Πῶς ὁ Πλάτων στὸν διάλογο "Γοργίας" ἀπαντᾶ μἐσῳ τοῦ Καλλικλῆ στόν... Νίτσε !
Ἐν συνόψει·
Ὅλοι οἱ πλατωνικοὶ διάλογοι περιέχουν δύο θέματα· τὸ φαινομενικὸ καὶ τὸ πραγματικό.
Ἔτσι καὶ στὸν "Γοργία" ὁ Πλάτων φαίνεται νὰ ἀσχολεῖται μέ τὴν Ρητορικὴ ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα στόχος του εἶναι οἱ ἠθικὲς ἀντιλήψεις τῶν Σοφιστῶν περὶ τοῦ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΙΣΧΥΡΟΥ.
Στὸ πρῶτο μέρος τοῦ διαλὸγου συζητοῦν ΣΩΚΡΑΤΗΣ—ΓΟΡΓΙΑΣ περὶ τῆς οὐσίας τῆς ρητορικῆς καὶ στὸ δεύτερο μέρος ΣΩΚΡΑΤΗΣ—ΠΩΛΟΣ γιὰ τὴν σχἐση Δικαίου καὶ Ευτυχἰας.
Ἐκεῖ ὁ Σωκράτης δηλώνει ρητὰ ὅτι <μέγιστον τῶν κακῶν τυγχάνει τὸ ἀδικεῖν> {469B} ἐπειδὴ τὸ ἀδικεῖν ἀποτελεῖ ἀσθἐνεια τῆς ψυχῆς.
Τὸ οὐσιαστικὸ ὅμως μέρος τοῦ διαλόγου εἶναι τὸ τρίτο, ἡ συζήτηση ΣΩΚΡΑΤΗ—ΚΑΛΛΙΚΛΗ, ὅπου ὁ δεύτερος ἐξ Ἀχαρνῶν εἶναι ΣΟΦΙΣΤΗΣ καὶ ὑποστηρίζει ὅτι <φύσις ἡ αύτή{=ἡ ἴδια} ἀποφαίνει {=διδάσκει} ὄτι δίκαιον ἐστιν τὸν ἀμείνω τοῦ χείρονος πλέον ἔχειν καὶ τὸν δυνατώτερον τοῦ ἀδυνατωτέρου{=ὁ καλύτερος κι ὀ πιὸ δυνατὸς νὰ ἔχει περισσότερα τοῦ χειρότερου καὶ πιὸ ἀδύνατου}—483D>
Ὁ ίσχυρὸς καὶ ΙΚΑΝΩΤΕΡΟΣ (ἀμείνων, βελτὶων, κρείττων) ἐπιβἀλλεται (ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ) στοὺς ὐποδεἐστερους, διότι ΕΤΣΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ Η ΦΥΣΗ.
Ἡ Βούληση τοῦ ἰσχυροῦ ὐπερτερεῖ —οἱ πέτρες δέν ἔχουν βούληση —κι αύτὸ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΦΥΣΙΚΟ ΝΟΜΟ. Ό,τι ἀντίθετο ὑποστηριχθεῖ συνιστᾶ τὸ θετὸ δίκαιο ποὺ νομοθέτησαν οἰ ἀδύνατοι γιὰ την προστασία τους,ἀπὸ τοὺς ἰσχυρούς, ὅμως αύτὸ εἶναι ΠΑΡΑ ΦΥΣΙΝ.
Καὶ καταλήγει ὁ ΚΑΛΛΙΚΛΗΣ μιλῶντας γιὰ τὴν ΒΟΥΛΗΣΗ ΤΟΥ ΔΥΝΑΤΟΥ λέγοντας τὰ ἑξῆς·
< ἀλλὰ τοῦτ' ἐστὶν τὸ κατὰ φύσιν καλὸν καὶ δίκαιον, ὃ ἐγώ σοι νῦν παρρησιαζόμενος λέγω, ὅτι δεῖ τὸν ὀρθῶς βιωσόμενον τὰς μὲν ἐπιθυμίας τὰς ἑαυτοῦ ἐᾶν ὡς μεγίστας εἶναι καὶ μὴ κολάζειν, [492a] ταύταις δὲ ὡς μεγίσταις οὔσαις ἱκανὸν εἶναι ὑπηρετεῖν δι' ἀνδρείαν καὶ φρόνησιν, καὶ ἀποπιμπλάναι ὧν ἂν ἀεὶ ἡ ἐπιθυμία γίγνηται> {=αὐτὸ εἶναι τὸ καλὸ καὶ τὸ δίκαιο σύμφωνα μὲ τὴν φύση, τὸ ὁποῖο ἐγὼ τώρα σοῦ λέω μὲ παρρησία, ὅτι αὐτὸς δηλαδὴ ποὺ θὰ ζήσει καλὰ τὴν ζωή του πρέπει νὰ ἀφήνει τὶς ἐπιθυμίες του νὰ γίνονται ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερες καὶ νὰ μὴν τὶς περιορίζει, καὶ νὰ εἶναι ἱκανὸς νὰ τὶς ὑπηρετεῖ ἐπειδὴ εἶναι πάρα πολὺ μεγάλες μὲ τὴν ἀνδρεία καὶ τὴν φρόνηση του καὶ νὰ ἱκανοποιεῖ ἐκεῖνα ποὺ κάθε φορά ἐπιθυμεῖ—ΕΔΩ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ Ο ΝΙΤΣΕ....}.
