Πρωταγόρας: ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΟΙΝΗ ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ.

Σἠμερα ἁποτελεῖ φιλοσοφικὸ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ  ἡ πάλαι ποτε ΑΦΕΛΗΣ ἀντίληψη ὅτι ὑπάρχει ΚΟΙΝΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ. 

Ὅμως γιὰ τὸν ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ—ὅπως καὶ γιὰ πολλοὺς ἐκ τῶν ΣΟΦΙΣΤΩΝ καὶ ὂχι μόνο*— ΔΕΝ  ὑπἀρχει κοινὴ φύση τῶν ἀνθρώπων.

 Αὐτὸ σημαίνει ἄλλωστε ἡ γνωστὴ πρωταγόρεια ρήση:  ΠΑΝΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ{ =ὁ καθἐνας ἀντιλαμβάνεται διαφορετικές  "ἰδιότητες" τῶν πραγμάτων ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΠΟ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥΣ, ἀλλὰ   μόλις τὶς ἀντιλαμβάνεται, τότε  αύτὲς ἀποκτοῦν ὑπόσταση...}.

Συνεπῶς εἶναι ἄσκοπο (καὶ ΑΔΥΝΑΤΟ) νὰ ἀλλάξει κανεὶς τὸν "κόσμο" κάποιου ἄλλου, άφοῦ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ. 

Οἱ ἀντιλἠψεις αὐτές τοῦ Πρωταγόρα ἀναπαρἀγονται καὶ στὸν ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ μῦθο τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου ὅπως τὸν παρουσιάζει ὁ ΠΛΑΤΩΝ στὸν Διάλογο "Πρωταγόρας"  {320c-323a} ὡς ἑξῆς  : 

α) ὅταν ἔφτασε ὁ καιρὸς νὰ δημιουργηθοῦν τὰ θνητὰ γένη {=χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως} τὰ πλάθουν οἱ θεοὶ μέσα στὴ γῆ {=τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον} καὶ διατάζουν τοὺς  ἀδελφοὺς ΠΡΟΜΗΘΕΑ καὶ ΕΠΙΜΗΘΕΑ νὰ τὰ έφοδιάσουν μὲ τὶς ἀντίστοιχες δνάμεις καὶ ἰδιότητες {=κοσμῆσαι τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις} γιὰ νὰ μποροῦν νὰ ἐπιβιώσουν.

 Ὁ Ἐπιμηθέας τότε ζήτησε ἀπὸ τὸν άδελφό του Προμηθέα νὰ τὸν ἀφήσει νὰ διανείμει αύτὸς μὸνος του τὶς δυνάμεις στὰ θνητὰ ὄντα, ἀλλὰ ἐξ  ἀβλεψίας σπατάλησε σὲ ὅλα τὰ ἂλλα ζῶα τὶς δυνάμεις πρὸς ἐπιβίωση, ἀφήνοντας τὸν ἄνθρωπο γυμνὸ ἀπὸ δυνὰμεις {σὰν ἕναν, τρόπο τινα,  "γυμνὸ πίθηκο"} ὀ ὁποῖος ὅμως ΕΤΣΙ δὲν θὰ εἶχε καμμἰαν  ἐλπίδα ἐπιβίωσης.

β) τότε ἐπενέβη ὀ ἀδελφός του ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ καὶ κλέβοντας ἀπὸ τὴν Ἀθηνᾶ καὶ τὸν Ἥφαιστο τὸ ΠΥΡ καὶ τὴν ΕΝΤΕΧΝΟ ΣΟΦΙΑ ἔδωσε στὸν ἄνθρωπο τὶς τεχνικὲς γνώσεις καὶ τὴν κατασκευαστικὴ ἰκανότητα (homo habilis θὰ τὸν λέγαμε μὲ σύγχρονη ὀρολογία)  ὥστε νὰ ἐπιβιώσει στὴν Φύση μέσῳ τοῦ ΤΕΧΝΙΚΟΥ  Πολιτισμοῦ.

γ) ἐπειδὴ ὅμως ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς  δὲν διέθεταν ἱκανότητα κοινωνικοποίησης (δηλ. δὲν κατεῖχαν τὴν Πολιτικὴ Ἀρετή)  ΑΛΛΗΛΟΕΞΟΝΤΩΝΟΝΤΑΝ ΟΠΟΤΕ ΣΥΝΑΓΕΛΑΖΟΝΤΟ .

Γιὰ τὸν λόγο αύτὸ καὶ γιὰ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΘΕΙ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ἐπενέβη  ὁ Δίας (ὁ μόνος κάτοχος τῆς Πολιτικῆς Ἀρετῆς) καὶ δώρισε  στοὺς ἀνθρώπους τὴν ΑΙΔΩ {=φιλότιμο} καὶ τὴν Δ̣ΙΚΗ {=αἴσθημα δικαίου} δηλ. τὴν ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ, γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ κοινωνικοποιηθοῦν &  ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΠΟΛΕΙΣ ὥστε νὰ μὴν ἀφανιστοῦν ἀπὸ προσώπου γῆς...

