοῦτο·
οἱ νεὠτεροι θεατρικοὶ συγγραφεῖς ἀδυνατοῦν νὰ κατανοήσουν τὸν ρόλο καὶ τὴν σημασία τοῦ ΧΟΡΟΥ στὸ ἀρχαῖο Δρᾶμα, γι αύτὸ κατακρεουργοῦν τὸν χορὸ στὶς σύγχρονες ἀποδόσεις ἀρχαίας Τραγωδίας ἢ τὸν ἐξαφανίζουν.
Ἐξηγῶ·
τὸ νεὠτερο δρᾶμα εἶναι ἔργο δωματίου, εἶναι ΑΣΤΙΚΟ δρᾶμα ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ τοῦ οἴκου. (βλἐπε πχ. τὴν "Στέλλα Βιολάντη" τοῦ Γ. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ ὄπου ἡ κοινὴ γνώμη δέν ἔμαθε ποτὲ τὸ πῶς & ΓΙΑΤΙ πέθανε ..).
Ἀντιθέτως ἡ ἀρχαία— ἡ ἀθηναϊκή, ἀκριβέστερα—Τραγωδία διαδραματίζεται ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΘΕΑ καὶ τὴν Πόλη ἐκπροσωπεῖ ὁ ΧΟΡΟΣ.
Δὲν ὑπάρχουν μυστικὰ στὸ ἀρχαῖο δρᾶμα·
ΟΛΟΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΙ ΕΓΙΝΕ.
Συνεπῶς ὁ ΧΟΡΟΣ ἀποτελεῖ κυρίαρχο μέρος τοῦ ΑΡΧΑΙΟΥ Δράματος καὶ μποροῦμε νὰ διακρίνουμε ἄν κάποιος ξένος (ἢ Νεοέλλην) σκηνοθέτης ΚΑΤΑΝΟΗΣΕ τὸ ἀρχαῖο ἔργο ποὺ θἐλει νὰ ἁνεβάσει, παρατηρῶντας πῶς παρουσιάζει τὸν ΧΟΡΟ..
Ὅσον ἀφορᾶ συγκεκριμένα στὴν ἑρμηνεία τῆς σοφόκλειας " Ἀντιγόνη" πρἐπει νὰ λάβουμε ὐπόψιν τὰ ἑξῆς:
α) ὑπῆρχε στὴν ἀρχαιότητα ἡ ποινὴ πού προἐβλεπε τὴν ΜΗ ΤΑΦΗ ἢ καὶ τὴν ΕΚΤΑΦΗ τῶν προδοτῶν ἢ ἱερόσυλων. ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΚΑΤΙ ΤΟ ΑΠΟΤΡΟΠΑΙΟ αἰσθητικὰ ἢ γιὰ λόγους ὑγιεινῆς (ὅπως γιὰ μᾶς σήμερα) τὸ νά μείνει κάποιος ΑΤΑΦΟΣ.
Δηλ. στὴν ἀρχαιότητα ΔΕΝ ΘΑΒΟΝΤΑΝ ΟΛΟΙ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ..
β) ὁ δεσμὸς τοῦ αἵματος, ὁ ΟΙΚΟΣ, ἦταν στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ΙΣΧΥΡΟΤΑΤΟΣ ΚΑΙ ΙΕΡΩΤΑΤΟΣ, γι αύτὸ ΣΕ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΑΥΤΟΝ μπόρεσε νὰ θεμελιωθεῖ ὀ θεσμὸς τῆς ΠΟΛΕΩΣ,ὁ ὁποῖος ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΑΠΟ ΤΑ ΔΕΣΜΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ.
Καὶ κατὰ τοῦτο ἔχει δίκιο ὀ Ἔγελος ποὺ ἐξηγεῖ τὴν ΑΝΤΙΓΟΝΗ ὡς τὴν διαμάχη μεταξὺ ΟΙΚΟΥ καὶ ΠΟΛΕΩΣ.
γ) ἡ Ἀντιγόνη δὲν ἦταν μιὰ <πρὸ Χριστοῦ χριστιανοπούλα> ὅταν κραυγάζει <οὐτοι συνέχθειν ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν> {=δὲν γεννήθηκα γιὰ νὰ μισῶ ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀγαπῶ} διότι
Η ΑΓΑΠΗ ΤΗΣ ΑΦΟΡΑ ΜΟΝΟΝ ΣΤΟΥΣ ΔΕΣΜΟΥΣ ΑΙΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥ ΤΗΣ .
Τὸ ἐξηγεῖ παρακάτω ὅταν λέει πὼς δὲν θὰ ἔκανε τὰ ἴδια ἂν ἐπρόκειτο γιὰ τὸν ἄνδρα της.
δ) ὅμως ὁ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ἤθελε νὰ πεῖ κάτι παραπάνω ἀπὸ τόν <ἀνταγωνισμό> Οἴκου καὶ Πόλεως, ὅπως φανερώνεται ατὰ λόγια τοῦ ΑΙΜΟΝΑ* .
Κατὰ τὸν Σοφοκλῆ, δίκιο ἔχει ΚΑΙ ἡ Ἀντιγὸνη (ποὺ θέλει νὰ θάψει τὸν ἀδελφό της) ΚΑΙ ὁ Κρέων (ποὺ θἐλει νὰ τηροῦνται οἱ Νόμοι καὶ νὰ τμωροῦνται οἱ προδότες).
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΛΟΙ ΚΑΟΥΜΠΟΫΔΕΣ ΚΑΙ ΚΑΚΟΙ ΙΝΔΙΑΝΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ.
Τὸ ἀρχαῖο δρᾶμα δὲν εἶναι ἀμερικάνικο γουέστερν..
ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΙΟ· γίνονται ὅμως ΑΔΙΚΟΙ ὅταν ἀπολυτοποιοῦν τὸ ΔΙΚΟ τους δίκιο, θεωρῶντας ὅτι μόνο ὁ καθενας τους ἔχει τὴν σωστὴ ἄποψη.
ΑΥΤΟ ΛΕΕΙ ΚΑΘΑΡΑ Ο ΑΙΜΩΝ καὶ αὐτὴν τὴν συνειδητοποίηση ἀποκαλεῖ <ΦΡΟΝΗΣΗ> στὸ τέλος τοῦ ἔργου, τὴν ΕΞΟΔΟ, ὁ Χορὸς :
<πολλῷ τὸ φρονεῖν εὐδαιμονίας πρῶτον ὑπάρχει>{=ἡ φρόνηση εἶναι τὸ πιὸ σημαντικὸ γιὰ τὴν εὐδαιμομία—στιχ. 1348}
Καὶ αύτὸ ἀποτελεῖ τὸ μέγιστον δίδαγμα τῆς ἀθηναϊκῆς Τραγωδίας.
______
* ὁ Αἴμων γυιὸς τοῦ Κρέοντα καὶ ἐρωτευμένος μέ τὴν Ἀντιγόνη,ξεκινᾶ τὸν λόγο του μὲ τὴν φράση
< Πάτερ σὸς εἰμι· καὶ σὺ μοι γνώμας ἔχων χρηστὰς ἀπορθοῖς> {635}
Τὸ ρῆμα <ἀπορθῶ> εἶναι συνηρημένο σέ ‒όω>ῶ καὶ ἔχει ΚΟΙΝΟ ΤΥΠΟ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ (ποὺ δηλώνει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ) καὶ ΕΥΚΤΙΚΗΣ (ποὺ δηλώνει ΠΙΘΑΝΟ ΓΕΓΟΝΟΣ).
Δηλ. ὁ Αἴμων ἐννοεῖ τό <ἀπορθοῖς> ὠς εύκτικὴ ἔγκλιση {=ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΜΕ ΟΔΗΓΕΙΣ ΣΩΣΤΑ} ἐνῶ ὁ Κρἐων τὸ λαμβάνει ὡς ὀριστικὴ
{= ΜΕ ΟΔΗΓΕΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΣΩΣΤΑ}
ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟ ΑΝΤΕΛΗΦΘΗ ΤΗΝ ΑΜΦΙΣΗΜΙΑ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟ ΤΥΠΟ , ὃμως στὴν ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποδοθεῖ τὸ λογοπαίγνιο.
ΧΑΘΗΚΕ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ...
ΥΓ. καλύτερη σύγχρονη μετάφραση τῆς <ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ> θεωρῶ αύτὴν τοῦ Κ. ΜΥΡΗ (Γεωργουσόπουλου)