Στὸν ΚΑΛΛΙΚΛΗ ἀπαντᾶ ὁ Σωκρἀτης λέγοντας ὅτι καὶ τὸ θετὸ δίκαιο (νόμῳ) εἶναι μέρους τοῦ φυσικοῦ δικαίου (φύσει) διότι ΚΑΙ ΟΙ ΑΔΥΝΑΤΟΙ ΣΥΣΠΕΙΡΩΜΕΝΟΙ ΕΠΙΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΕΓΙΝΑΝ ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ, ΔΥΝΑΤΟΙ.
Ὁμως οἱ ἄδικοι βλἀπτουν τὴν ψυχή τους καὶ ἀσθενοῦν ὅταν παραδίδονται στὶς ἐπιθυμίες τῆς βούλησης τους, ἄρα δέν εἶναι αύτοὶ οἰ ἀληθινὰ ἰσχυροί καὶ τοῦτο διότι ΟΙ ΗΔΟΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΡΕΣΤΕΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΕΣ ΟΙ ΗΔΟΝΕΣ ΩΦΕΛΙΜΕΣ (ἀναφέρει μάλιστα ἐδῶ ὁ Σωκράτης δύο ἐξεζητημένα παραδείγματα ΑΚΟΡΕΣΤΩΝ μὰ βλαβερῶν ἠδονῶν: κἀποιου ποὺ λόγῳ ...ψειρῶν ὅλο... ξύνεται καὶ τῶν ΚΙΝΑΙΔΩΝ— μέ ἀποτέλεσμα νά παραπονεθεῖ ὁ Καλλικλῆς γιά τὸ ἐπἰπεδο τῆς συζήτησης...).
Τέλος ἡ συζήτηση ἔρχεται στὸ ἐρώτημα ἂν οἱ Ἀθηναῖοι μεγάλοι πολιτικοὶ ὠφἐλησαν ἢ έβλαψαν τὴν ψυχὴ τῶν Ἀθηναίων πολιτῶν δηλ. ἂν τοὺς ἀδίκησαν καὶ ὁ Σωκρἀτης καταλήγει λέγοντας πὼς κι ὀ Περικλῆς ΠΑΡΕΔΩΣΕ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΘΗΝΑΙΟΥΣ ΑΠΟ ΟΤΙ ΤΟΥΣ ΒΡΗΚΕ διότι ἐφαρμόζοντας τὴν ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΔΙΕΦΘΕΙΡΕ ΤΟΥΣ ΑΘΗΝΑΙΟΥΣ : <Περικλέα πεποιηκέναι Ἀθηναίους, ἀργούς, δειλούς καὶ λάλους καὶ φιλσργύρους εἰς μισθοφορίαν πρῶτον καταστήσαντα > {=ὁ Περικλῆς ἔκανε τοὺς Ἀθηναίους ὀκνηρούς, δειλούς, φλύαρους καὶ φιλάργυρους ἑπειδὴ πρῶτος αύτοὺς καθιέρωσε τὴν μισθοδοσία—514Ε}.
Ὁ διάλογος ὁλοκληρώνεται μὲ τὸ μῦθο τῆς Μέλλουσας Κρίσης ὡς ἑξῆς·
ἐπειδὴ τὸ πάλαι οἱ ἄνθρωποι κρίνονταν ΕΝ ΣΩΜΑΤΙ τὴν ἡμέρα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ πεθάνουν (ᾗ μἐλλοιεν τελευτᾶν) γίνονταν πολλὲς ἄτασθαλίες (κακῶς αἱ δίκαι ἐκρίνοντο) ἑπειδὴ οἱ Κριτὲς ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΛΙΚΟ ΦΟΡΕΑ τῶν κρινομένων (σωματικὴ ὀμορφιά, ὐλικὰ πλούτη κλπ).
Τότε ὁ Δίας ἀποφάσισε ἡ Κρίση νὰ γίνεται ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ (τεθνεῶτας γὰρ δεῖ κρίνεσθαι) ὥστε ΝΑ ΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΓΥΜΝΕΣ ΨΥΧΕΣ ΑΝΕΥ ΣΩΜΑΤΩΝ, χωρὶς δηλ. ὐλικοὺς ἐπηρεασμοὺς κι ἔτσι συμβαίνει ἐκτοτε, γι αὐτό, καταλήγει ὁ Σωκρἀτης <σκοπῶ ὅπως ἀποφανοῦμαι τῷ κριτῇ ὡς ὐγιεστάτην τὴν ψυχήν> {=τὸ μόνο ποὺ σκέφτομαι εἶναι τὸ πῶς θὰ παρουσιαστῶ στὸν Κριτὴ ἔχοντας ὑγιέστατη τὴν ψυχή μου—526D}
_____
ΥΓ σὲ κάποιον φοιτητὴ ποὺ μοῦ εἶπε ὅτι βαριέται νὰ διαβάσει πατρολογία μὲ θέματα χριστιανικῆς ἠθικῆς τοῦ συνέστησα νὰ διαβάσει τόν "ΓΟΡΓΙΑ" τοῦ Πλάτωνος · ἐκεῖ, τοῦ εἶπα, ὐπάρχει ὅλη ἡ χριστιανικὴ μεταφυσικὴ καὶ ἠθική. βλ. γιὰ παράδειγμα πῶς ὁρίζει τὸν θάνατο ὁ ΣΩΚΡΑΤΗΣ <θάνατος τυγχάνοι δυοῖν πραγμάτων διάλυσις τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος> {=θάνατος εἶναι ὁ χωρισμὸς δὺο πραγμάτων, τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα—524Β}