Καὶ συνεχίζει  ὁ Πλάτων  τὸν μῦθο 

τοῦ Πρωταγόρα γράφοντας τὰ ἐξῆς ἐκπληκτικά:

Ρώτησε, τότε  ὁ Ἑρμῆς τὸν Δία,  πῶς νὰ μοιράσει στοὺς ἀνθρώπους τὴν ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ: " ἐπὶ πάντας νείμω"[=σὲ ὀλους θὰ  διανείμω τὴν πολιτικὴ ἀρετή] ἤ σὲ ΜΕΡΙΚΟΥΣ ὅπως πχ τὰ  διάφορα ταλέντα ἤ τὶς δεξιότητες.

"ΕΠΙ ΠΑΝΤΑΣ,   ἔφη ὁ Ζεύς , ΚΑΙ ΠΑΝΤΕΣ ΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ" δηλ σὲ ὅλους . ΟΛΟΙ θὰ μετέχουν στὴν πολιτκὴ ἀρετή.

Ἐπισημαίνω ἐδῶ ὅτι τὸ  προφανὲς γιὰ μᾶς σήμερα (ποὺ πιστεύουμε στὰ ἴσα  ΠΟΛΙΤΙΚΑ δικαιώματα ΟΛΩΝ) δὲν ἦταν καθόλου προφανὲς στὴν ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ὅπου πολιτικὰ δικαιὠματα ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ, ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ καὶ ΟΙ  ΜΕΤΟΙΚΟΙ [=ΞΕΝΟΙ] 

Σὲ αὐτὸν λοιπὸν τὸν ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ ΜΥΘΟ (ποὺ ὁ Πλάτων τοποθετεῖ στὸ στόμα τοῦ "ἀντιπάλου" του ΣΟΦΙΣΤΗ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ) παρουσιάζεται ὁ μεγαλὐτερος ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ  ποὺ γράφτηκε ποτὲ καὶ μάλιστα μιᾶς δημοκρατίας  ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ποὺ ἀκόμα καὶ σήμερα ἀποτελεῖ ζητούμενο.

Καὶ μία  τελευταία ἐπισήμανση ·

ἡ ἰδέα τῶν Ἑλλήνων τῆς κλασσικῆς ἐποχῆς ὅτι ὁ ἄνθρωπος ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ γέννησε τὴν ἀντίληψη ὅτι τὸ Μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας  δὲν εἶναι ἀπὸ τὰ πρὶν ἐγγυημένο καὶ  ἐξασφαλισμὲνο. 

Γι αὐτὸ καὶ ὁ  μῦθος τοῦ πλατωνικοῦ "Πρωταγόρα" δέν ἀναφέρεται μόνον σὲ ἕνα ἀπώτατο μυθολογικὸ παρελθὸν ποὺ περιγράφει τὴν προέλευση  τῶν ἀνθρώπων ΣΕ ΤΡΙΑ ΣΤΑΔΙΑ  ἀλλὰ   ἀφορᾶ καὶ στὸ ΜΕΛΛΟΝ  τῆς ἀνθρωπότητας γιατὶ  διδάσκει ὀτι ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΧΩΡΙΣ "ΑΙΔΩ  ΚΑΙ "ΔΙΚΗ" {=Πολιτικὴ Ἀρετή} ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΕΣ ΝΑ (αὐτο) ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΟΥΝ. 

_____

*Ὁ ΣΟΦΟΚΛΗΣ στὸ Α' ΣΤΑΣΙΜΟ τῆς "ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ"  (στιχ.332—371) ὅταν  γράφει ὅτι "ούδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει" {=τίποτα δέν ὑπάρχει δεινότερο ἀπὸ τὸν ἂνθρωπο} ἀναφέρεται στὴν δυνατότητα δημιουργίας ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ἀπὸ τὸν Ἄνθρωπο,  θεωρῶντας βέβαια  ὅτι αύτὸ τὸ πετυχαίνει ΑΥΤΟΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΟΣ κι ὄχι μὲ Θεία Παρἐμβαση ὅπως γράφει στὸν μῦθο τοῦ Πρωταγόρα ὁ Πλάτων (ἢ στόν "Προμηθέα Δεσμώτη" ὁ ΑΙΣΧΥΛΟΣ). 

 ΤΙΠΟΤΑ ΑΠΟ ΟΣΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΟΘΕΙ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ "ΦΥΣΙΚΟ" ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ —ἐξ οὗ καὶ ὁ χαρακτηρισμὸς "ΔΕΙΝΟΣ" ἐκ τοῦ "ΔΕΟΣ".

 "Δέος"  δὲν σημαίνει "φόβος" ἀλλὰ κάτι μεγαλύτερο· φοβοῦμαι κάτι ποὺ βλέπω, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΝΟΗΣΙΜΟ.  Ἀντιθέτως,  ΔΕΟΣ προκαλεῖ ὁ θάνατος, ὁ καρκῖνος, ὀ σεισμός...ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΟΦΟΚΛΗ "ΔΕΟΣ" ΔΕΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΟΥΤΕ Η ΦΥΣΗ, ΟΥΤΕ ΟΙ ΘΕΟΙ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ Η ΑΥΤΟΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ—ἐξ οὗ καὶ ἡ ἀντίληψη ὅτι δέν ὑπάρχει ΚΟΙΝΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ.