Ἀρχαῖο Δρᾶμα : Η ΑΓΝΟΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ
Δὲν τὸ λέμε συχνὰ στὴν τάξη,ἀλλὰ ἀπὸ τὰ 1200 θεατρικὰ ἔργα ποὺ βραβεύτηκαν τὸν 5ο αἰῶνα τοῦ Περικλῆ (ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΣΤΙΣ 3 ΗΜΕΡΕΣ ΤΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΣΤΑ ΜΕΓ.ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΖΟΝΤΑΝ 3 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΜΕ 3 ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ ΚΑΙ 1 ΣΑΤΥΡΙΚΟ ΔΡΑΜΑ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ) ἔχουν σωθεῖ ὁλόκληρα ΜΟΝΟ 32 τραγωδίες (7 τοῦ Αἰσχύλου, 7 τοῦ Σοφοκλῆ, 18 τοῦ Εὐριπίδη) καὶ 1 σατυρικὸ δρᾶμα (ὁ ΚΥΚΛΩΨ τοῦ Εὐριπίδη).
Ὁ ὑπολογισμὸς ἔχει ὡς βάση τὸ γεγονὸς πού προανέφερα ὅτι δηλ.στὰ ΜΕΓΑΛΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ βραβεύονταν( μὲ τρία βραβεῖα) 3 ΤΕΤΡΑΛΟΓΙΕΣ (τρεῖς τραγωδίες καὶ ἕνα σατυρικὸ δρᾶμα ἡ καθεμιὰ ) ὁπότε 3x4=12 θεατρικὰ ἔργα ἐτησίως.
Ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους γραμματικοὺς γνωρίζουμε ὅτι ὁ ΑΙΣΧΥΛΟΣ πῆρε τὸ 1ο βραβεῖο *
μὲ τοὺς ΠΕΡΣΕΣ τὸ 472 πΧ ,τοὺς ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ τὸ 467 πΧ καὶ τὴν ΟΡΕΣΤΕΙΑ (τὴν μόνη ΤΡΙΛΟΓΙΑ ποὺ σώθηκε ὁλόκληρη=ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ—ΧΟΗΦΟΡΟΙ—ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ) τὸ 458 πΧ.
Ὁ Σοφοκλῆς πῆρε εἴκοσι φορὲς περίπου τὸ 1ο βραβεῖο,γνωρίζουμε ὅτι αὐτὸ συνέβη μὲ τὸν ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ τὸ 409 πΧ (δὲν γνωρίζουμε ποιὰ ἦταν τὰ ἄλλα ἔργα του ποὺ ἦρθαν πρῶτα)
ἐνῶ μὲ τὸ ἀριστούργημα του ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ πῆρε τὸ 2ο βραβεῖο τὴν ἐποχὴ τοῦ ΛΟΙΜΟΥ κατὰ τὸν Πελοποννησιακὸ Πόλεμο, τὸ 429 πΧ.
Ὁ Εὐριπίδης τέλος πῆρε 1ο βραβεῖο μὲ τὸν ΙΠΠΟΛΥΤΟ τὸ 428 πΧ,ἐνῶ μὲ τὰ ἔργα ΤΡΩΑΔΕΣ (415 πΧ) καὶ ΦΟΙΝΙΣΣΑΙ (408πΧ) πῆρε τὸ 2ο βραβεῖο καὶ μὲ τὴν ΜΗΔΕΙΑ τὸ 431 πΧ, τὸ 3ο —καὶ τελευταῖο.
Ὃσον ἀφορᾶ στὴν ΚΩΜΩΔΙΑ ,ἀπὸ τὸ 486 πΧ ποὺ καθιερώθηκε ὁ διαγωνισμὸς κωμῳδιῶν στὰ ΜΕΓΑΛΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ ἕως τὸ 386 πΧ ποὺ δέν ζεῖ πιὰ ὁ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ (τελευταία του ΣΩΖΟΜΕΝΗ κωμῳδία ὁ "ΠΛΟΥΤΟΣ"ἐν ἔτει 388πΧ— ἡ κωμῳδἰα "ΚΩΚΑΛΟΣ", ἡ ὄντως τελευταία, δὲν σώθηκε ) πρέπει νὰ ἀνέβηκαν 600 ἔργα , 50 ΚΩΜΩΔΙΟΓΡΑΦΩΝ
(Εὔπολις,Κρατῖνος,Ἀμεινίας κλπ)
ἐκ τῶν ὁποίων σώζονται 300 ΤΙΤΛΟΙ καὶ 4000 ΣΤΙΧΟΙ σέ σπαράγματα. ΜΟΝΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ ΣΩΘΗΚΑΝ ΑΚΕΡΑΙΑ ΕΡΓΑ—ἀγνοοῦμε τὸ γιατί—καὶ αὐτοῦ, ἐκ τῶν 40 περίπου ποὺ ἀνέβασε, ΣΩΘΗΚΑΝ ΜΟΝΟ 11..
Γιατὶ τὰ γράφω ὅλα αὐτά;
Γιὰ νὰ δείξω ὅτι ἀφοῦ ἀπὸ τὰ 1200 θεατρικὰ δράματα τοῦ Χρυσοῦ αἰῶνα (ἐκ τῶν ὁποίων 900 ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ ) ἐμεῖς γνωρίζουμε ΜΟΝΟ 32 Τραγωδίες καὶ ἀπὸ τὶς 600 κωμῳδίες μόνον 11, ΕΧΟΥΜΕ ΒΑΘΙΑ ΑΓΝΟΙΑ ΤΟΣΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΔΡΑΜΑ ΟΣΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΑΣΣΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ γενικώτερα , ἐπειδὴ τὰ κείμενα ποὺ ἔχουν σωθεῖ ὥς τὶς μέρες μας ἀποτελοῦν ΣΤΑΓΟΝΑ ΣΤΟΝ ΩΚΕΑΝΟ τῆς ἀρχαίας δραματουργίας..
Καὶ κάτι τελευταῖο·
δὲν γνωρίζουμε ἐπίσης τὸ ΓΙΑΤΙ ΣΩΘΗΚΑΝ ΤΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΛΛΑ , δεδομένου ὅτι ΧΑΘΗΚΕ ΤΟ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΠΗΡΕ ΤΟ 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ ὅταν ἦρθε δεύτερο ὁ "Οἰδίπους Τύραννος" τοῦ Σοφοκλῆ, ἡ σπουδαιότερη τραγωδία ὅλων τῶν ἐποχῶν..Δὲν γνωρίζουμε ποιὰ ἔργα πῆραν τὰ ἄλλα βραβεῖα,ὅταν ἦρθε τρίτη ἡ "Μήδεια", τὸ ἀριστούργημα τοῦ Εὐριπίδη...Ἐπιπλέον ἀγνοοῦμε τὸ ΚΡΙΤΗΡΙΟ
ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΣΩΘΗΚΑΝ ΑΥΤΕΣ
ΟΙ 32 ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ καὶ ὄχι ἐκεῖνες ποὺ ἔλαβαν ἀπὸ τὸ ἀθηναϊκὸ κοινὸ τὰ ΠΡΩΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ..
Καὶ αὐτὰ μόνο γιὰ τὸν αἰῶνα τοῦ Περικλῆ , ἐνῶ ἡ θεατρικὴ παραγωγὴ συνεχίστηκε καὶ τὰ ἑπόμενα χρόνια..Ἄν μάλιστα σκεφτῶ ὅτι παρόμοια ΑΠΩΛΕΙΑ κειμένων ὑπάρχει καὶ στὰ ἔργα τῶν ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ καὶ ΦΥΣΙΚΩΝ καὶ ΣΟΦΙΣΤΩΝ (Δημόκριτος, Ἀναξαγόρας, Πρωταγόρας κλπ) μὲ πιάνει φιλολογική ..ἀπελπισία γιὰ τὸ
ΤΙ Δ-Ε-Ν ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ!
ΥΓ. Γιὰ νὰ ἐξηγήσει ὁ ΒΙΛΑΜΟΒΙΤΣ —ὁ μεγαλύτερος φιλόλογος ὅλων τῶν ἐποχῶν—τὸ γεγονὸς ὅτι σώθηκαν ἀπὸ τὴν ἀρχαία Γραμματεία ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ἔργα κι ὅλα ἄλλα (πχ. σώθηκε ὁ Ἀριστοφάνης κι ὄχι ὁ Εὔπολις, ὁ Πλάτων κι ὄχι ὁ Πρωταγόρας ἢ ἐργα τῶν Τραγικῶν ΠΟΥ ΔΕΝ ΒΡΑΒΕΥΤΗΚΑΝ κι ὄχι ἄλλα ποὺ πρώτευσαν) πρότεινε τὴν ὑπόθεση ὅτι κάποιος σχολἀρχης τοῦ 3ου αἰ. μΧ (κάποιοι μιλοῦν γιὰ τὸν ΕΥΓΕΝΙΟ ΤΟΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ, ἀλλὰ αὐτὸς ἔζησε τὸν 5ο αἰ.) ΕΠΙΛΕΞΕ ΜΙΑ ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΡΓΩΝ ΤΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ πρὸς ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ἡ ὁποία ἄρεσε πολὺ καὶ ἐπικράτησε ,μὲ συνέπεια ὅποιο ἔργο συμπεριελήφθη στὴν ἐπιτομὴ αὐτὴ,ἐπειδὴ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΤΑΝ ΣΥΝΕΧΩΣ ΣΩΘΗΚΕ ΚΑΙ ΕΤΣΙ ΕΦΤΑΣΕ ΩΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ .
Ὡστόσο σὲ αὐτὴ τὴν ἐνδιαφἐρουσα ὑπόθεση ἀντιφάσκει τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ ΦΩΤΙΟΣ τὸν 9ο αἰ. (ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὴν Μυριόβιβλο) εἶχε πρόσβαση σὲ ἔργα ΧΑΜΕΝΑ ΓΙΑ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ( βλ. τὰ "Περσικά" τοῦ ΚΤΗΣΙΑ ἢ ἡ "Παρθική" τοῦ ΑΡΡΙΑΝΟΥ)
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟΥ
ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ
______
ΥΓ2 στὴν φωτο (ἐπάνω) πάπυρος μὲ ΠΑΡΘΕΝΙΟΝ χορικὸ τοῦ ΑΛΚΜΑΝΟΣ (7ος αἰ.πΧ) ποὺ βρἐθηκε στὴν Γκίζα τὸ 1885 καὶ ὑπῆρξε ἔκτοτε τὸ ἔναυσμα γιὰ τὴν ἀναζήτηση παρομοίων ἀρχαίων παπύρων στὴν Αἴγυπτο μέ ἀποτἐλεσμα τὴν εὕρεση (τέλη 19ου —ἀρχὲς 20ου αἰ.) χιλιάδων ἀρχαίων παπύρων στὴν ΟΞΥΡΥΓΧΟ.
* ἀπὸ τὶς πληροφορίες τῶν ἀρχαίων γραμματικῶν γνωρίζουμε μόνο 4 ΤΕΤΡΑΛΟΓΙΕΣ ποὺ βραβεύτηκαν (3 τοῦ Αἰσχύλου καὶ 1 τοῦ Εὐριπίδη) καὶ παρατηροῦμε ὅτι ἀπὸ αὐτὲς εἶναι χαμένα τὰ τρία ἀπὸ τὰ τέσσερα ἔργα .
Συγκεκριμένα, ἀπὸ τὴν Τετραλογία ποὺ πῆρε γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1ο βραβεῖο ὁ Αἰσχύλος , ΠΕΡΣΑΙ—ΦΙΝΕΥΣ—ΓΛΑΥΚΟΣ ΠΟΤΝΙΕΥΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ (σατυρικὸ δρᾶμα) , σώθηκαν μόνο οἱ ΠΕΡΣΕΣ ...
Ἀπὸ τὴν τετραλογία ἐπίσης τοῦ Αἰσχύλου ΟΡΕΣΤΕΙΑ(ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ—ΧΟΗΦΟΡΟΙ—ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ) καὶ ΠΡΩΤΕΥΣ (σατυρ.δρᾶμα)
—ἐπίσης 1ο βραβεῖο—σώθηκε ὅλη ἡ ΟΡΕΣΤΕΙΑ
(Η ΜΟΝΗ ΤΡΙΛΟΓΙΑ)ἐνῶ χάθηκε τὸ σατυρικὸ δρᾶμα ΠΡΩΤΕΥΣ καὶ ἀπὸ τὸ ἐπίσης 1ο βραβεῖο τῆς Τετραλογίας τοῦ Αἰσχύλου ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ—ΟΙΔΙΠΟΥΣ—ΛΑΪΟΣ—ΣΦΙΓΞ σώθηκαν, ὡς γνωστόν, μόνο οἱ ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ.
Τέλος ἀπὸ τὴν Τετραλογία τοῦ Εὐριπίδη ποὺ πῆρε τὸ 3ο (καὶ τελευταῖο βραβεῖο) ΜΗΔΕΙΑ—ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ—ΔΙΚΤΥΣ—ΘΕΡΙΣΤΑΙ ΣΑΤΥΡΟΙ ,σώθηκε μόνο ἡ ΜΗΔΕΙΑ,ἐνῶ ἀπὸ τὴν τετραλογία του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ—ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ—ΤΡΩΑΔΕΣ—ΣΙΣΥΦΟΣ (σατυρ.δρᾶμα), ποὺ πῆρε τὸ 2ο βραβεῖο, σώθηκαν μόνο οἱ ΤΡΩΑΔΕΣ.
Κ.ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ:
Η ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ
Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ
