Ἡραῖα : ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ.
Μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι εὐρἐως γνωστό (εἶχα πρωτοδημοσιεύσει σχετικὸ ἄρθρο στόν "Δαυλό" τ.148/ ΑΠΡ‒1994) ἀλλὰ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ὑπῆρχαν καὶ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ Ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες, τὰ "ΗΡΑΙΑ" , ποὺ τελοῦντο πρὸς τιμὴν τῆς Ἥρας στὴν Ὀλυμπία ἀνὰντετραετἰα.
Ὁ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ—ἡ μόνη πηγὴ ποὺ ἀναφέρει τά "ΗΡΑΙΑ" —γράφει ὅτι τὴν διοργάνωση τῶν ἀγώνων ἀνελάμβαναν 16 γυναῖκες ἀπὸ ἐπιφανεῖς οἰκογένειες τῆς Ἤλιδας, οἱ ὁποῖες ὕφαιναν τὸ πἐπλο τῆς θεᾶς Ἥρας καὶ ἦταν καὶ κριτὲς τῶν ἀγώνων, συνεπικουρούμενες βεβαίως καὶ ἀπὸ ἄλλες γυναῖκες ποὺ βοηθοῦσαν στὴν διοργάνωση τῶν ἀγώνων καὶ ἀποκαλοῦντο "διακονούμεναι" .
Γρἀφει τὸ σχετικὸ κείμενο·
<διὰ πἐμπτου δὲ ὑφαίνουσιν ἔτους τῇ Ἥρᾳ πέπλον αἱ ἓξ καὶ δέκα γυναῖκες · αἱ δὲ αὐταὶ τιθέασι καὶ ἀγῶνα Ἡραῖα. ὁ δὲ ἀγὼν ἐστὶν ἅμιλλα δρόμου παρθένοις> {ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, ΗΛΙΑΚΑ, Α, 16,2}
[ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: κάθε τέσσερα χρόνια , δεκαέξι γυναῖκες ὑφαίνουν πέπλο στὴν Ἥρα καὶ διοργανώνουν τὰ Ἡραῖα. Πρόκειται γιὰ ἀγῶνες δρὸμου παρθένων]
Οἱ ἀγῶνες Δρόμου τῶν γυναικῶν γίνονταν στὸ Στάδιο τῆς Ὀλυμπίας ἀλλὰ ὀ Δρόμος ἦταν κατὰ 1/6 μικρότερος στὸ μῆκος τοῦ ἀνδρικοῦ(περὶ τὰ 160m) :
<ἀποδεδειγμένον μὲν δὴ ἐς τὸν ἀγῶνα ἔστι καὶ ταύταις τὸ Ὀλυμπικὸν στάδιον, ἀφαιροῦσι δέ αύταῖς ἐς τὸν δρόμον τοῦ σταδίου τὸ ἕκτον μάλιστα> {ὅ.π.}.
Ὑπῆρχαν τρεῖς κατηγορίες Δρόμου Παρθένων, ἀνάλογα μὲ τὴν ἡλικία ,κάτι άνάλογο μὲ τὴν σύγχρονη κατηγοριοποὶηση , κορασίδων- νεανίδων-γυναικῶν : <πρῶται μὲν νεώταται, μετά...τῇ ἡλικίᾳ δεύτεραι...τελευταῖαι θέουσιν {=τρέχουν} ὅσαι πρεσβύταται τῶν παρθὲνων εἰσί> {ὅ.π.}
Οἱ ἀθλήτριες τῶν "Ἡραίων" ἀγωνίζονταν μὲ λυτὰ τὰ μαλλιὰ φορῶντας κοντὸ χιτῶνα πάνω ἀπὸ τὸ γόνατο μὲ ἀκάλυπτο τὸ δεξιὸ ὦμο ὣς τὸ στῆθος (βλ.φωτό) <χιτὼν ὀλίγον ὑπὲρ γόνατος καθήκει, τὸν ὦμον ἄχρι στήθους φαίνουσι τὸν δεξιόν> {ὅ.π.} καὶ οἱ νικήτριες ἐστεφανοῦντο μέ κλαδιὰ ἐλιᾶς, ὅπως καὶ στὶς ἀνδρικὲς Ὀλυμπιάδες, ἐνῶ μποροῦσαν νὰ ἀφιερώσουν τὶς είκόνες τους στὸ Ναὸ τῆς Ἥρας <ταῖς δὲ νικώσαις ἐλαίας τε διδόασιν στεφὰνοις ....καὶ ἀναθεῖναι σφίσιν ἐστιν γραψαμέναις εἰκόνας...> {ὅ.π.}
Σύμφωνα μὲ τὸν μῦθο,τὰ "ΗΡΑΙΑ" (ὅπως καὶ οἱ ἀνδρικὲς Ὀλυμπιάδες) ἀνάγονταν στὴν ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ἐποχὴ ὅταν ἡ Ἱπποδάμεια διοργάνωσε τοὺς ἀγῶνες γιὰ να δείξει τὴν εὐγνωμοσύνη της στὴν Ἡρα γιὰ τὸν γάμο της μὲ τὸν Πέλοπα , μὲ ΠΡΩΤΗ καταγεγραμμένη ΝΙΚΗΤΡΙΑ τὴν ΧΛΩΡΙΔΑ τὴν κόρη τοῦ Ἀμφὶονος.
Ἐπειδὴ ΠΡΙΝ τὸν περιηγητὴ ΠΑΥΣΑΝΙΑ δὲν ὑπάρχουν ἄλλες ἀναφορὲς γιὰ τὶς ΓΥΝΑΙΚΕΙΕΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ ΤΩΝ "ΗΡΑΙΩΝ" , πολλοὶ θεώρησαν ὡς ἀναξιόπιστη τὴν πληροφορία του (μάλιστα κάποιοι μίλησαν γιὰ ΜΥΗΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗΣ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ...) ὥσπου ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἀπέδειξε τὴν ἀλήθεια τῶν γραφομἐνων φέροντας στὸ φῶς σχετικὲς ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΑΓΑΛΜΑΤΙΔΙΑ καὶ ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ στὴν Ὀλυμπία (βλ. φωτό) , ὣστε σήμερα εἴμαστε βέβαιοι γιὰ τὴν ΙΣΤΟΡΙΚΗ ὕπαρξη ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΑΓΩΝΩΝ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα.*
___________
*οἱ ἀρχαῖοι συγγραφεῖς παραδιδουν καὶ ΟΝΟΜΑΤΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ πού βραβεύτηκαν στὶς ἁρματοδρομίες τῶν ΑΝΔΡΙΚΩΝ Ὀλυμπιάδων (πχ. τῆς ΚΥΝΙΣΚΑΣ, ἀδελφῆς τοῦ Σπαρτιάτη βασιλιᾶ ΑΓΗΣΙΛΑΟΥ Β', τὸ 396πΧ) ὅμως πρόκειται γιὰ ΙΔΙΟΚΤΗΤΡΙΕΣ τῶν ἁρμάτων ποὺ ἐλάμβαναν μέρος στοὺς ἀγῶνες, ΟΧΙ ΓΙΑ ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ, ὅπως αὐτὲς ποὺ λάμβαναν μέρος στά "ΗΡΑΙΑ".
______
ΥΓ. ὅταν τὸ 1994 πρωτοέγραψα τὸ ἄρθρο γιὰ τά "ΗΡΑΙΑ" σκἐφτηκα ὅτι ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΑΥΤΗ Η ΜΙΚΡΗ ( ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ) ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΑΥΣΑΝΙΑ δὲν θὰ μπορούσαμε νὰ κατανοήσουμε τὶ ἀπεικονίζουν τὰ ἀγαλματίδια καὶ οἱ ἀγγειογραφίες μὲ τὶς ΓΥΝΑΙΚΕΣ—ΔΡΟΜΕΙΣ ποὺ ἔφερε στὸ φῶς ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη. Θὰ νομίζαμε ὅτι πρόκειται γιὰ γυναῖκες νά παίζουν...κυνηγητό—ἤ κάτι τέτοιο.... Ἐπ’ οὐδενὶ θὰ πήγαινε τὸ μυαλό μας στὸ ὅτι ἀπεικονίζουν ΑΓΩΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ σὲ μιὰν ἀνδροκρατούμενη ἑλληνικὴ ἀρχαιότητα...
