ΟΧΙ : ὁ διάλογος ΓΚΡΑΤΣΙ-ΜΕΤΑΞΑ στὶς 3 τὰ χαράματα τῆς 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940.
Ὁ Ἐμμανουέλε ΓΚΡΑΤΣΙ , πρεσβευτὴς τῆς Ἰταλίας στὴν χώρα μας τὸ 1940, στὸ βιβλίο του μὲ τίτλο "Ἡ ἀρχὴ τοῦ τέλους – ἡ επιχείρηση κατὰ τῆς Ελλάδος/ Il principio della fine -l'impresa di Grecia" (1945) { Ἑστία. 1980, σελ. 285} γράφει γιὰ τὸν διάλογο ποὺ εἶχε μὲ τὸν Μεταξᾶ στὶς 3 τὰ ΧΑΡΑΜΑΤΑ τῆς 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940, ὅταν τοῦ παρἐδωσε τὸ ΤΕΛΕΣΙΓΡΑΦΟ τοῦ Μουσσολίνι τὰ ἀκόλουθα·
<—ΜΕΤΑΞΑΣ :Λοιπὸν έχουμε πόλεμο {=Alors, c’ est la guerre*}
—ΓΚΡΑΤΣΙ : Ὀχι ἀπαραίτητα Ἐξοχώτατε. Ἡ ἰταλικὴ κυβέρνηση ἐλπίζει ὅτι θὰ δεχθεῖτε τὴν ἀξίωσίν της καὶ θ' ἀφήσετε τὰ ἰταλικὰ στρατεύματα νὰ διέλθουν διὰ νὰ καταλάβουν τὰ στρατηγικὰ σημεῖα τῆς χώρας.
—ΜΕΤΑΞΑΣ : Καὶ ποιὰ εἶναι τὰ στρατηγικὰ αὐτὰ σημεῖα, περὶ τῶν ὁποίων ὁμιλεῖ ἡ διακοίνωσις;
—ΓΚΡΑΤΣΙ: Δὲν εἶμαι εἰς θέσιν νὰ σᾶς εἴπω, Ἐξοχώτατε. Ἡ Κυβέρνησίς μου δὲν μὲ ἐνημέρωσε… Γνωρίζω μόνον ὅτι τὸ τελεσίγραφο ἐκπνέει εἰς τὰς 6 τὸ πρωί.
—ΜΕΤΑΞΑΣ : Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει ἡ διακοίνωσις αὐτὴ ἀποτελεῖ κήρυξιν πολέμου τῆς Ἰταλίας ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος.
—ΓΚΡΑΤΣΙ : Ὄχι, Ἐξοχώτατε. Εἶναι τελεσίγραφον.
—ΜΕΤΑΞΑΣ : Ἰσοδύναμον πρὸς κήρυξιν πολέμου.
—ΓΚΡΑΤΣΙ : Ἀσφαλῶς ὄχι, διότι πιστεύω ὅτι θὰ παράσχετε τὰς διευκολύνσεις, τὰς ὁποίας ζητεῖ ἡ κυβέρνησίς μου.
—ΜΕΤΑΞΑΣ : ΟΧΙ! Οὐτε λόγος δύναται νὰ γίνῃ περὶ ἐλευθέρας διελεύσεως.
Ἀκόμη ὅμως καὶ ἂν ὑπετίθετο ὅτι θὰ εδιδα μιὰ τοιαύτην διαταγήν (τὴν ὁποίαν δὲν εἶμαι διατεθειμένος νὰ δώσω), εἶναι τώρα τρεῖς τὸ πρωί.
Πρέπει νὰ ἑτοιμασθῶ,νὰ κατέβω εἰς τὰς Ἀθήνας, νὰ ξυπνήσω τὸν Βασιλέα, νὰ καλέσω τὸν Ὑπουργὸν τῶν Στρατιωτικῶν καὶ τὸν ἀρχηγὸν τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου, νὰ θέσω εἰς κίνησιν ὅλες τὶς στρατιωτικὲς τηλεγραφικὲς ὑπηρεσίες, ἔτσι ποὺ μιὰ τέτοια ἀπόφασις νὰ γίνει γνωστὴ στὰ πλέον προκεχωρημένα τμήματα τῶν συνόρων.
Ὅλα αὐτὰ εἶναι πρακτικῶς ἀδύνατα.
Ἡ Ιταλία, ἡ ὁποία δὲ μᾱς παρέχει κἂν τὴ δυνατότητα νὰ ἐκλέξωμε μεταξὺ πολέμου καὶ εἰρήνης, κηρύσσει οὐσιαστικῶς τὸν πόλεμον ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος.
Πολὺ καλὰ λοιπόν, ἔχομεν πόλεμον >
______
* ἡ ὅλη συζήτηση διἐξήχθη στὰ γαλλικά.
