ΠΡΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ—ΜΗ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΕΣ— ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΛΗΜΝΟΥ & ΚΡΗΤΗΣ (7ος‒3ος αί.πΧ)
Εἶναι γνωστές οἱ πληροφορίες τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραφέων (ἂν καὶ συνήθως παραθεωροῦνται...)γιὰ τὴν παρουσία στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο "προελληνικῶν" πληθυσμῶν ἢ γιὰ νὰ ἀκριβολογῶ ΜΗ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΩΝ πληθυσμῶν (πχ.Μινωιτῶν, Κάρων, Λελέγων κλπ) τοὺς ὁποίους ἡ ἀρχαία παράδοση τοὺς ἀποκαλεῖ συλλήβδην "Πελασγούς".
Τὸ ὅτι αύτοὶ οἱ ΜΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ πληθυσμοὶ ἐπιβίωσαν ἐν Ἑλλάδι καὶ ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ τῆς ἐποχῆς τοῦ Χαλκοῦ, τὸ βεβαιώνουν οἱ ΕΤΕΟΚΡΗΤΙΚΕΣ ἐπιγραφὲς τῆς ΠΡΑΙΣΟΥ καὶ τῆς ΔΡΗΡΟΥ (6ος—3ος αἰ.πΧ) πού βρἐθηκαν στὴν Κρήτη, καθὼς καὶ ἡ "ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ" ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ (510 πΧ).
Καί τὰ δύο εἴδη αύτῶν τῶν ἐπιγραφῶν , Κρήτης καὶ Λήμνου, εἶναι γραμμένες σέ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ἀλλὰ ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΟΥΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ.
Συγκεκριμένα·
Α. Η ΕΤΡΟΥΣΚΙΚΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΛΗΜΝΟΥ.
ἡ "πελασγική" ἐπιγραφὴ τῆς Λήμνου —πρόκειται γιὰ ἐπιτύμβια στήλη κάποιου σπουδαίου πολεμιστῆ—βρέθηκε τὸ 1885 στὰ χαλάσματα τοῦ ἐξωκλησιοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου στὴν θέση Σώκαστρο Καμινίων Λήμνου, ἀπὸ ἕνα ντόπιο ἀγρότη ποὺ ἐπιχειροῦσε νὰ καθαρίσει το χωράφι του ἀπὸ τὶς πέτρες (ἐξ οὗ καὶ ἡ ὀνομασία ΣΤΗΛΗ ΤΩΝ ΚΑΜΙΝΙΩΝ)
Μετὰ ἀπὸ πολλὲς περιπέτειες ( κατὰ τὶς ὁποῖες ἡ στήλη μεταφέρθηκε στὴν Αἴγυπτο) τελικὰ ἡ ἐπιγραφὴ αὐτὴ κατἐληξε στὸ Ἐθνικὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο Ἀθηνῶν, ἐνῶ ἡ Γαλλικὴ Ἀρχαιολογικὴ Σχολὴ ἐξἐδωσε τὸ κείμενο της πού εἶναι τὸ ἀκόλουθο·
ΕΠΙΓΡΑΦΗ Α (μπροστινὴ ὄψη)
A.1. hολαιεζ:ναφοθ:ζιαζι
A.2. μαραζ:μαF
A.3. σιαλχFειζ:αFιζ
A.4. εFισθο:ζεροναιθ
A.5. ζιFαι
A.6. ακερ:ταFαρζιο
A.7. αναλασιαλ:ζεροναι:μοριναιλ
ΕΠΙΓΡΑΦΗ Β (πλάγια ὄψη)
B.1. hολαιεζι:φοκιασιαλε:ζεροναιθ:εFισθο:τοFερονα
B.2. ρομ:hαραλιο:ζιFαι:επτεζιο:αραι:τιζ:φοκε
B.3. ζιFαι:αFιζ:σιαλχFιζ:μαραζμ:αFιζ:αομαι
Σύμφωνα μέ τοὺς εἰδικοὺς τὸ κείμενο (ποὺ ὅπως προεῖπα —καὶ βλἐπουμε στὴν φωτό—. εἶναι γραμμένο σέ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ) ἀποδίδει μιά γλῶσσα πού μοιάζει μὲ τὴν ΕΤΡΟΥΣΚΙΚΗ καὶ τὸ νόημα της εἶναι περἰπου τὸ ἑξῆς·
< ΜΠΡΟΣΤΙΝΗ ΟΨΗ:
Στὸν ΗΟΛΑΙΕ (Οὐλαιε ἢ Ὕλαιε) ἐγγονὸ τοῦ Ζία (Δία;) ποὺ ἔφερε τὸν τίτλο τοῦ ΜΑΡΑΖ καὶ πέθανε σαράντα ἐτῶν (.....)
ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ :
ὁ ΗΟΛΑΙΕ (Οὐλαιε ἢ Ὑλαιε) ἦταν ἀπὸ τὴν πόλη Φώκαια τῆς μικρασιατικῆς ἀκτῆς, εἶχε τύμβο στὴν Ἡφαιστία, ἦταν σαράντα ἐτῶν καὶ κατεῖχε τὸ ἀξίωμα ΜΑΡΑΖ (δικαστικός;) γιὰ ἔτη ΑΟΜΑΙ (;)>
Βεβαίως ἡ ἀνἀγνωση δέν εἶναι πλήρης, ὡστόσο ἀποδίδει σὲ γενικὲς γραμμὲς τὸ νόημα τοῦ κειμένου τοῦ ὁποίου ἡ γλῶσσα μοιάζει μὲ τὴν ΕΤΡΟΥΣΚΙΚΗ ( ἂν δὲν εἶναι διἀλεκτος της).
[ Σημειώνω γιὰ τοὺς ἀγνοοῦντες ὅτι οἱ Ἐτροῦσκοι ( ἢ Τυρρρηνοί) κατοικοῦσαν στὴν ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χαλκοῦ, ἀλλά κατὰ τὶς μεταναστεὺσεις τῶν λαῶν τὴν περίοδο τῶν ἀναταραχῶν τοῦ 1200 πΧ, μετοίκησαν στὴν ΙΤΑΛΙΑ. Φαίνεται λοιπὸν ὅτι τότε κάποιο τμῆμα Ἐτρούσκων ἐγκαταστάθηκε στὴν Λῆμνο.]
___
Β. ΟΙ ΕΤΕΟΚΡΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΠΡΑΙΣΟΥ
ΚΑΙ ΔΡΗΡΟΥ.
Πρόκειται γιὰ 5 ἐπιγραφὲς ποὺ βρέθηκαν στὴν ΠΡΑΙΣΟ καὶ ΔΡΗΡΟ τῆς ἀνατ.Κρήτης καὶ χρονολογοῦνται ἀπὸ τὸν 7ο/6ο—3ο αί.πΧ.
Εἶναι γραμμένες σὲ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ἀλλὰ καὶ αὐτὲς ὅπως ἡ ἀντίστοιχη τῆς Λήμνου ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΟΥΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ.
Ἡ πιὸ ἐνδιαφέρουσα ἀπὸ τὶς ἐτεοκρητικὲς ἐοιγραφές (ἐτεός=γνήσιος/αύτόχθων) εἶναι ἡ ἐπιγραφὴ τῆς ΔΡΗΡΟΥ καθότι ΔΙΓΛΩΣΣΗ, σὲ ἑλληνικὴ καὶ ἐτεοκρητικὴ γλῶσσα.
ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΔΡΗΡΟΥ**
Α. ΕΤΕΟΚΡΗΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
1--.ρμαϜ|ετ|ισαλαβρε|̣κομν
2--.δ|μεν|ιναι|ισαλύρια|λμο vac.
3.τοντυρονμηα.οαοιεϜαδ
4.ετυρο...μ̣υνα.οα.ενη̣--
5 --ματριταια--
Β.ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
1.ἔϜαδε πόλι·
2.ἔϜαδε ἆι οἰ Πρέπσιδαι κὀι Μιλάτιοι ἆρκσαν
3.ἔϜαδε πόλι διαλήσασι πυλᾶσι·
4. ἐ͂ ἀρήιαν ἔϜαδε ὀζα·
5.ἔϜαδε τοῖσι θύστασι·
6.ἔϜαδε τοῖς ἰθυντᾶσι·
Δυστυχῶς παρὰ τὴν ὕπαρξη καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ κειμένου, δὲν ἔχει γίνει δυνατὴ μέχρι σήμερα ἡ ἀποκρυπτογράφηση τοῦ ἐτεοκρητικοῦ κειμένου.
