Τὸ ἱστορικὸ μυστήριο τῶν "ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ " (περ.1200πΧ).
1) Γύρω στὸ 5ο ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Φαραὼ ΜΕΡΝΕΠΤΑ (1213‒1203πΧ) γυιοῦ τοῦ ΡΑΜΣΗ Β' τοῦ ΜΕΓΑ, δηλ. περὶ τὸ 1208πΧ ἔγινε ἁπὸ τὴν μεριὰ τῆς ΛΙΒΥΗΣ, μἐσῳ τῶν ὀἀσεων τῆς ἐρήμου κι ὄχι μἐσῳ τῆς συνήθους παραλιακῆς ὁδοῦ, ἐπἰθεση τῶν Λιβύων καὶ αὐτῶν ποὺ ὁ αἰγυπτιολόγος G.Maspero ὀνόμασε τὸ 1881 "ΛΑΟΥΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ" {οἱ αἰγυπτιακὲς ἐπιγραφὲς τοὺς ἀποκαλοῦν "βόρειους λαοὺς ἀπὸ τὰ νησιά" } ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ.
Ἀρχηγὸς τῶν ἐπιδρομἐων ἦταν ὁ Λίβυος βασιλιᾶς Μερέϊ (Mrjj στὸ αἰγυπτιακὸ κείμενο—ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ ΕΧΟΥΝ ΜΟΝΟ ΣΥΜΦΩΝΑ) καὶ οἱ ἑπιδρομεῖς κατονομἀζονται ὡς :
Σερντέν ἢ Σαρντάνα (Šrdn), Σεκελές ἢ Σακάλσα (Škrš), Akawasha ἢ Εκβές (Ikws), Λούκα ἢ Λουκού (Lk, Λύκιοι), Τερές ἢ Τουρσά (Trs) καὶ Μεσβές(Λίβυοι).
Τοὺς ἑπιδρομεῖς τοὺς κατανίκησε ὁ Φαραὼ Μερνεπτᾶ συλλαμβἀνοντας 6000 περίπου Λίβυους αἰχμαλώτους και 2000 Akawasha
ἢ Ἐκβές καὶ τὴν νίκη του αὐτὴ περιγράφει περίφημη ΣΤΗΛΗ ΜΕΡΝΕΠΤΑ τοῦ 1208πΧ ποὺ βρἐθηκε στὸ ΛΟΥΞΟΡ (ἀρχαῖες ΘΗΒΕΣ, στὰ αἰγυπτιακὰ UASET) ἀπὸ τὸν ἀρχαιολόγο ΠΙΤΡΙ τὸ 1896 καὶ σήμερα κοσμεῖ τὸ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΪΡΟΥ*.
Πολλοὶ εἰδικοί ὑποστηρίζουν ὅτι αὐτοὶ οἱ τελευταῖοι (ΑΧΑΪΑΒΑ ἢ ΕΚΒΕΣ) ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΟΥΣΑΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΙΣΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ, ἦταν ΑΧΑΙΟΙ δηλ. Μυκηναῖοι ΕΛΛΗΝΕΣ...
Ἄλλοι εἰδικοὶ ὅμως λένε ὅτι δέν ἦταν Μυκηναῖοι διότι φαίνονται ΠΕΡΙΤΜΗΜΕΝΟΙ στὶς αἰγυπτιακὲς ἀπεικονίσεις..
Αὐτὴ πάντως ἦταν ἡ 1η ἐπιδρομὴ τῶν ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ κατὰ τῆς Αἰγὐπτου.
(ΣΗΜ.: ἐπἰθεση τῶν ΣΕΡΝΤΕΝ ἀντιμετώπισε νικηφόρα καὶ ὁ ΡΑΜΣΗΣ Β' στὸ Δἐλτα τοῦ Νείλου τὸ 1278πΧ καὶ τοὺς ἐνἐταξε στὴν προσωπικὴ φρουρά του ἡ ὁποία μάλιστα τὸν ἔσωσε ἀπὸ τοὺς Χετταίους στὴν ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΑΝΤΕΣ—1274πΧ. βλ. ἑπιγραφὴ ΤΑΝΙΔΟΣ)
2) Ἡ 2η ἐπιδρομὴ τῶν Λαῶν τῆς Θαλἀσσης ἔλαβε χώρα τὸν 8ο χρόνο τῆς βασιλείας ΡΑΜΣΗ Γ' (1184‒1153πΧ) δηλ.περὶ τὸ 1176πΧ.
Διαβάζουμε στὴν ἐπιγραφὴ τοῦ Ραμσῆ Γ' στὸ νεκρικὸ ναό τοῦ Medinet Habu στὸ ΛΟΥΞΟΡ τὰ ἀκόλουθα·
<καμμιὰ χώρα δὲν μπόρεσε νά ἀντισταθεῖ στὰ ὅπλα τους , οὔτε οἱ ΧΑΤΤΙ (Χετταῖοι) , οὔτε οἱ ΚΟΥΟΝΤΕ (Κιλικία) οὔτε ἡ ΚΑΡΚΕΜΙΣ (βόρεια Συρία) οὔτε ἡ ΑΡΖΑΒΑ (Ἰωνία) οὔτε ἡ ΑΛΑΣΙΓΙΑ (Κύπρος)· Ὅλοι καταστράφηκαν**...Οἱ λαοὶ ἀπὸ τά νησιὰ ἐγκατἐστησαν τὸ στρατόπεδο τους στὸ ΑΜΟΥΡΟΥ (νότια Συρία) καὶ ὁ συνασπισμός τους ἁποτελοῦνταν ἀπὸ τοὺς ΠΕΛΕΣΕΤ, ΤΖΕΚΕΡ, ΣΕΚΕΛΕΣ, ΝΤΕΝΥΕΝ, ΒΕΣΕΣ καὶ ἢταν ὅλοι ἑνωμἐνοι...>.
Πρἐπει νὰ ἔγιναν πολλὲς ἐπιθέσεις (ἴσως τρεῖς) τῶν Λαῶν τῆς Θαλάσσης κατὰ τῆς Αἰγύπτου τὴν περίοδο αὐτὴ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΞΗΡΑ ΜΕΣῼ ΠΑΛΑΣΤΙΝΗΣ καὶ ΔΙΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ (μἀλιστα διὰ ξηρᾶς ἀκολουθοῦσαν τὸ στράτευμα καὶ πλήθη γυναικόπαιδων μὲ κάρα...).
Τελικά ἔστω καὶ δύσκολα ὁ Ραμσῆς Γ' τοὺς ἐπιβλήθηκε καὶ τοὺς συνέτριψε στὸ Δέλτα τοῦ Νείλου, ἁλλὰ ἔκτοτε ἡ Αἴγυπτος ἀρχίζει νὰ παρακμάζει.
Ποιὰ ἦταν λοιπὸν ἡ αἰτία ὅλων τῶν ἐπιδρομῶν τῶν Λαῶν τῆς Θαλάσσης ;
Οἱ σχετικὲς ἔρευνες τῶν εἰδικῶν ΑΡΧΑΙΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΩΝ ἔχουν δείξει ὅτι στὰ μέσα τοῦ 13ου αἰ.πΧ (1250πΧ) ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΠΛΗΤΤΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΜΕ ΑΠΟΥΣΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΩΝ, ΞΗΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΙΤΟΔΕΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ 200 ΧΡΟΝΩΝ μὲ συνἐπειες τὴν ΛΙΜΟΚΤΟΝΙΑ ὁλόκληρων πληθυσμῶν στὸ ΑΙΓΑΙΟ καὶ τὴν ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ.
Αὐτὴ ἦταν ἡ κύρια αἰτία τῆς μετακίνησης λαῶν ἀπὸ τὸ Αἰγαῖο καὶ τὴν Μικρασία μὲ ληστρικὲς ἐπιδρομὲς πρὸς τὴν ΑΙΓΥΠΤΟ γιὰ λόγους ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ.
Οἱ ἀναστατώσεις αὐτὲς ὁδήγησαν τελικὰ στὴν ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ σὲ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΙΚΡΑΣΙΑ καὶ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ἑνῶ ἐπιβίωσαν (ἄν καὶ μὲ προβλήματα) μόνον ΟΙ ΣΙΤΟΒΟΛΩΝΕΣ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΓΥΠΤΟΥ.
___________
* στὴν ΣΤΗΛΗ ΜΕΡΝΕΠΤΑ (1212πΧ) ἀναφέρεται γιὰ πρώτη φορὰ ὁ ΛΑΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ἀνάμεσα στοὺς κατακτημένους λαοὺς τῆς Παλαστίνης ἀπὸ τὸν Φαραὼ μὲ τὴν βαρὺγδουπη φράση <ΕΞΕΛΙΠΕ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ Ο ΣΠΟΡΟΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ>
** τὰ ἀνασκαφικά δεδομένα δείχνουν πάντως ὅτι ἡ πρωτεύουσα τῶν Χετταίων ΧΑΤΤΟΥΣΑ έγκαταλείφτηκε ἀπὸ τοὺς κυβερνῶντες καὶ τὸ ἀνακτορικὸ συγκρότημα —ΟΛΗ Η ΠΟΛΗ ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΑΝΑΚΤΟΡΟ— κάηκε ἀπὸ τοὺς ντόπιους ὑποτελεῖς πληθυσμοὺς κι ὄχι ἀπὸ τούς Λαοὺς τῆς Θαλάσσης..
_______________________
ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Κ. Κοπανιᾶς. 2015. Εἰσαγωγὴ στὴν Ἱστορία καὶ Ἀρχαιολογία τῆς Ἐγγὺς Ἀνατολῆς.Ἀθήνα: ΣΕΑΒ. Ἀνανεωμένη ἐκδοση 2018.