Μιὰ ἐνδιαφέρουσα προσπάθεια ἑρμηνείας ἔγινε ἀπὸ τὸν Van Effenterre καὶ ὑποστηρίζει τὰ ἀκόλουθα·
< ἡ ὁμοιότητα τῶν ἐτεοκρητικῶν λἐξεων "ισαλαβρε" καὶ "ισαλυρια" δείχνει ὅτι ἀποτελοῦν δύο μορφὲς τῆς ἴδιας ρίζας.
Τὸ στοιχεῖο "ισαλ-" θυμίζει ἕνα προελληνικό στοιχεῖο ποὺ ἀπαντᾶται στὴν λέξη ποὺ μαρτυρεῖται στὶς διάφορες ἑλληνικές διαλέκτους ὡς: ἰξάλη, ἰξαλῆ, ἰζάλη, ἰζάνη, ἰσάλη, ἰσσέλα, ἰτέλα, ἰσθλῆ, ἰσσέλη = κατσίκα .
Εἶναι, λοιπόν, δελεαστικὸ νὰ βλέπουμε τὰ ἐτεοκρητικά "ισάλαβρε" και "ισαλύρια" ὡς λέξεις γιὰ τὴν κατσίκα ἢ τὸ κατσικίσιο τυρί>.
Σὲ κάθε περίπτωση ἡ ἐτεοκρητικὴ γλῶσσα ἀπἐχει πολὺ ἀπὸ τοῦ νὰ ἔχει ἀποκρυπτογραφηθεῖ .
Πιθανῶς ἀποτελεῖ μετεξἐλιξη τῆς ΜΙΝΩΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ἡ ὁποία γράφτηκε μέ τὴν ἀκόμη ΜΗ ἀποκρυπτογραφημένη ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α'.
Ἴσως τέλος στὴν Κρήτη νὰ ὁμιλοῦντο πέραν τῆς μιᾶς, ΜΗ ἑλληνόφωνες, γλῶσσες ἤδη ἀπὸ τὴν μινωικὴ ἐποχὴ τοῦ Χαλκοῦ.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Ὅλα τὰ παραπάνω ἐπιβεβαιώνουν τὴν ἀρχαία παρἀδοση γιὰ τὴν ὕπαρξη στὸν ἑλληνικὸ χῶρο ΜΗ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΩΝ πληθυσμῶν , τόσον κατά τὴν ἐποχὴ τοῦ Χαλκοῦ ὅσον καὶ κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Σιδήρου.
_________
* στὰ ἐτρουσκικὰ ἡ φρἀση " σιαλχFειζ αFιζ" τοῦ στίχου Α3 εἶναι "sealχls avils" καὶ σημαίνει "σαράντα ἐτῶν" βλ.http://carolandray.epizy.com/Lemnian.html?i=1
** ἡ ἐπιγραφὴ αὐτὴ βρέθηκε τὸ φθινόπωρο τοῦ 1936 ἀπὸ τοὺς P. Demargne και H. van Effenterre στὸ δυτικὸ τμῆμα τῆς μεγάλης ἑλληνιστικῆς στέρνας δίπλα στὸν ἀνατολικὸ τοῖχο τοῦ Δελφινίου Ἀπόλλωνα στὴν Δρῆρο, σὲ βάθος μεταξὺ 3 και 4 μέτρων. Ἐξεδόθη ἀπὸ τὸν Henri van Effenterre στην Revue de Philologie , 3η σειρά, Τόμος XX, Fascicule II, 1946 (Παρίσι), σελίδες 131 seqq.
Πρὶν τὸν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο φυλασσόταν στὸ μουσεῖο της Νεάπολης Λασιθίου, ἀλλὰ χάθηκε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς γερμανικῆς κατοχῆς . Ἔχει σωθεῖ μὸνο τὸ ἀποτυπωθέν κείμενο της (βλ.φωτό)
